Ma da là con gì ? Đến nay câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Nhưng lúc còn nhỏ mỗi lần cởi truồng tắm sông thì mẹ hay la:
- Tắm ngày tắm đêm có ngày “Ma da” nó lôi thành thằng chỏng chết trôi nhe.
Nghe la như vậy sợ quíu cả đít nhưng hỏi Mẹ con Ma da nó ra mần sao Mẹ lắc đầu không biết. Hỏi Ba thì Ba cười ngất nói:
- Làm gì có con Ma da. Ngày xưa tụi ăn trộm đường sông lấy nhớt hay mở bò bôi lên người phòng khi bể bạc người ta bắt không được vì trơn dầu nhớt, một đồn mười, mười thành trăm... tam sao thất bổn rồi ai cũng tin là con Ma da nó có thiệt. (Xưa bọn trộm trên sông có tên là “Bối Ba Cụm” cũng thường thoa nhớt trên mình để theo ghe hàng trộm). Mẹ thì nói khác:
- Con đừng tin ổng. Con Ma da nó ở dưới sông mình nó nhớt nhợt hay lôi người ta nhất là mấy dứa con nít không biết lội.
Nghe Mẹ nói vậy tui sợ lắm sau này lớn rồi mới biết Mẹ tôi cũng chỉ nghe nói thôi chứ bà cũng đâu biết con Ma da là con gì. Thằng Mừng thằng bạn nối khố của tôi lúc nhỏ nó hay xù xì:
- Tao gặp con Ma da rồi. Đêm đó trời tối thui tao vừa bước xuống cầu lò heo tính rửa cái chân gặp con gì đen thui nằm dài trên cầu, tao vừa bước xuống cầu thì nó nhảy một cái đùng xuống sông mất tiêu.
Nghe nó nói tôi cũng hoang mang, nhưng sau này mới biết là trò nghịch của thằng Năm Mập vì nó biết mỗi tối nhỏ BV bán thịt heo về tắm muộn nên nó hay trầm sẵn dưới sông để... nhát con nhỏ. Có người nói Ma da thật ra chỉ là con Bạch tuột sống ở nước ngọt? Có người nói nó là con cá Nược? Có người nói nó dẹp lép đen thui và mình đầy chất nhờn như dầu nhớt và rất tanh hôi? Nói chung là chỉ nghe đồn thôi chứ có ai gặp con Ma da đâu?. Thỉnh thoảng có người chết đuối thì người ta lại thầm thì:
- Bị Ma da nó rút mới chết đó.
Ngày xưa có Chú Sáu Thế sống trên ghe làm nghề mua bán Heo. Chú Sáu đậu ghe ở cầu Cái vồn lớn, con chú rất đông. Một buổi sáng con Bé Năm con chú đi từ ghe lên bờ bị trợt chân trên cây đòn dài té xuống sông mà không ai hay. Tới giờ cơm trưa phát hiện không thấy con. Nghi nó rớt xuống sông chú hốt hoảng lấy ghe tam bản treo cờ trắng chạy cầu âu tới Tầm vu thấy bà con cứu được một bé gái trôi sông đang ngắt ngoải thì ra là con gái mình. Khi hơ lửa bằng cái lu nó sống lại và ai cũng bất ngờ sao mà nó rớt xuống sông cả ngày và trôi hơn chục cây mà nó không chết (sau lớn lên nó vẫn còn cái thẹo trên bụng vì bị hơ lửa). Gặp nó ai cũng xù xì:
- Con nhỏ này Hà bá chê nó luôn... ai đời té xuống sông trôi từ sáng tới chiều mà nó không chết.
Trong các tuồng cải lương thì tuồng Phạm Công Cúc Hoa hồi thứ hai có nhân vật Hà Bá, tuy chỉ là vai phụ có lớp chút xíu nhưng rất duyên. Bà con thích nhất là nhân vật Hà Bá trong tuồng:
- Tui là Hà Bá ở dưới đáy sông có mích lòng gì với mấy bả đâu mà chửi con cứ lôi tui chửi:
- Coi chừng Hà Bá... “ấy” mầy. Mà tui “ấy” hồi nào có ai thấy không???
Tới lớp Hà Bá là bà con cười ngả nghiêng vì cái duyên của nhân vật Hà bá... ấy. Trong tâm linh thì Ma da hay Hà bá là một thủy thần cai quản một khúc sông vì chết oan. Tới ngày nào đó có người nào xấu số chết tại khúc sông đó thế mạng mới được đi đầu thai (?)
Trước năm 1975 có phim Hỷ, nộ, ái, lạc. Phim có bốn câu chuyện ngắn, mỗi chuyện 30 phút, có mặt hai tài tử điện ảnh nổi tiếng của Hồng Kông là Chân Trân và Dương Quần. Dương Quần đóng vai Hà bá cai quản một khúc sông, được Thổ thần cho hay mai có người trầm mình tự vận anh ta lại tìm cách cứu người. Thà anh tiếp tục làm Hà bá chứ không muốn cho người khác chết oan để mình được đi đầu thai. Phim hay đến nổi vãn rồi mà khán giả vẫn chưa muốn về...
Dù bây giờ cháu ngoại, cháu nội đầy đàn nhưng tôi cũng chưa biết con Ma da là con gì? (thằng Mừng bạn tôi chắc cũng chưa thấy!) nhưng dẫu sao có con nít trong nhà dù ở nông thôn hay thành thị cha mẹ nên nhín thời gian đưa con em mình đến hồ bơi tập cho tụi nhỏ biết lội rồi thì Cha mẹ Ông bà cũng yên tâm khi tụi nhỏ đi du lịch hay dã ngoại ở đâu đó.
Lâu lâu xem một cái tin học sinh đi tắm biển, đi tắm sông tắm hồ bị đuối nước chết thật thương tâm và nhói cả lòng. Mong rằng các bậc Cha mẹ Ông bà nên quan tâm con cháu. Trong trường học cũng nên chú tâm dạy cho tụi nhỏ nó bơi. Biết lội rồi thì tụi nhỏ đâu còn sợ Hà bá hay con Ma da nữa phải không các bạn ./.
Theo Chuyện quê
