Giải pháp duy nhất để Hà Nội thoát khỏi ngập lụt khi mùa mưa bão đến (Kỳ 1)

Có giải pháp tiêu tốn đến 24 tỷ đồng như bể ngầm có dung tích 2.000 m3 được xây ngầm dưới sân trường THCS Lý Thường Kiệt thuộc Phố Nguyễn Khuyến.Tuy giải pháp này có hiệu quả nhưng chỉ là cục bộ, nhất thời với lượng mưa vừa phải.Do vậy, Công trình này cũng chỉ là giải pháp cục bộ, đơn lẻ.Cụ thể, trận mưa ngày 29-5-2022 đã gây cho Hà Nội nhiều tuyến phố bị ngập sâu mà một tờ báo đã chú thích rất hài hước, rằng:“Vịnh Triều Khúc”,“Huyện đảo Cầu Giấy”,“Cảng nước sâu Mỹ Đình”,“Cầu vượt biển dài nhất Thế giới Vành đai 2”,“Sông Thái Thịnh”,“Đầm Tràng Tiền”.(Hình ảnh minh họa)
Nghịch lý Hà Nội mưa không lối thoát, trạm bơm nghìn tỷ "tắc" vì thiếu nước.

Hình ảnh đường gom Đại lộ Thăng Long ngập như sông sau cơn mưa nặng hạt vào đêm 22/5 rạng sáng 23/5 vừa qua. (Ảnh: Toàn Vũ).
Theo Dân trí - Dù các tuyến phố trên địa bàn Quận Hà Đông, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm… đều ngập nặng khi mưa lớn nhưng nước lại không thể chảy theo kênh dẫn khiến trạm bơm chống ngập nghìn tỷ khó hoạt động.
Thời gian vừa qua, mỗi khi Hà Nội xuất hiện mưa lớn kéo dài thì các tuyến đường, phố như Dương Đình Nghệ (Quận Cầu Giấy), đường gom Đại lộ Thăng Long và nút giao An Khánh (nằm trên Quận Nam Từ Liêm và Quận Hà Đông), Đường Quang Trung kéo dài (đoạn thuộc Phường Yên Nghĩa, Quận Hà Đông) đều xảy ra ngập úng cục bộ.
Theo đại diện Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, nguyên nhân chủ yếu là do mực nước Sông Nhuệ dâng cao. Bởi vậy, nước mưa không thể thoát theo hệ thống Kênh La Khê về bể hút tại Trạm bơm tiêu nước Tây Hà Nội (Trạm bơm Yên Nghĩa).Vì vậy, dù Trạm bơm Yên Nghĩa đã hoàn thiện xong và đủ điều kiện để vận hành phục vụ tiêu úng khi có mưa lớn, ngập úng xảy ra cho các quận, huyện: Hà Đông, Nam Từ Liêm, Cầu Giấy, Thanh Xuân, Hoài Đức… nhưng trên thực tế lại "khát" nước, không thể hoạt động hết công suất.

 

Dù Trạm bơm Yên Nghĩa đã hoàn thiện xong, đủ điều kiện để vận hành phục vụ tiêu úng khi có mưa lớn nhưng trên thực tế thì lại "khát" nước, không thể hoạt động hết công suất vì hệ thống kênh dẫn nước chưa hoàn thiện (Ảnh: Quân Đỗ).
Vẫn theo ghi nhận của PV Dân trí, ở thời điểm hiện tại, hệ thống kênh tiêu nước của Dự án mới chỉ hoàn thành theo từng đoạn. Nhiều đoạn quây tôn kín nhưng chưa thi công, có đoạn lòng kênh chỉ còn độ rộng khoảng vài mét vì bị đất đá trong quá trình xây dựng san lấp chiếm dụng. Đồng thời, giữa lòng kênh vẫn còn nhiều đoạn ngổn ngang ụ đất, cản dòng chảy của nước.

