Không kết hôn, kết hôn muộn, có kết hôn cũng không sinh con đang dần trở thành "tín ngưỡng" của một bộ phận không nhỏ những người sinh trong khoảng 1990-2000. Ngoài những cân nhắc liên quan đến áp lực xã hội, những người trẻ này còn bị ám ảnh bởi những mặt trái đằng sau việc kết hôn sinh con.
Đây là một xu thế đang rất phổ biến, từ châu Âu, Châu Mỹ và lan dần sang các nước châu Á. Nó hoàn toàn đối lập với các quan niệm truyền thống trước đây về việc lập gia đình, sinh con nối dõi tông đường. Năm 2020, tỷ lệ số hộ độc thân tại Hàn Quốc tăng lên con số kỷ lục 31,7%, trong đó chủ yếu là nhóm người ở độ tuổi 20 và 30. Ở Nhật Bản, năm 2018, tỷ lệ kết hôn ở mức 4,7 trên 1.000 người (tính trong năm). Trong thập niên 70, cứ 1.000 người thì có đến hơn 10 người kết hôn trong một năm. Năm 2015, tỷ lệ những người chưa từng kết hôn ở tuổi 50 đạt 23% đối với nam và 14% với nữ, mức cao nhất từ trước đến nay.
Phụ nữ Châu Á nói chung và phụ nữ Việt Nam nói riêng ngày càng có xu hướng kết hôn muộn hoặc là có xu thế lựa chọn cuộc sống độc thân. Đó là kết quả của một xã hội tiến bộ, nhận thức về vai trò của nữ giới ngày một thay đổi theo chiều hướng tích cực. Giờ đây, việc con gái phải lấy chồng sớm hay “Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” đã quá lỗi thời. Phụ nữ hiện nay có học vấn ngày càng cao, làm được nhiều việc thậm chí cánh nam giới cũng phải nể phục.
Tỷ lệ đăng ký kết hôn giảm, đồng nghĩa với việc tỷ lệ sinh con cũng giảm dần đều theo thời gian. Việc già hóa dân số là kết quả tất yếu của việc giảm sinh, đặc biệt khi điều kiện sống được cải thiện. Tỷ lệ người già đang tăng nhanh so với các nhóm tuổi khác. Tỷ lệ người trong độ tuổi lao động ngày càng bị thu hẹp. Tỷ lệ trẻ em sinh ra mỗi năm cũng ngày càng giảm qua các thời kỳ.
Đối mặt với việc về già không có ai chăm sóc vì không gia đình, không người nương tựa, không con cái, nhiều người lại không lấy thế làm lo. Bởi lẽ tuổi trẻ của họ còn dài, họ chọn dùng thanh xuân của mình để cố gắng, để chắt chiu những phút an nhàn tuổi già sau này. Đặc biệt, không phải ai cũng chăm chăm sống để hưởng thụ sau này, họ đơn giản sống vì muốn tồn tại, vì công việc, vì lao động, vì chính hiện tại mà thôi. Việc kết hôn muộn hay độc thân đang là lựa chọn của nhiều bạn trẻ nhằm hướng đến một lối sống tập trung cho những đam mê công việc, phát triển bản thân và nuôi dưỡng thời gian cho ba mẹ, bạn bè.
Kết hôn muộn sẽ giúp họ có nhiều thời gian hơn để xác định những mục tiêu, ước mơ hay đơn giản là sở thích riêng… mà không cần phải sợ bất cứ sự ràng buộc nào. Điều này sẽ giúp họ cảm thấy thoải mái hơn và không hối hận về sau vì đã bỏ lỡ ước mơ tuổi trẻ. Họ có nhiều thời gian để hoàn thiện bản thân mình hơn, với mong muốn trở thành phiên bản hoàn thiện nhất của bản thân mình.
Thời gian giúp họ trưởng thành về nhiều mặt. Họ không chỉ phát triển về mặt thể chất ở từng độ tuổi mà khả năng xử lý tình huống của học cũng sẽ dần lớn và hoàn thiện hơn. Điều quan trọng nhất khi họ chọn kết hôn muộn, họ sẽ hiểu được mình đã đủ chín chắn để có thể lo cho gia đình riêng. Bước sang ngưỡng cửa của tuổi 30 họ sẽ chẳng còn những tiêu chuẩn khắt khe về hình mẫu lý tưởng xa vời như phải nhà cao cửa rộng, cơ bắp cuồn cuộn… thay vào đó họ sẽ dần thực tế hơn, xác định rõ đâu là thứ mình sẽ cần tìm kiếm ở người bạn đời. Lúc này, họ sẽ hiểu được một người bạn đời chính là người đồng hành cùng bạn để vượt qua khó khăn, chông gai, thay vì là người để “ngắm” mỗi ngày.
