Bảo hiểm thất nghiệp tại Hà Nội trong bối cảnh hậu dịch COVID-19: Thách thức và giải pháp

Trong thời kỳ hậu dịch bệnh COVID-19, người lao động tại thành phố Hà Nội đối mặt với nhiều khó khăn và áp lực do tình hình thất nghiệp tăng đột biến. Số lượng người hưởng Bảo hiểm Thất nghiệp (BHTN) năm 2023 tăng mạnh, tạo ra thách thức lớn cho Quỹ BHTN và cơ quan quản lý. Thông qua các biện pháp và chiến lược hỗ trợ, Bảo hiểm xã hội Hà Nội đã có những nỗ lực để giúp người lao động vượt qua khó khăn và nhanh chóng tái hòa nhập thị trường lao động.

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, trong 11 tháng năm 2023, số lao động hưởng BHTN trên địa bàn thành phố tăng hơn 10.000 người so với cùng kỳ năm 2022, đạt hơn 76.000 người. Trong đó, có hơn 500 người được hỗ trợ học nghề trình độ sơ cấp. Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, khiến nhiều doanh nghiệp phải giảm nhân sự hoặc đình chỉ hoạt động. Điều này làm tăng tỷ lệ thất nghiệp và nhu cầu hưởng BHTN của người lao động.

Để chi trả tiền bảo hiểm thất nghiệp và giúp người thất nghiệp vượt qua khó khăn, Bảo hiểm xã hội Hà Nội đã thực hiện nhiều biện pháp, bao gồm:

- Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về quyền và nghĩa vụ của người lao động trong việc đóng và hưởng bảo hiểm thất nghiệp, nâng cao ý thức và trách nhiệm của người lao động đối với chính sách bảo hiểm thất nghiệp.

- Thực hiện nghiêm túc quy định về thời hạn nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, không cho phép kéo dài quá 3 tháng kể từ ngày mất việc làm, đồng thời kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp gian lận, lạm dụng bảo hiểm thất nghiệp, như nộp hồ sơ giả, hưởng bảo hiểm thất nghiệp song song với việc làm khác, không tham gia các hoạt động hỗ trợ việc làm do trung tâm dịch vụ việc làm tổ chức.

- Nâng cao chất lượng và hiệu quả của các dịch vụ hỗ trợ việc làm cho người hưởng bảo hiểm thất nghiệp: Tư vấn, giới thiệu việc làm, đào tạo nâng cao kỹ năng, tăng cường liên kết giữa trung tâm dịch vụ việc làm với các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp để cập nhật thông tin nhu cầu lao động, cung cấp các khóa học phù hợp với năng lực và mong muốn của người lao động. Một số việc làm đáng chú ý là: Thực hiện khảo sát bảng hỏi với 2.050 mẫu mục tiêu, bao gồm cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống BHXH Việt Nam và người dân, đại diện tổ chức, doanh nghiệp đang tham gia BHXH, BH thất nghiệp, BHYT để đánh giá thực trạng hoạt động hỗ trợ, giải đáp, tư vấn khách hàng của ngành BHXH Việt Nam. Tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn cho cán bộ, công chức, viên chức của các trung tâm dịch vụ việc làm về các chế độ, chính sách BHXH, BH thất nghiệp, BHYT; cách thức tiếp nhận, xử lý hồ sơ, giải đáp thắc mắc, tư vấn cho người lao động. Phối hợp với các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp để cập nhật thông tin nhu cầu lao động, cung cấp các khóa học phù hợp với năng lực và mong muốn của người lao động2. Cụ thể, BHXH Hà Nội đã hỗ trợ hơn 500 người lao động hưởng BH thất nghiệp tham gia các khóa học đào tạo nghề sơ cấp. BHXH Hà Nội đã tư vấn, giới thiệu việc làm cho hơn 43.000 người lao động hưởng BH thất nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2023.

- Bảo đảm cân đối nguồn thu và chi của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh số người hưởng bảo hiểm thất nghiệp tăng, tăng cường kiểm soát, quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn lực của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, tránh lãng phí, thất thoát, đồng thời nghiên cứu, đề xuất các biện pháp thích ứng với tình hình mới, như điều chỉnh mức đóng, mức hưởng, thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp, phù hợp với khả năng của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp và nhu cầu của người lao động. Thực hiện các phương thức chi trả tiền bảo hiểm thất nghiệp linh hoạt, thuận tiện cho người hưởng, bao gồm: chi trả trực tiếp bằng tiền mặt tại trung tâm dịch vụ việc làm nơi người lao động nộp hồ sơ, chi trả qua tài khoản cá nhân của người lao động mở tại ngân hàng, chi trả qua bưu điện. Một số việc làm tiêu biểu trên lĩnh vực này là: Tăng cường công tác thu đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động và người sử dụng lao động, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp nợ đóng, lãng phí, thất thoát. Thực hiện các biện pháp hỗ trợ nguồn thu cho Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, bao gồm: hỗ trợ từ ngân sách nhà nước theo nguyên tắc bảo đảm duy trì số dư quỹ hằng năm bằng 02 lần tổng các khoản chi các chế độ bảo hiểm thất nghiệp và chi phí quản lý BHTN của năm trước liền kề nhưng mức hỗ trợ tối đa bằng 1% quỹ tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp; thu hồi các khoản trợ cấp thất nghiệp đã chi trả sai quy định. Đầu tư để bảo toàn và tăng trưởng quỹ theo quy định, bao gồm: mua trái phiếu Chính phủ. Cho ngân sách nhà nước vay; gửi tiền; mua trái phiếu, kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi tại các ngân hàng thương mại hoạt động tốt theo xếp loại tín nhiệm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội vay theo hình thức mua trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh; đầu tư vào các dự án quan trọng theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Số tiền đầu tư vào việc cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội vay và đầu tư vào dự án của Chính phủ không được vượt quá 20% số dư quỹ bảo hiểm thất nghiệp của năm trước liền kề. Kiểm soát, giám sát, đánh giá tình hình thu, chi, đầu tư của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, đảm bảo công khai, minh bạch, hợp lý, hiệu quả.

Như vậy, Bảo hiểm xã hội Hà Nội đã tích cực vận dụng nhiều biện pháp để thực hiện tốt chế độ bảo hiểm thất nghiệp, tạo điều kiện cho người lao động nhanh chóng hòa nhập lại thị trường lao động.