Không được bắn nó!

Đến một vườn chuối rộng, mấy gốc cây um tùm, A nói đến nhà rồi. Bỗng tiếng chó sủa ran, từ trong nhà có bóng đen lao ra vườn chuối. Tôi hô to: ”Trộm, trộm!“ Anh bảo: “Không phải. Thằng K đến ngủ với vợ tao đấy mà!”. Tôi đuổi theo bóng đen và quát: “Bắn, bắn! “. A lại buông một câu: “Ồ không, nó đi vắng tao lại đến ngủ với vợ nó thôi”.

vo-chong-nguoi-dao-1621248477.jpg

Ảnh: Internet có tính chất minh họa

Năm 1982, sở Văn hoá Hoàng Liên Sơn tổ chức hội nghị “văn hoá chợ”. Tôi được cử đi khảo sát ở huyện Bắc Hà. Phiên chợ đông vui , người Dao đứng quây quần ở cổng chợ say sưa hát giao duyên. Anh trưởng ban văn hoá xã N còn trẻ hát rất hay. Phải dùng dằng mãi anh mới cùng tôi về nhà.

Đường xa , đi bộ gần 20 km. Vừa đi đường vừa kể chuyện phong tục cưới xin của người Dao. Ở quê anh, đa số nam nữ thanh niên lấy vợ gả chồng là do bố mẹ sắp đặt, chỉ có những người đi làm cán bộ, đi học mới yêu nhau trước khi cưới. Dù tự do hôn nhân hay bố mẹ đặt đâu con ngồi đấy thì vợ chồng người Dao hầu như không bao giờ bỏ nhau. A giải thích vì trước khi cưới, các thày cúng đều xem tuổi cho đôi trai gái cẩn thận. Họ xem bằng sách cổ, xem chân gà. Đôi nào hợp nhau mới tổ chức đám cưới. Còn không hợp nhau thì chia tay. Anh cười, vì thế người Dao không bỏ nhau như người Kinh ở thị trấn.

Tôi chưa tin, nhưng đi công tác ở nhiều động người Dao cũng chưa thấy đôi nào bỏ nhau. Thậm chí sau này, vào những năm đầu thế kỷ 21, phụ nữ Lào cai bỏ sang Trung Quốc lấy chồng khá nhiều nhưng riêng phụ nữ Dao không bao giờ bỏ chồng con sang làm dân đất khách.

Hai anh em mải nói chuyện quên đường xa. A cầm súng, còn đeo hộ tôi chiếc ba lô đi trước, tôi lẽo đẽo theo sau, bước thấp, bước cao. Thấm mệt nhưng các câu chuyện người Dao vì sao thuỷ chung, vợ chồng họ không bỏ nhau có phải vì số “hợp“ không vẫn là sự băn khoăn. Đến một vườn chuối rộng, mấy gốc cây um tùm, A nói đến nhà rồi. Bỗng tiếng chó sủa ran, từ trong nhà có bóng đen lao ra vườn chuối. Tôi hô to: ”Trộm, trộm!“ Anh bảo: “Không phải. Thằng K đến ngủ với vợ tao đấy mà!”. Tôi đuổi theo bóng đen và quát: “Bắn, bắn! “. A lại buông một câu: “Ồ không, nó đi vắng tao lại đến ngủ với vợ nó thôi”.

Gần 40 năm qua, câu nói của anh cứ ám ảnh tôi mãi. Tôi cứ lấy cách nghĩ, cách sống của mình mà không lý giải được cách ứng xử của vợ chồng người Dao. Có một thực tế là cho đến tận bây giờ, những làng tôi đi diền dã, công tác qua, chưa có hiện tượng người Dao bỏ nhau.

Trần Hữu Sơn

Link nội dung: https://vanhoavaphattrien.vn/khong-duoc-ban-no-a2279.html