Lỗi Ngôn ngữ: Hiểu sai, Dùng sai, Trích dẫn sai (Bài 1)

+++Chẳng hạn câu thành ngữ “Bách niên giai lão” vốn được dùng để chúc mừng cặp đôi vợ chồng nào đó với mong muốn là hai người cùng thọ trăm tuổi (百年偕老 có nghĩa là cùng nhau sống đến trăm năm). Thế nhưng có tờ báo hồn nhiên viết: HLV Park Hang Seo vừa rời Việt Nam để trở lại quê nhà Hàn Quốc tham dự lễ mừng thọ thân mẫu “bách niên giai lão”. Có người lại vô tư chúc tụng: Cám ơn GS. Chúc GS bách niên giai lão ạ!

Ảnh minh họa do tác giả cung cấp.

+++ Có báo mạng đã viết: VFF lên kế hoạch đặc biệt tạo điều kiện tốt nhất dành cho các cầu thủ thực hiện hoá giấc mơ World Cup 2026.

Nếu muốn dùng chữ “hóa” để biến danh từ thành động từ thì phải nói “hiện thực hóa”, còn không thì dùng động từ “thực hiện” là đủ, nói “thực hiện hóa” thì thành ngô nghê!

+++Một báo mạng khác viết: Nhóm thanh niên, nữ tú mang ‘hàng nóng’ tự chế dạo phố gặp ngay cảnh sát cơ động. Nếu muốn vận dụng thành ngữ thì phải viết đúng: nhóm “nam thanh, nữ tú”, còn không thì nói đơn giản: “nhóm trai gái trẻ đẹp” sẽ thuận tai hơn, chứ nói nhóm “thanh niên, nữ tú” khó nghe quá!

+++Lại có người viết: Khi đến tuổi cập kê, Hưng để ý đến một cô gái tên Hằng…Viết như thế có nghĩa là: Cậu thanh nhiên tên Hưng khi đến tuổi “cập kê” thì để ý đến một cô gái tên Hằng! Nhưng chữ “cập kê” chỉ để dùng cho con gái, vì Cập kê” 及笄 có nghĩa là “cài trâm” trên tóc, con gái đến tuổi cập kê là đến tuổi yêu đương, tuổi lấy chồng:

Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê (Truyên Kiều).

+++Bệnh sính dùng từ Hán Việt quá đà thể hiện trong câu sau đây:

Hai du thuyền đẳng cấp “ngũ sao” đã “hợp cẩn” trên vịnh Hạ Long !

Ô la la! đẳng cấp 5 sao nghe trong sáng và ko kém phần trang trọng sao không dùng mà lại nói đẳng cấp “ngũ sao” nghe nặng nề, lạc điệu thế! Còn “hợp cẩn” mà dùng ở đây thì quá sai luôn: Từ điển Viettex giải thích: “hợp cẩn” là từ cũ: lễ hai vợ chồng uống chung một chén rượu trong đêm tân hôn/lễ hợp cẩn! Ha ha…hai con tàu “hợp cẩn” trên vịnh Hạ Long! Tài đến thế là cùng! Tài hơn anh Tào Tháo!

+++Gần đây trên FB thấy có người đăng lại ba bài thơ học đánh cờ của Hồ Chủ tịch mà chỉ đăng bản phiên âm Hán Việt, (ko đăng bản chữ Hán và phần dịch nghia, dịch thơ) như sau:

Nhàn tọa vô tiêu học dịch kỳ

Thiên binh vạn mã cộng khu trì

Tấn công thoái thủ ưng thần tốc

Cao tài tất túc tiên đắc tri .

Nhãn quan ưng đại tâm ưng tế

Kiên quyết thời thời thế tấn công

Thác lộ song xe dã một dụng

Phùng thời nhất tốt khả thành công .

Song phương thế lực phản bình quân

Thắng lợi trung tu thuộc nhất nhân

Công thủ vận trù vô lậu trước

Tài xưng anh dũng đại tướng quân .

Đồ rằng bạn này có trí nhớ tốt và đã chủ quan gõ máy lại theo trí nhớ chứ không copie-paste từ một văn bản chuẩn, nhưng bạn ấy đã gõ máy sai 4 từ, làm sai lạc ý nghĩa của câu thơ:

-Nhàn tọa vô tiêu học dịch kỳ/ đúng ra phải là VÔ LIÊU, vô liêu mới có nghĩa là rỗi rãi…

-Cao tài tất túc tiên đắc chi/ đúng ra phải là TẬT TÚC, tật túc mới có nghĩa là chân lẹ (nhanh nhẹn).

-Song phương thế lực phản bình quân/ đúng ra phải là BẢN bình quân, bản bình quân mới có nghĩa là VỐN ngang nhau.

- Thắng lợi trung tu thuộc nhất nhân/ đúng ra là CHUNG tu, chung tu mới có nghĩa là rốt cuộc, cuối cùng…

+++Dưới đây là bài thơ Học đánh cờ của Hồ Chủ tịch phiên âm Hán Việt chuẩn kèm theo bản dịch tiếng Việt để mọi người cùng thưởng thức:

Học dịch kỳ

Nhàn tọa vô liêu học dịch kỳ

Thiên binh vạn mã cộng khu trì;

Tấn công thoái thủ ưng thần tốc,

Cao tài tật túc tiên đắc chi.

Nhãn quang ưng đại tâm ưng tế

Kiên quyết thời thời yếu tấn công

Thác lộ song xa dã một dụng

Phùng thời nhất tốt khả thành công?

Song phương thế lực bản bình quân

Thắng lợi chung tu thuộc nhất nhân;

Công thủ vận trù vô lậu trước,

Tài xưng anh dũng đại tướng quân.

Học Đánh Cờ

Nhàn rỗi đem cờ học đánh chơi,

Thiên binh vạn mã đuổi nhau hoài;

Tấn công, thoái thủ nên thần tốc,

Chân lẹ, tài cao ắt thắng người.

Phải nhìn cho rộng suy cho kỹ,

Kiên quyết, không ngừng thế tấn công;

Lạc nước, hai xe đành bỏ phí,

Gặp thời, một tốt cũng thành công.

Vốn trước hai bên ngang thế lực,

Mà sau thắng lợi một bên giành;

Tấn công, phòng thủ không sơ hở,

Đại tướng anh hùng mới xứng danh.