Kết hôn muộn, nhưng đổi lại họ sẽ có đủ khả năng tài chính để vấn đề tiền bạc không còn là rào cản trong tình yêu. Không những vậy, họ và người ấy cũng không còn phải quá lo lắng về các vấn đề như nhà cửa, vốn làm ăn… Bên cạnh đó, con cái của họ cũng sẽ có được điều kiện sống tốt hơn.
Thực tế cho thấy, con gái chiếm tỷ lệ lớn hơn trong số những người chọn không kết hôn, sinh con. Bởi vì trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu về hôn nhân đối với con gái quá khắc nghiệt, quá hoàn hảo. Trong khi đó, hôn nhân về bản chất lại là sản phẩm của hệ thống kinh tế, nhằm ràng buộc lợi ích của hai bên và chia sẻ rủi ro, nó là một hệ thống quan hệ đối tác về mọi mặt của đời sống, sản xuất và tái sản xuất dưới sự ràng buộc của pháp luật.
Trong môi trường chung, cả nam và nữ sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng bởi tư tưởng gia trưởng, nhưng con gái thường phải đối mặt với nhiều áp lực hơn từ cả gia đình lẫn công việc. Nhiều cô gái không phải không muốn kết hôn, không phải không muốn tìm một người đàn ông để gắn bó suốt đời, chỉ là họ không đủ tự tin và can đảm để sinh con, để làm mẹ, để gánh vác trách nhiệm gia đình. Rõ ràng, việc nuôi dạy một đứa trẻ cần đến rất nhiều công sức và nỗ lực, đồng thời cũng ảnh hưởng phần nào đến đời sống vợ chồng.
Độc thân hạnh phúc là một sự lựa chọn hướng đến chất lượng cuộc sống thoải mái, hạnh phúc trên những phương diện và giá trị cuộc sống khác, ngoài thú vui của mối quan hệ hôn nhân đem lại. Tuy nhiên nó cũng để lại nhiều hệ lụy đáng để chúng ta phải suy ngẫm.
Khi đã một mình đi trên đoạn đường đời này quá lâu thì chắc hẳn họ sẽ khó dung hòa cảm xúc với một người khác nữa. Điều này cũng có nghĩa là họ sẽ khó chấp nhận hoặc cần một thời gian dài để tìm được sự đồng điệu đến từ nửa kia.
Khi muốn kết hôn muộn để đảm bảo tài chính nghĩa là họ đã đặt ưu tiên vật chất lên trên hết. Thế nên sau này, khi họ chia sẻ cảm xúc thêm với một người khác nữa thì tình cảm của họ cũng sẽ bị chi phối nhiều bởi những vấn đề vật chất. Họ sẽ bị chi phối bởi rất nhiều việc khác nhau như: kiếm tiền xây nhà, tiền đi chợ.
Kết hôn muộn đôi khi không chỉ là vấn đề của cảm xúc mà điều cần bàn tới là khả năng sinh nở và làm cha mẹ. Nhiều nghiên cứu cho thấy độ tuổi thích hợp nhất để phụ nữ sinh con là vào khoảng 25 – 35 vì khi ấy sức khỏe của cả mẹ và bé sẽ được đảm bảo hơn. Nếu mang thai sau 35 tuổi, phụ nữ có thể gặp phải nhiều biến chứng như tiền sản giật, sẩy thai, sinh non, mang thai ngoài tử cung.
Không những việc sinh nở bị ảnh hưởng, mà ngay cả đến việc chăm sóc con sau khi bạn lên chức bố mẹ cũng gây khó khăn ít nhiều. Nếu quá lớn tuổi, đôi lúc họ sẽ cảm thấy việc chăm sóc con trở nên khó khăn hơn. Khoảng cách với con càng xa cũng làm họ gặp nhiều trở ngại hơn trong việc giao tiếp với trẻ sau này.
Xuất phát từ đặc điểm sinh lý tự nhiên, khả năng tình dục ở cả hai giới có thể bị ảnh hưởng do quá trình lão hóa. Thế nhưng, tình dục trong hôn nhân lại luôn vô cùng quan trọng, nên họ sẽ gặp phải những trở ngại lớn nếu đời sống chăn gối có dấu hiệu bị suy giảm do ảnh hưởng của tuổi tác.
Dù lựa chọn cuộc sống như thế nào thì đó cũng là quyết định riêng của mỗi chúng ta, không ai có quyền ép buộc. Quan trọng là khi bạn đã lựa chọn thì cần phải suy nghĩ thấu đáo, chín chắn và sáng suốt để vừa có cuộc sống hiện tại như mong muốn, vừa không ảnh hưởng tới tương lai ở phía sau. Vì sự phát triển riêng của bản thân nhưng cũng cần hòa nhập với sự phát triển của xã hội sau này.
