Từ sông Hồng tôi đến với sông Seine...

Tôi - Tác giả Phạm Phương Thảo

Tôi xin được dùng tên một bài thơ viết tại Paris của mình làm tựa đề cho bài viết này. Đó là những cảm xúc thăng hoa, là những phút giây hạnh phúc đầy kịch tính. Đó cũng là những kỷ niệm khó quên cùng bạn thơ của 24 quốc gia trong hành trình độc hành đến Paris của tôi. Thật vinh dự khi là người đại diện cho cuộc thi Slam thơ Việt Nam để tham dự cuộc thi Slam thơ Quốc tế năm 2018 tại Paris vào tháng 5/2018 vừa qua.

Đó là những ngày tuyệt diệu nhất của tôi với thi ca, với bè bạn, với Ban Giam khảo cuộc thi, với nền văn hoá Pháp giàu bản sắc cùng những vẻ đẹp kinh điển và lãng mạn của Paris- Kinh đô ánh sáng. Trí tuệ cùng sự lịch lãm đáng yêu của người dân Pari ms làm tôi yêu nước Pháp nhiều hơn. Tôi đã có được cơ hội tuyệt vời để đến với nước Pháp khi đoạt danh hiệu Quán quân Slam thơ tại Việt Nam năm 2018. Được sang thăm Paris và tìm hiểu về văn hoá Pháp- một điều cần thiết cho một nhà văn, một thi sỹ, nhất là trong thời đại hội nhập 4.0 và hội nhập với thế giới phát triển, khi chúng ta đang tăng cường và mở rộng mối quan hệ hữu nghị lâu dài giữa hai đất nước, hai dân tộc Việt- Pháp.

Thật vui, sau khi tôi ra mắt tập thơ song ngữ “Yêu như là tình cuối” do Nhà xuất bản Hội Nhà văn phối hợp với Công ty Sun flowwer book in ấn và phát hành tháng 10/2017 đã được bạn bè và độc giả đón nhận nhiệt tình. Sẵn có thơ song ngữ, tôi gửi dự thi một chùm 6 bài và may mắn là một trong 12 nhà thơ được lọt vào danh sách chung kết Slam thơ Quốc gia đêm 27/ 2/2018 tại Hà Nội. Cuộc thi do Đại sứ quán Pháp và Viện Quốc tế Pháp ngữ đồng tổ chức. Thật may mắn và vinh dự khi tôi là người duy nhất đoạt giải quán quân và được chọn đi tham dự cuộc thi Slam thơ Quốc tế tại Paris. Sau các vòng thi đấu trực tiếp trong đêm Slam thơ Việt Nam 2018 vô cùng sôi động và gay cấn tại hội trường lớn của Trung tâm Văn hoá Pháp 24 Tràng Tiền, Hà Nội. Đó còn là niềm vui nhân ngày “Thầy thuốc Việt Nam’ - một ngày rất ý nghĩa với những người từng công tác lâu năm trong ngành Y như chúng tôi.

Cuộc thi có 24 nhà thơ từ 24 quốc gia khác nhau đã đến Paris trình diễn thơ và tranh cúp Slam thơ quốc tế 2018. Hầu hết họ còn rất trẻ trung và sung sức, nhìn ai cũng thấy nụ cười rạng rỡ khá tự tin. Phải rồi, họ đã được lựa chọn là người duy nhất và rất tự tin sau khi chiến thắng một cách công khai nhất từ các cuộc trình thi trình diễn thơ tại các quốc gia sau khi vượt qua những vòng đấu loại. Mỗi người sẽ đại diện cho một quốc gia đi đến đây. Họ mang theo “màu cờ sắc áo” của quốc gia mình để dự thi và tham gia tranh cúp “vô địch Slam thơ Quốc tế”. Vẻ đẹp ấy thật đáng trân trọng và mang đầy cảm hứng. Có vẻ giống như cảm hứng sau khi xemcác cuộc thi đấu thể thao mang lại.

