Đó là Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân Thiếu tướng Phan Văn Lai (nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Xây dựng Lực lượng Công an nhân dân, nguyên Chánh Thanh tra Bộ Công an) và Thiếu tướng Phạm Văn Dần (nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Xây dựng Lực lượng Công an nhân dân).
Thiếu tướng Phan Văn Lai (sinh năm 1930) được chúng tôi mệnh danh là “Bố Tướng”, bởi ông không những đã ở độ tuổi “U100” mà còn là bố đẻ của Thiếu tướng Phan Quốc Thái (nguyên Cục trưởng Cục Hậu cần - Tổng cục An ninh, Bộ Công an); và hiện còn đảm nhiệm trọng trách là Trưởng Ban liên lạc Cán bộ Công an chi viện chiến trường miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Có lần, tôi đã đưa chùm ảnh chúc mừng “Bố Tướng” Phan Văn Lai lên mạng xã hội, nhân việc cấp ủy, chính quyền xã Phương Định (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) và gia đình đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng do Đảng, Nhà nước truy tặng cụ Lê Thị Mỵ và phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân cho Thiếu tướng Phan Văn Lai.
Còn Thiếu tướng Phạm Văn Dần được chúng tôi mệnh danh là “Thầy Tướng”, bởi ông là thầy giáo của hàng trăm vị Tướng Công an nhân dân, tiêu biểu như: Thượng tướng Nguyễn Khánh Toàn (nguyên Thứ trưởng Thường trực); Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng (nguyên Thứ trưởng phụ trách công tác An ninh); Thượng tướng Nguyễn Văn Tính (nguyên Thứ trưởng phụ trách công tác Xây dựng lực lượng); Thiếu tướng Phạm Chuyên (nguyên Giám đốc Công an Thành phố Hà Nội)… Đại tướng Tô Lâm, Uỷ viên Bộ chính trị, Bộ trưởng đương nhiệm, cũng là một học trò của thầy Phạm Văn Dần. Nhiều học trò của thầy Dần hiện mang quân hàm Tướng và giữ trọng trách chức vụ cao hơn thầy trước đây, nhưng khi gặp lại vẫn kính cẩn và trân trọng: “Em chào thầy ạ!”
Tôi vinh dự được làm lính của “Thầy Tướng” Phạm Văn Dần từ giữa thập niên 90 và đầu những năm 2000. Hồi đó, thầy Dần đã làm Tổng cục trưởng và đeo hàm Thiếu tướng. Những năm ấy, Tướng lĩnh trong Công an còn hiếm lắm. Lãnh đạo các Tổng cục chủ yếu đeo hàm Đại tá. Thày Dần nhớ lại và kể rằng: Hội nghị Công an toàn quốc thời kỳ đó, cả lực lượng chỉ có chỉ có 16 Tướng đương chức...
Thời còn làm Tạp chí Văn hoá Văn nghệ Công an – An ninh Thế giới, tôi thường xuyên được ăn sáng và ăn trưa với thầy Dần. Hồi đó, thầy Dần rất thích món phở gà ở 98 Yết Kiêu và món bún măng ở 89 Nguyễn Du. Bữa trưa, nếu không bận tiếp khách, hay hội nghị, thì thầy Dần thường ghé qua Tòa soạn Tạp chí Văn hoá Văn nghệ Công an - An ninh Thế giới (thầy Phạm Văn Dần là Tổng cục trưởng, kiêm Tổng biên tập đầu tiên) và tôi thường gọi món từ mấy quán bình dân ở phố Đỗ Hạnh. Sau này, khi đã nghỉ hưu, thỉnh thoảng thầy Dần vẫn qua mấy quán đó ăn sáng, rồi ngồi cà phê với chúng tôi cho đỡ nhớ cơ quan…
Sinh ra trong một gia đình truyền thống Cách mạng và Công an. Thầy Dần có cha là cụ Phạm Văn Nghi (nguyên Hiệu trưởng đầu tiên Trường C500 huyền thoại của Lực lượng Công an nhân dân); em trai của thày là GS.TS Phạm Văn Ty (nguyên là giảng viên ngành Sinh học - Đại học Tổng hợp Hà Nội). Mới 12 tuổi, cậu bé Phạm Văn Dần đã đi Trung Quốc học tập ở Khu học xá Việt Nam (Quảng Tây Nam Ninh Dục Tài học hiệu); sau đó về nước học đại học và đi làm chuyên gia ở châu Phi. Thày Dần sử dụng thành thạo tiếng Pháp; từng nhiều năm làm chuyên gia dạy Toán. Khi thầy Phạm Văn Dần từ châu Phi về nước, được tổ chức bố trí làm giảng viên của Trường Công an Trung ương, cũng đúng thời điểm nhà trường mở khóa đào tạo Đại học đầu tiên (khóa Đ1, năm 1969). Học trò của thầy Dần nhiều người sau này được Nhà nước phong hàm Tướng và có quân hàm và chức vụ cao hơn thày…
Thời gian đương chức đảm nhiệm trọng trách Tổng cục trưởng Tổng cục Xây dựng Lực lượng Công an dân (sau là Tổng cục Chính trị Công an nhân dân và nay đã giải thể), Thiếu tướng Phạm Văn Dần là người đóng vai trò rất tích cực, ghi nhiều dấu ấn hiệu quả trong việc tổ chức các sự kiện, kết nối giữa Lực lượng Công an với giới Báo chí và Văn nghệ sĩ ngoài lực lượng. Hoạt động này đã giúp dư luận xã hội hiểu biết hơn và đồng cảm với công việc và những cống hiến hi sinh thầm lặng của Lực lượng Công an trong việc giữ gìn an ninh trật tự và bình yên cuộc sống nhân dân.
Chiều hôm qua, trong dịp nghỉ Quốc khánh, tôi bất ngờ nhận được điện thoại từ số máy quen quen 0945691938. Tôi đã hỏi lại:
- Xin lỗi, ai gọi đấy ạ?
Đầu bên kia, một giọng đàn ông điềm đạm và rất tình cảm:
- Anh Dần, Tổng cục Ba cũ đây mà!
- Ôi, xin lỗi thầy ạ! Em mới làm mất máy và thay sim mới, nên không lưu được số. Thầy khỏe không ạ?
- Ốm cả tháng trời, nhưng khỏe lại rồi. Mai em tới anh đi ăn sáng cà phê nhé?
Dạo này, căn nhà nhỏ ở khu Thành Công của gia đình đang sửa chữa, nên thầy Dần đang phải thuê nhà ở tạm trong ngõ 16 phố Huỳnh Thúc Kháng.
Quán Bún thang cạnh Cà phê Mộc ở Giảng Võ là địa chỉ quen thuộc chúng tôi thường ngồi với thầy Dần. Nhưng dạo này đường Giảng Võ cấm tắc xi, nên chúng tôi chuyển địa chỉ lên quán Phở Thìn ở 35 Hùng Vương…
Sinh năm Mậu Dần - 1938, năm nay đã bước vào tuổi 85, sức khỏe của “Thày Tướng” Phạm Văn Dần đã yếu đi, vì chứng bệnh tiểu đường. Nhưng gần 10 năm qua, thầy vẫn dành tâm huyết cho việc vận động thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Văn hóa Hùng Vương và trực tiếp làm Giám đốc. Kính chúc “Thầy Tướng” Phạm Văn Dần thêm sức khỏe, tiếp tục có những đóng góp cho Lực lượng Công an và cộng đồng xã hội!
Hà Nội, mùa khai giảng 2022
Đ.V.H
