Ảnh do tác giả cung cấp.
Thanh Bình Psy chia sẻ tâm lý học tội phạm
Cáy thường đào hang, sống ở vùng nước lợ ven sông. Nó rất tinh khôn, cực kì nhanh nhẹn và rất nhát gan. Chỉ cần một tiếng động nhỏ, nó đã giật mình chui tọt vào hang. Cho nên các cụ có câu “nhát như cáy” là vì thế.
Hang cáy thường rất ngoằn ngoèo, sâu hoắm, nhiều ngóc ngách. Nốt chân nó bò ra bò vào nhẵn thín, lác đác để lại dấu tích là những cục phân cáy nhỏ ti lẫn với màu đất.
Cáy thích đào hang cạnh những gốc cây có nhiều rễ để dễ bề trú ẩn và luồn lách khi gặp kẻ săn mồi.
Để bắt cáy, người ta có nhiều cách: đào, đánh giậm, soi đèn, câu... Trong những cách đó, đào là vất vả nhất vì hang cáy rất khó đào, khó bắt. Nhưng nếu vớ được một ổ cáy dăm bảy con trong một lỗ thì rất khoái. Còn chẳng may hì hục đào phải cái hang quá rắn, quá sâu hay ngoằn ngoèo mà chủ nhân của nó lại đi vắng thì mệt nhoài công cốc.
Còn câu thì nhàn hơn nhưng đòi hỏi người câu phải tinh khôn hơn cáy, hiểu tập tính của nó thì mới thu được chiến lợi phẩm.
Chỉ cần một cành que rào cứng cáp, thẳng, dài vừa phải, một sợi dây cước hoặc dây chỉ bền, một con ốc vặn đập bỏ vỏ và phần đuôi, chỉ giữ lại phần đầu và vỉ ốc để buộc vào sợi chỉ là đã có đủ mồi để câu cả giỏ cáy.
Đi men theo bờ cừ, bờ ao, bờ mương, bờ ruộng, nơi cáy đào hang, nhón chân thật khẽ, thật nhẹ, tinh mắt nhìn xem có chú cáy nào đang thập thò ở cửa lỗ, hoặc đang rong chơi, đang sủi bọt nấu cơm hoặc đang đưa càng đánh chén, khẽ khẽ thả mồi xuống gần đó, nhấp nhấp con mồi để nhử, cáy ngửi thấy mùi ốc tanh khoái khẩu, lao ra vồ, hai càng ôm chặt mồi ốc. Ha ha. Thế là khẽ khẽ nhấc bổng cần lên, chú cáy ham ăn đã bị cho chui tọt vào giỏ mà chưa kịp hiểu chuyện gì đã xảy ra. Có những con cáy khôn lõi đời, nhử mãi mới ra, vồ mồi rồi vội thụt vào hang, kéo mãi không chịu ra, người câu đành bỏ cuộc đi tìm con khác. Nhưng rồi nhiều lần, hiểu nết của nó và tìm cách chinh phục, cuối cùng nó vẫn bị nằm trong giỏ. Tóm được những chú cáy cụ lõi đời khó khăn này mới thấy khoái thật sự.
Cáy câu thường là cáy to, đều con, chắc nịch. Chỉ cần hai chục con cáy câu là đã có bát canh hoặc riêu cáy thơm ngon, mát bổ.
Khi bắt cáy, làm cáy, phải hết sức cẩn thận đề phòng nó cắp. Bởi cáy mà cắp thì đau điếng vô cùng. Ác nhất là anh này thường rụng càng khi cắp, để lại hai cái gọng kìm nhọn bọc thiết giáp kẹp chặt vào đầu ngón tay. Ui za! Đau phải biết. Phải nhớ đời luôn.
Làm cáy cũng phải biết làm sạch sẽ, bỏ mu, bỏ yếm, thì món ăn mới thơm ngon. Cáy có thể nấu riêu, nấu canh rau tập tàng, canh rau cải, canh mùng tơi, rau đay… đều rất thơm ngon, thanh mát.
Mắm cáy vắt chanh cũng là một món ăn rất ngon và lành. Ai ăn quen rồi thì không thích chấm rau luộc với bất kì loại mắm nào khác bởi sức hấp dẫn, mùi vị và cái duyên khó quên của nó.
Thiên nhiên, tạo hoá vốn đã có lí do khi sinh ra vạn vật. Trời sinh ra ruộng đồng vùng nước lợ ven sông thì cũng đồng thời sinh ra loài cáy. Và cáy được sinh ra là để làm phong phú thêm cho hệ động vật, làm cân bằng hệ sinh thái và làm phong phú thêm chuỗi thức ăn của nhiều loài, trong đó có con người.
Vì thế, đừng tận diêt, hủy diệt thiên nhiên. Còn nhìn thấy nhiều cáy là còn thấy vui vì môi trường còn trong lành. Cho nên ước gì xã hội tiến bộ, đời sống đi lên, công nông nghiệp phát triển mà môi trường sống của các loài, trong đó có loài cáy vẫn không bị ảnh hưởng thì tốt biết bao!
Theo Chuyện quê