Khác với cuộc thi Slam thơ quốc tế 2017, khi chỉ có 3 nhà thơ nữ thì lần này số lượng nhà thơ nữ có phần áp đảo. Có khá nhiều nhà thơ nữ đến từ nhiều quốc gia tham gia dự thi, chiếm tỷ lệ trên 50 phần trăm (13/24) trong tổng số các nhà thơ tham gia. Các nhà thơ hầu hết còn trẻ và họ đến từ nhiều nước như: Anh, Áo, Pháp, Nga, Italia, Hollande, Belgium, Épague, Finlande, Madagassca, Maly, Quebec, Suêde...Người cao tuổi nhất là nhà thơ Nga, ông có vầng trán cao thông minh và một bộ râu quai nón khá dài.Tôi có vẻ là người già thứ hai trong cuộc thi này, chỉ sau nhà thơ Nga Alexander. Tuy nhiên, các nhà thơ sẽ không có tuổi và niềm vui và lòng tự hào dân tộc của một nữ thi sỹ người Việt Nam khi ra thế giới là không hề nhỏ. Ngươi Pháp rất biết cách tôn vinh và quý trọng bạn bè, đặc biệt là phụ nữ. Tôi cảm nhận rõ ràng điều đó, nhất là mỗi khi họ nhắc tên tôi, “một người đến từ Việt...Nam” được MC xướng lên và ngân nga đầy âm điệu. Tôi biết, đã có rất nhiều nụ cười thân thiện trong rạp hát và nhiều ánh mắt ngưỡng mộ nhìn theo chúng tôi mỗi khi trình diễn. Những tràng pháo tay dào dạt nổi lên. Khán giả phải mua vé vào xem trình diễn thơ cơ mà. Giá vé vào rạp cũng không hề rẻ, khi tôi đọc thông báo là từ 8-15 ê ro. Bao giờ thì Việt Nam chúng ta mới có được điều đó nhỉ? Tôi mơ màng với ý nghĩ ấy và tự cười chế nhạo mình...

Cuộc thi một lần nữa cho thấy những vẻ đẹp vĩnh hằng của thi ca, niềm say mê, sự ngưỡng vọng thơ ca khi trình diễn. Thơ đã được cất cánh bay và nhận được sự yêu mến, trân trọng và quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới. Đúng ở nơi ấy, trong khoảng khắc ấy, những người hâm mộ được thưởng thức thơ ca như một bữa tiệc với khá nhiều “món ngon” ! Thơ được mang đến từ nhiều quốc gia rất khác nhau, từ các nền văn hoá và ngôn ngữ khác nhau. Ai cũng muốn thi ca của mình được thể hiện sinh động bằng tiếng mẹ đẻ. Người hâm mộ có thể được BTC chọn trực tiếp tại chỗ một vài người làm thành viên trong Ban giám khảo. Người thưởng thức “bữa tiệc thơ” ấy sẽ tha hồ reo hò, vỗ tay, cổ vũ một cách ồn ào, vô tư nhất, trong sáng nhất theo cách của họ.

