Trong dân gian ta hình ảnh mèo đã hiện ra rất đẹp và thân thương gần gũi. Đối với người dân, mèo là loài vật rất tốt, bảo vệ những gì mà người dân ta đã làm ra như thóc, ngô,...
Trong truyền thuyết đã từng kể về mèo và chuột rất tuyệt và hay, linh thiêng. Theo dân gian Việt Nam, chuột vốn là thần coi kho trên thiên đình, nhưng làm việc không tốt, tham nhũng, ăn trộm nên bị đày xuống trần gian. Loài chuột có thói quen cắn phá khắp nơi nên sau khi Táo quân tâu lên, Ngọc Hoàng đã sai vị miêu thần biến thành mèo, xuống trần gian tiêu diệt chuột. Trước khi xuống trần, miêu thần xin với Ngọc Hoàng hai đặc quyền là nằm cạnh bếp và có thể leo trèo bất cứ đâu tùy thích. Vì mèo vốn là vị thần nên khi cho mèo ăn, người dân thường để trong bát hoặc đĩa, chứ không đổ xuống đất.
Dân gian còn lưu truyền câu chuyện hổ to lớn nhưng võ kém nên đến nhờ mèo dạy. Mèo thấy hổ có tướng phản chủ nên khi dạy đã giữ lại chiêu thức trèo cây. Một hôm, hổ tập xong, đói bụng nên định vồ mèo ăn thịt, nhưng mèo đã nhanh chân trèo lên cây.
Trong ca dao tục ngữ, mèo được hiển thị lên rất đẹp và cao sang. Trong những nét cao sang đó lại luôn có một sự gần gũi thân thương. Con mèo con mẻo con meo/ Ai dạy mày trèo mày chẳng dạy tao/ Mắt mi xanh sáng như sao/ Móng mi bén ngọt tiếng ngao dậy trời; Mèo ngao cắn cổ con cầy/ Con cầy vật chết cả bầy mèo ngao... Con mèo mà trèo cây cau/ Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà/ Chú chuột đi chợ đường xa/ Mua mắm, mua muối giỗ cha chú mèo”… Mỗi câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ đều có ý nghĩa liên hệ đến con người, nhằm mục đích căn dặn, nhắc nhở con người sống tốt, tận dụng những bản năng, đức tính tốt đẹp của con mèo.
Trong dòng tranh vẽ Đông Hồ, tôi nhớ trong tranh “Đám cưới chuột” của làng tranh Đông Hồ, người ta bắt gặp hình ảnh tiến sĩ chuột vinh quy cưới vợ, nhưng vẫn phải biếu quà cho chú mèo đang ngồi quặp đuôi vẻ hiền lành, đưa tay ra nhận chút quà mọn trong tiếng trống, tiếng kèn.
Bên cạnh những ý nghĩa của mèo trong văn hóa dân gian, ý nghĩa tượng mèo trong phong thủy cũng được đề cao. Bắt nguồn từ hình ảnh mèo di chuyển mềm dẻo, kiên nhẫn và biết chờ thời cơ trước khi hành động, mèo được coi là loại linh thú cát tường có thể hóa giải sát khí, đem lại vận may cho gia chủ. Do đó, người ta thường hay trưng bày tượng con mèo trong nhà với mong muốn cầu mong điều tốt đẹp, tài lộc về cho gia đình. Mèo cũng có tác dụng tăng cường vận đào hoa. Nếu bài trí 2 con mèo tại hướng chính Đông của phòng ngủ, đường tình duyên sẽ có bước tiến triển tốt và thuận lợi.
Trong nhiều năm trôi qua, tôi thấy mèo rất được đồng cảm và yêu mến. Nhất là với các bé nhỏ, bé nào cũng ôm ấp yêu thích chơi đùa cùng mèo. Sự nhanh nhạy thông minh của mèo làm các bé và mọi người tiến đến chúng rất gần.
Dù đã qua rất nhiều năm nhưng mèo luôn sống đẹp trong thơ văn, suy nghĩ của người dân Việt Nam ta. Mong sao hình ảnh đẹp của mèo luôn được hiện lên mãi trên cả văn thơ và trong cuộc sống thực của con người.
