Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh Đền Bà Áo Trắng (theo tên gọi xưa là Đền Lũ Điền), lấy theo tên của một vùng đất là xã Lũ Điền, thuộc tổng Giới Phiên, huyện Trấn Yên, tỉnh Hưng Hóa. Di tích nằm bên bờ hữu ngạn Sông Hồng, trước thuộc thôn Bình Phượng, nay là Tổ nhân dân số 1, phường Hợp Minh, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
Lịch sử ghi lại: Đền có từ cuối thế kỷ XVIII, đền thờ Mẫu Thoải Phủ. Trải qua các thời kỳ lịch sử gắn liền với bến phà Âu Lâu - Đền Bà Áo Trắng không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh cho các tín đồ phật tử thập phương mà còn là nơi ghi dấu những sự kiện, những mốc son lịch sử quan trọng của đất nước. Giai đoạn 1945 đến 1954 là nơi hoạt động của du kích địa phương, nơi Bộ tư lệnh Liên khu 10 tổ chức lớp học quân chính.
Theo thời gian, do chiến tranh và những biến cố thăng trầm của lịch sử đã khiến cho ngôi đền bị tàn phá và hư hỏng nhiều cho đến năm 2007, thể theo nguyện vọng của nhân dân trong vùng và du khách thập phương đã đóng góp công đức để trùng tu, tôn tạo, mở rộng khu di tích của Đền. Năm 2012, Đền Bà Áo Trắng đã được UBND tỉnh ban hành Quyết định công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Đã thành thông lệ, hàng năm cứ vào ngày 17/3 âm lịch Đảng ủy, chính quyền và Nhân dân phường Hợp Minh lại tổ chức lễ hội truyền thống Đền Bà Áo Trắng. Các hoạt động Lễ hội được diễn ra sôi nổi, thu hút đông đảo bà con Nhân dân trong vùng và du khách thập phương đến chiêm bái, vãn cảnh đền, dâng hương để tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ đến công lao đối với các vị thần linh, các bậc tiền bối và những người đã công khai sơn, phá thạch.
Lễ hội năm nay được phường Hợp Minh tổ chức đảm bảo trang trọng, thiết thực và tiết kiệm. Ngoài phần lễ được tổ chức theo nghi thức cổ truyền, phần hội với nhiều hoạt động đặc sắc như giao lưu văn nghệ, thể thao, các trò chơi dân gian, trải nghiệm không gian chợ quê tại Lễ hội thu hút đông đảo Nhân dân và du khách tham gia.
Văn Hùng
Link nội dung: https://vanhoavaphattrien.vn/yen-bai-to-chuc-le-hoi-den-ba-ao-trang-nam-2023-a18812.html