Riêng khu vực châu Á chỉ có đại diện của Việt Nam và Nhật Bản. Tôi tự hỏi, không hiểu sao một quốc gia lớn như Trung Quốc lại không có nhà thơ nào dự thi.Nhà thơ trẻ đến từ Nhật Bản là Yuri Niki với nụ cười thân thiện, mái tóc ngắn và cặp mắt một mí rất đặc trưng gái Nhật. Các cô gái đến từ Belgique, Brazil rất ấn tượng với mái tóc xù nhìn như chùm rễ cây và được tết bện kỹ lưỡng công phu. Họ nhìn khá tự tin với ánh mắt và nụ cười cởi mở. Cô nàng Brazil tên là Bell Puă mặc một bộ váy xoè rộng rất model, còn nàng Li sette Ma Neza đến từ Belgique có nước da đen nâu bóng và nụ cười hồn nhiên. Anh chàngOzan Aydogan đến từ Hollande, Misye Zuliker thì đến từ Ile Maurice. Chàng trai có bộ râu quai nón đến từ Quebec có tên là Thomas Langlois... Đặc biệt nhà thơ nhiều tuổi nhất đến từ nước Nga có phong cách trình diễn rất đa dạng và một dáng vẻ mang tính cách đặc biệt nghệ sỹ. Ông say sưa với từng phần trình diễn của mình cũng như khi chăm chú ngồi nghe thơ của bạn bè. Cô gái đến từ Israel tên là Amit Tsafris có nụ cười rộng mở và chiếc mũi nhọn ấn tượng... Tất cả họ làm nên một bức tranh nhiều màu sắc và đa phong cách trong bữa tiệc thơ mang tên Slam thơ 2018.

Tôi lẫn vào họ trong sự vui vẻ hoà đồng nhưng luôn giữ cho mình nét riêng - một hình ảnh Việt Nam qua chiếc áo dài xanh nhạt có in hình hoa sen nổi bật mang trên người. Áo dài Việt luôn là sự lựa chọn của tôi khi đi ra nước ngoài. Hình như có mỗi mình tôi ăn mặc tha thướt như vậy, còn các bạn trẻ ăn mặc gu thời trang cũng thoải mái và giản dị. Phần trình diễn thơ của tôi được đánh giá là hấp dẫn và khá xúc động bởi những câu chuyện tình yêu được tôi cố đọc chậm, diễn cảm. Việc di chuyển đi lại làm chủ sân khấu được tôi chủ động “diễn”. Ngay từ khi đạt danh hiệu quán quân ở Việt Nam, tôi đã xác định sang Paris lần này sẽ chơi hết mình. Không quan trọng việc tranh giải bởi vì tôi nghĩ đơn giản rằng được một chuyến đi Pháp ra với thế giới rộng lớn này đã là tự chiến thắng chính mình. Tôi được “du lịch trải nghiệm “ và vui như thế này cũng đã quá hạnh phúc. Bởi thế, tôi chọn bài lục bát có tựa đề “ Rót” giống như một lời chào mời để mở đầu phần trình diễn chùm thơ ba bài khi bắt buộc trình diễn tại vòng đấu loại. Thời gian cho mỗi bài không quá ba phút nhưng tôi vẫn tự “ chuyển thể” bài lục bát của mình sang hát ru cho đậm chất truyền thống quê hương Việt Nam. Tiếng vỗ tay nổi lên rào rào sau khi tôi cúi chào khán giả nhưng tôi tự biết mình đã bị quá thời gian quy định là ba phút khi láy lại lần ba cho bài hát ru của mình được dịp thăng hoa. Bởi bạn cũng như tôi thôi, chúng ta chắc chắn sẽ không có nhiều cơ hội trong cuộc đời mình để cho những khát vọng được thăng hoa ở ngay đây, vào lúc này, ngay giữa lòng Paris hoa lệ. Nhất là mong muốn chắp cánh cho giấc mơ đẹp đẽ trở thành hiện thực. Đó là khi bạn mang nét đẹp văn hoá truyền thống của dân tộc Việt Nam để lan tỏa và truyền cảm hứng đến bạn bè thế giới bằng thơ và chính tác giả là người trình diễn.