 

Lòng kênh bị thu hẹp vì bị đất đá trong quá trình xây dựng san lấp chiếm dụng, gây ảnh hưởng đến dòng chảy (Ảnh: Nguyễn Trường).
Trước hết, ta biết rằng hệ thống tiêu thoát nước của Hà Nội từ những công trình do Pháp để lại cho tới nay, tuy đã nhiều lần được tu bổ, phát triển, sửa sang, chỉnh chu đầu tư về cơ bản, nhưng vẫn chưa đồng bộ, còn manh mún từng quận, phường, thiếu giải pháp tổng thể, đồng bộ. Trong khi đó, Hà Nội dân số đã tăng tới gần 10 triệu người, tình trạng đô thị hóa phát triển nhanh khi hệ thống đường cống ngầm, ao, hồ, kênh mương tiêu thoát nước không tương xứng với sự phát triển diện tích trên mặt đất. Kết quả khi mưa bão ập đến,Hà Nội đã tràn ngập trong lũ lụt. Ngoài nguyên nhân nêu trên, Hà Nội trong quá trình quy hoạch phát triển đã vi phạm những nguyên tắc của quy luật tự nhiên.
1. Hiện nay, hầu hết các ao, hồ, kênh mương, rạch trữ nước bị san lấp. Cụ thể, Hà Nội trước đây có gần 50 hồ, nay bị san lấp chỉ còn khoảng 19 hồ. Trong khi đó, tại Thủ đô Bangkok - Thái Lan, vào năm 2008, Thủ đô của họ bị tràn ngập trong mưa lũ. Sau đó, Hoàng gia Thái Lan triệu tập hội nghị, mời các nhà khoa học hiến kế. Họ đã cho đào hàng trăm, hàng ngàn “hồ má khỉ” ở nội đô và ngoại ô để chứa nước mưa. Kết quả lũ lụt trong mùa mưa bão đã được giải quyết. Ngoài ra, Thái Lan còn tích cực xây dựng các hệ thống sông ngầm để tích trữ nước mưa, một nguồn dự trữ nước vô cùng hữu ích cho nông nghiệp. 
2. Hà Nội trước đây có nhiều sông, mương tiêu thoát nước. Khi có mưa là nước tiêu thoát rất nhanh ra các con sông lưu thủy rồi đổ ra các huyện ngoại thành: Từ Liêm, Thanh Trì. Nay các huyện ngoại thành hầu hết đã xây nhiều chung cư hoặc các công trình cao ốc, không còn chỗ lưu thoát nước. Một số con sông như Ngọc Hà chảy từ Hoàng Cung ra các chi lưu Sông Tô Lịch, Sông Thiên Phù ở phía Tây Thành Thăng Long, tất cả đều bị san lấp, chỉ còn vang bóng trong sử sách. Đặc biệt, Sông Nhuệ là dòng sông tiêu thoát nước mưa chủ yếu, chống ngập lụt cho Hà Nội, nay cũng tràn ngập rác rưởi, bị ô nhiễm, ách tắc, không được khai thông.
Hà Nội hiện nay, khi có mưa lớn sẽ có 11 trọng điểm ngập úng (xem sơ đồ).

Từ các nguyên nhân nêu trên đây, chúng tôi thấyDự ánvề Giải pháp tổng thể cải tạo Sông Tô Lịch thành Công viên Lịch sử - Văn hóa - Tâm linh (Công viên Hữu nghị Việt- Nhật) và các thiết chế văn hóa,hầm ngầm chống ngập kết hợp cao tốc ngầm dọc Sông Tô LịchdoCông ty Cổ phần Tập đoàn Môi trường Nhật Việt JVE(JVE Group) đề xuất ý tưởng và Trung tâm Dịch thuật,Dịch vụ Văn hóa và Khoa học - Công nghệ (CTCS)- thuộcLiên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp thực hiệnlà rất phù hợp với thực trạng của Hà Nội hiện nay.Đây là Dựán tuyệt vời, tối ưu cho Hà Nội.Vì vậy, tôi tán thành với Dựán và bài thuyết trình của Ông Nguyễn Tuấn Anh - Chủ tịch Hội đồng quản trị JVE Group.Một lý do duy nhất là Hà Nội hiện giờ diện tích để đào thêm hồ, đào sông nhân tạo trên mặt đất như Thái Lan là không khả thi.Trong khi đó, nhiều nước ở khu vực Đông Nam Á và trên Thế giới đã dùng giải pháp:Đào hầm, dòng sông ngầm chứa nước mưa và nước phân lũ cho các dòng sông ở dưới lòng đất là rất phổ biến.Đây là giải pháp trước mắt và lâu dài có hai lợi ích đối với một đất nước sản xuất nông nghiệp như Việt Nam:
-    Tích trữ và lưu thoát dòng chảy, chống ngập lụt khi mưa bão với lượng nước lớn và kéo dài nhiều ngày ở Hà Nội;
-    Tích trữ được một lượng lớn nước mưa, nước phân lũ của một số dòng sông Hà Nội,đồng thời chủ động tích trữ nguồn nước tưới tiêu cho nông nghiệp khi hạn hán kéo dài.

(Còn nữa)