Cho ước mơ bay xa

Nhà tôi nằm bên sông Cái. Hằng ngày tôi và chúng bạn ngụp lặn trong dòng nước mát rượi mà vùng vẫy thích thú như những con rái cá. Dòng sông Cái hiền hòa, êm dịu ôm lấy làng quê như người mẹ hiền ôm đứa con thơ mà vỗ về, chăm bẵm.

Mùa hoa lục bình nở tím ngắt cả dòng sông như tà áo dài của cô giáo tôi thường mặc trong mỗi giờ lên lớp. Những bông hoa tím, phớt trắng nền nã và bình dị trang điểm cho dòng sông thêm duyên dáng, thuỳ mị như người thiếu nữ tuổi tròn trăng. Nhìn dòng sông tím tôi yêu con sông Cái biết nhường nào.

Trước đây, lục bình được xem là "giặc cỏ" vì nó gây ắc tách giao thông đường thủy và được người dân tận dụng làm thức ăn cho heo. Lúc ấy, mọi người rất thờ ơ với loại cây này vì chúng chẳng có lợi ích là mấy.

Cây lục bình mọc cao khoảng 30 cm với dạng lá hình tròn, dạng thân củ nhỏ, sống trôi dạt trên mặt nước hoặc bám vào bùn đất, bẹ lá có rễ tẻ thành nhiều chồi tạo thành mảng cao 30-90 cm. Rễ cây lục bình là rễ chùm với nhiều rễ con có màu đen buông rũ xuống nước, rễ có thể mọc dài tới 1m.

Lá của cây bèo tây là dạng lá gần tròn, lõm, bề mặt láng bóng, gân lá có hình cung. Các bẹ lá cuốn lại với nhau như những cánh hoa tạo thành thân giả. Khi cây lục bình già, thân thật sẽ nhô lên khỏi mặt nước và mang phát hoa. Cuống lá nở phình ra, bên trong ruột xốp giúp cây bèo tây nổi tên mặt nước. Hình dạng cây phình to giống lọ lục bình, và cái tên loài cây thủy sinh này cũng xuất phát từ đây.

Hoa thường không đều, có màu xanh tím. Cánh hoa trên thường có cánh vàng 6 nhị (3 nhị dài, 3 nhị ngắn). Bầu thượng có 3 ô chứa nhiều noãn và quả nang. Cây lục bình thường nở hoa vào mùa hè tạo thành một dòng sông lục bình trông rất đẹp mắt.

Rồi lục bình trở thành nguyên liệu cho hãng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu. Lúc này nó không còn bị coi là “giặc cỏ” nữa mà nghiễm nhiên trở thành cây “xóa đói giảm nghèo”. Cây lục bình qua các công đoạn xử lí phức tạp được đan thành những vật dụng như đệm, bàn ghế, giỏ đựng hoa quả, giá để sách báo vừa nhẹ vừa mềm mại và đẹp với nhiều mẫu mã nên được khách hàng nhiều nước ưa chuộng vì thích ứng với khí hậu “nóng không giòn, lạnh không cứng", thân thiện với môi trường.

Với anh em tôi và bọn trẻ trong làng thì lục bình lạl có tầm quan trọng lớn lao khác. Cây lục bình giúp anh em tôi và bọn trẻ được cắp sách tới trường mà nếu không có nó chắc chắn nhiều đứa trong đám trẻ làng tôi sẽ phải “đứt gánh giữa đường” vì không được đi học. Anh em tôi không còn phải xin tiền má để đóng học phí, mua sách vở hay đóng quỹ lớp nữa. Tất cả những khoản đó đều nhờ vào cây lục bình...

Lục bình sau khi vớt lên, chọn những cây cọng dài cắt bỏ phần gốc, lá đem phơi 3 nắng cho đến khi khô hết nước (hết màu xanh) là bán cho các thương lái từ Bình Dương, Đồng Nai... xuống mua. Lục bình phơi khô có giá bốn ngàn đổng một ki-lô-gram, đó là vào mùa khô, vào mùa mưa thì phơi vất vả hơn, vì thế mà giá lục bình cũng nhích lên một ít, năm ngàn đồng một ki-lô-gram.

Lục bình đã đem đến cho gia đình tôi cuộc sống sung túc hơn, anh em tôi có điều kiện học hành tốt hơn. Đáng quý hơn là lũ trẻ quê tôi không bị thất học. Bọn chúng cũng đã biết tận dụng lợi ích của cây lục bình để đem bán lấy tiền trang trải học phí khi mà hoàn cảnh gia đình khó khăn, khi mà cái đói, cái nghèo vây quanh và nguy cơ bị nghỉ học cận kề. Cây lục bình là ân nhân của chúng để chúng được hằng ngày cắp sách đến trường tiếp tục thực hiện những mơ ước của mình.

Cái Hoa bạn tôi suýt phải nghỉ học vì má nó bị bệnh khớp nặng không thể làm thuê làm mướn, chỉ quanh quẩn ở nhà làm những việc nhẹ, lặt vặt. Ba nó là công an đã hy sinh trong một lần truy bắt tên tội phạm nguy hiểm. Hằng ngày, buổi sáng nó đi học, buổi trưa nắng cháy da nó lội xuống dòng sông Cái vớt lục bình về cắt, đem phơi. Nó làm việc cần mẫn, chăm chỉ để có tiền mua thuốc cho mẹ và đi học.

Nó làm việc quần quật bất kể trời nắng hay mưa, miễn sao có tiền để trang trải cuộc sống. Thân hình nó bé quắt, nước da đen nhẻm như củ súng với mái tóc vàng cháy nắng. Vất vả là vậy nhưng lúc nào nó cũng tươi cười và hay giúp đỡ mọi người. Năm nào nó cũng đạt danh hiệu học sinh giỏi của trường. Nó chỉ mong ước mình được khoẻ mạnh để có sức mà làm việc và được đi học để sau này trở thành cô giáo.

Không chỉ cái Hoa “thoát” mù chữ nhờ cây lục bình mà thằng Hải, thằng Nam, thằng Hùng và nhiều đứa trẻ khác đang đứng trước bờ vực phải nghỉ học cũng đã được nối dài ước mơ nhờ cây lục bình.

Trưa, trên đường đi học về tôi thấy lũ bạn đang ngụp lặn trên dòng sông Cái dưới cái nắng gay gắt để vớt lục bình đem phơi. Quần áo, sách vở để ở trên bờ vì chưa kịp về nhà. Thằng Nam bảo “tranh thủ vớt nhiều chừng nào hay chừng ấy”.

Cũng phải thôi, vớt được nhiều lục bình thì số tiền kiếm được sẽ nhiều hơn, bố mẹ chúng cũng đỡ vất vả hơn khi phải lo tiền trường, tiến lớp cho chúng. Nhìn các bạn khệ nệ ôm từng ôm lục bình lên bờ rồi lụi cụi cắt gốc, lá đem phơi thấy thật thương và cảm phục ý chí, nghị lực của lũ bạn.

Những ánh mất lấp lánh niềm vui, những tiếng cười rộn rã xua tan những nỗi vất vả, nhọc nhằn đậu trên lưng chúng, thay vào đó là những ước mơ cháy bỏng đang thắp lửa trong mỗi trái tim của từng đứa trẻ về một tương lai tươi sáng.

Cây lục bình sẽ góp một phần không nhỏ ươm những ước mơ của chúng bay cao, bay xa.