Cũng giống như tâm trạng hồi hộp tôi đã trải qua tại cuộc thi Slam thơ Quốc gia tại Việt Nam do Đại sứ quán Pháp và Viện Quốc tế Pháp ngữ phối hợp tổ chức. Hôm nay tôi đã trình diễn thơ trong một tâm thế thoải mái và tự tin nhất của mình. Phần trình bầy của tôi chưa chắc đã làm cho giám khảo thấy yêu thích nhất. Tôi cũng tự biết mình còn phải cố gắng nhiều hơn nữa. Giám khảo có quyền chọn thứ mà họ yêu thích. Ý thích mỗi người thường rất khác nhau. Họ có thể suy nghĩ khác với chúng ta, cũng thoải mái, không quá câu nệ, không phức tạp. Cái sự thích của họ cũng khác chúng ta. Bởi sự khác biệt văn hoá giữa các quốc gia là rất quan trọng, luôn cần được đề cao và tôn trọng sự khác biệt trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Tôi nghĩ đơn giản như vậy và tôn trọng quyền lựa chọn của họ. Còn chúng ta, tôi và các bạn, mỗi người cũng cố gắng luôn tự chủ trong ý nghĩ của mình. Hãy là chính mình và mong ước được sống hết mình cho những đam mê...

Cuộc thi tranh cúp Slam thơ Quốc tế cho thấy thế giới vẫn yêu mến thi ca, thậm chí sự đam mê thi ca ở đây vô cùng mạnh mẽ và sức lan toả của nó cũng vô cùng sâu rộng. Thơ ca không là của riêng ai, bởi thi ca là những vẻ đẹp, sự rung độngtinh tế nhất và là những tiếng nói cất lên từ sâu thẳm con tim của các nhà thơ. Thi ca còn là sự đam mê của người nghèo, của quần chúng nhân dân lao động và của giới trí thức tinh hoa nhất. Ai cũng có thể tìm thấy sự đồng cảm hay một chút mình ở trong đó khi mua vé đến đây xem. Thơ “cộng sinh” để lắng nghe các nhà thơ đang trình diễn những bài thơ của họ một cách giản dị và hấp dẫn nhất.

Hãy tôn vinh thế giới thơ ca và tôn vinh các nhà thơ khi họ đã dũng cảm vượt qua các tầng không gian, các châu lục, các khoảng trời và màu da khác nhau. Những khoảng cách và quãng đường xa xôi hàng ngàn ngàn cây số...để đến đây cùng nhau làm nên một Slam thơ quốc tế thành công. Họ đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi độc giả và người dân Paris hôm nay. Họ có thể là nhà thơ chuyên nghiệp hay thậm chí không hề chuyên nghiệp, nhưng đều có chung niềm đam mê thi ca và biết cách trình diễn. Các bài thơ họ đọc lên, có khi chỉ là những câu chuyện nhỏ, những kỷ niệm, những lát cắt, những triết lý, những câu chuyện cảm động về tình yêu, tình cảm gia đình với cha mẹ và anh chị em, sự rung động trước những vẻ đẹp của đời sống cần lao... Đôi khi có những bài thơ chứa ẩn ý sâu xa, được tác giả ghi nhớ và khái quát lên với nhiều tầng nghĩa văn học...

Tất cả đã làm nên diện mạo và dự thành công của cuộc thi. Tôi đã rất hạnh phúc và vui sướng khi được mang ra thế giới thi ca này những bài thơ và hình ảnh về xứ sở quê hương Việt Nam và đã thể hiện chúng một cách say đắm và tha thiết nhất ở đây. Liệu thơ đã chạm đến trái tim bè bạn Quốc tế một cách đầy yêu thương và kiêu hãnh hay không. Nếu ai đó hỏi tôi “bạn thấy thế nào khi tham dự cuộc thi này”? Chắc chắn tôi sẽ không ngại ngần mà tự hào nói rằng: “Tôi tự thấy mình đã chiến thắng dù không mang được giải về Việt Nam nhưng tôi đã chiến thắng khi tự vượt qua chính mình. Đó mới là thứ chiến thắng bản ngã ý nghĩa nhất. Tôi, một người đàn bà u60 dám độc hành đến Paris và đã thi đấu hết sức mình vì niềm tự hào dân tộc và vì những vẻ đẹp muôn đời của thi ca.