Bà Hoàng Thị Loan (1868-1901) là con gái cả của cụ Hoàng Xuân Đường ở làng Hoàng Trù (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) Theo gia phả, cụ tổ dòng họ Hoàng ở Nghệ An là cụ Hoàng Nghĩa Kiều (1540 – 1587) đời thứ 6 của dòng họ Hoàng, người làng Vân Nội, xã Hồng Tiến (huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên). Vốn là quan võ của nhà Lê (đời Lê Chiêu Tông). Năm Đinh Tỵ (1557), cụ là quan Thái phó, vâng lệnh vua đem quân vào Nghệ An dẹp quân nhà Mạc, sau được phong chức tổng binh và được giao trấn giữ Nghệ An. Các đời sau đều sinh cơ lập nghiệp tại Nghệ An.
Đời nối đời, đến cụ Hoàng Xuân Đường ở làng Hoàng Trù (thân phụ của bà Hoàng Thị Loan) là đời thứ 19, đến đời bà Hoàng Thị Loan là đời thứ 20.
Năm 2003, tỉnh Hưng Yên tiến hành khởi xây dựng đền thờ bà Hoàng Thị Loan, năm 2005 thì khánh thành. Đền toạ lạc trên nền cũ của đình làng Vân Nội, trong tổng khuôn viên 5200m2. Nhà thờ được xây dựng 5 gian, bằng gỗ lim lợp ngói Việt Cổ, theo kiến trúc hình chữ đinh tiền tế, hậu cung.
Trước nhà thờ, là giếng bán nguyệt trồng sen, với nguồn nước quanh năm không bao giờ cạn. Bên cạnh đền là nhà bia đá và nhà khách, cũng được xây dựng bằng gỗ lim, nơi đón tiếp các đoàn đại biểu và du khách đến thăm. Cảnh sắc thiên nhiên nơi đây, hết sức hài hoà, quện vào không gian kiến trúc cổ kính, uy nghiêm, tạo nên cảm giác thanh tịnh, thật thư thái và bình yên.
Bước vào trong đền, là dòng chữ được đặt trang trọng chính gian giữa: “Quốc mẫu uy nghi” viết bằng chữ Hán (Tức: Xứng đáng là người mẹ chung của tổ quốc Việt Nam). 2 bên là đôi dòng câu đối ca ngợi Bà: Vân nội anh hoa thiên cổ tại/ Hoàng môn phẩm tiết tứ phương lưu. (Nghĩa là: Truyền thống tinh anh, tài hoa của quê hương Vân Nội từ ngàn thu vẫn tồn tại nơi đây. Những phẩm chất và tiết hạnh từ cửa nhà họ Hoàng còn lưu truyền khắp bốn phương).
Đây, không chỉ là nơi thờ tự mà còn là địa chỉ lưu giữ nhiều hình ảnh, tài liệu, hiện vật có giá trị. Ghi nhận công lao to lớn của bà Hoàng Thị Loan, cùng những ảnh hưởng của bà và dòng họ Hoàng, tới sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những hình ảnh, tư liệu và hiện vật nơi đây, như tái hiện lại những câu chuyện kết nối giữa 2 vùng quê (Hưng Yên – Nghệ An). Qua đó, giúp du khách tham quan, mường tượng được phần nào về cuộc đời tần tảo, chịu thương, chịu khó cùng đức hi sinh của thân mẫu Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Bình An