Sự tăng trưởng của TMĐT không chỉ đến từ sự phát triển nội tại mà còn nhờ sự hỗ trợ của các lĩnh vực liên quan. Dịch vụ thanh toán và hoàn tất đơn hàng đã có những bước tiến lớn, ứng dụng công nghệ hiện đại, giúp nâng cao hiệu quả và trải nghiệm người dùng. Đặc biệt, hoạt động xuất khẩu trực tuyến theo hình thức doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C Cross Border Ecommerce) đang bước vào giai đoạn mới. Với dự báo của Access Partnership, kim ngạch xuất khẩu trực tuyến B2C Việt Nam năm 2027 có thể đạt tới 13 tỷ USD nếu được triển khai đồng bộ và mạnh mẽ từ các doanh nghiệp và các bên liên quan. TMĐT đang mở ra cơ hội lớn để doanh nghiệp Việt Nam bước vào giai đoạn "cất cánh" trên thị trường toàn cầu.
Hai xu hướng lớn của thương mại điện tử Việt Nam
Hai xu hướng nổi bật đang định hình tương lai của TMĐT tại Việt Nam là TMĐT xuyên biên giới và vấn đề môi trường.
Trước tiên, TMĐT xuyên biên giới đang trở thành xu hướng tất yếu, đặc biệt với hình thức doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C). Trong khi xuất khẩu trực tuyến giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) gặp khó khăn từ đại dịch COVID-19, B2C lại ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu trực tuyến B2C đạt 3,5 tỷ USD và được kỳ vọng sẽ tăng trưởng vượt bậc trong các năm tới, giúp Việt Nam chuyển từ giai đoạn khởi động sang bùng nổ, mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp vừa và nhỏ vươn tầm quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích kinh tế, TMĐT cũng đặt ra áp lực lớn về môi trường, đặc biệt là vấn đề rác thải nhựa.
Theo Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), lượng rác thải nhựa ở Việt Nam tăng từ 2,7 triệu tấn năm 2018 lên gần 2,93 triệu tấn năm 2021. Riêng lĩnh vực TMĐT, năm 2023 đã tiêu thụ tới 332 nghìn tấn bao bì, trong đó 171 nghìn tấn là bao bì nhựa. Nếu không có các biện pháp xử lý kịp thời, lượng rác thải nhựa từ TMĐT có thể đạt 800 nghìn tấn vào năm 2030 khi quy mô ngành này chạm mốc 100 tỷ USD.
Giải pháp TMĐT thân thiện với môi trường
Theo Báo cáo "Phát triển TMĐT với bảo vệ môi trường" của VECOM, người tiêu dùng trực tuyến ngày càng lo ngại về tác động môi trường của TMĐT. Có đến 80% người được khảo sát đánh giá TMĐT gây tác động xấu hoặc rất xấu đến môi trường và 21% cho rằng tác động còn nghiêm trọng hơn so với thương mại truyền thống.
Tuy nhiên, sự lựa chọn các giải pháp thân thiện môi trường hiện nay còn hạn chế, chủ yếu do người tiêu dùng phải chi trả thêm chi phí. Để giải quyết vấn đề này, VECOM đề xuất: Ban hành chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường trong TMĐT; Tăng cường công bố các sản phẩm thân thiện môi trường trên sàn TMĐT để người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn; Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người mua sắm trực tuyến.
TMĐT Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển vượt bậc, trở thành động lực quan trọng cho nền kinh tế. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, ngành cần chú trọng giải quyết các vấn đề môi trường, đảm bảo hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Đây là trách nhiệm chung của doanh nghiệp, người tiêu dùng và các cơ quan quản lý Nhà nước.
