Với Trường Sơn đại ngàn trùng điệp hùng vĩ, trong chiến tranh rất nhiều người lính đã nghe bài hát " Đak - Rông mùa xuân về " có những câu:
- " Chim Kơ-tia bay tới
Nghiêng cánh chào Đa- kơ- rông
Pơ- lang khoe sắc thắm, gió đưa hương đôi bờ..."
Kơ- tia là chim sáo .
Pơ- lang chính là cây hoa Gạo .
Ở quê tôi ngày trước ranh giới làng nọ làng kia đều trồng cây gạo. Ngoài ra cồn trồng ở sau đình sau chùa , còn c6ây Gạo cây Gạo còng ở gành Chùa...nhưng cũng không còn lâu rồi .
Còn cây Gạo hiện nay hình như cả xã còn có cây nầy, nó được trồng cũng lâu lâu rồi từ đầu nửa thế kỷ trước . Thủa trước nó nằm sát ngã 3 lối rẽ từ đường cái TÂY còn gọi là đường 24 vào xã Thanh Nga . Cây gạo cũng là một phần tâm linh, gắn với rặng nhãn huyền thoại của quê nhà.
Mùa Xuân cây Gạo trổ hoa với 5 cánh đỏ rực rỡ ,đi từ xa đã thấy . Trẻ con xưa lấy cái que cắm vào cuống Hoa quay chong chóng.
Khi rụng xuống các hạt có nhiều lông trắng như bông , bay bay lơ lửng. Chả biết nhà khá giả xưa lấy bông về làm gối để gối đầu dễ ngủ (miên) , nên chữ gọi là Mộc Miên .
Cây Gạo nào được dây Tầm Gửi bám vào sống ký sinh cũng làm nhiều loại thuốc chữa bệnh , người ta nói vỏ, gai, rễ , lá đem " sao vàng, sắc đặc , hạ thổ " chữa được khá nhiều bệnh .
Người ta nói những cây Gạo già ở đất xã dưới Phú Khê , Cẩm khê trước đây Tầm Gừi nhiều quý lắm , chắc do Thổ nhưỡng phong thủy của vùng ấy.
Có những cây Gạo sống lâu, đến nỗi những người lớp trước hay nói từ khi biết đã thấy như thế, như thế rồi.
Có cây Gạo đã sống lâu năm nên trở thành tinh có ma quỷ về trú ẩn, vì vậy nên người đời mới có câu :
" Thần cây Đa, ma cây Gạo, cáo Cú cây Đề ".
Ngày trước trên các cây gạo hay có nhiều con Quạ đen làm tổ , thậm chí sáo sậu. Bây giờ ở quê nhiều năm nay không thấy loài Quạ bay trên bầu trời . Còn con Sụng một tên gọi khác của Diều hâu theo cách gọi ở quê, còn bay cao hơn Quạ liệng tròn chờ bắt gà con cũng vắng bóng lâu lắm không thấy xuất hiện .
Cả xã bây giờ còn một cây Gạo nhưng nó cô đơn lắm, nhất là từ khi đường cao tốc Nội bài- Lao cai có trạm thu phí BOT chạy qua , khu công nghiệp mọc lên không khí ô nhiễm, điện sáng suốt đêm , tiếng ôtô ầm ầm Tầm gửi cũng chẳng dám ký sinh.
Sáo không còn làm tổ
Quạ cũng bỏ đi rồi.
Sụng tức con diều hâu mất tăm...
Cây Mộc miên trên Sai Nga cô đơn, chỉ còn chút thiên nhiên quê hương cùng với các khu công nghiệp , đường xá mở rộng...không biết trụ được bao lâu.
Hoa Gạo 5 cánh đỏ bảo hiệu cuối XUÂN sang Hè của vùng quê có còn trong ký ức, còn trong mắt người, trong tâm trí nhiều người của quê hương .
Cây Gạo, hoa Gạo một thời của quê hương.
Theo Chuyện làng quê
