Nhạc sĩ Đoàn Thu Trà và NSƯT Thanh Thanh Hiền trong buổi thu thanh.
Bà Đoàn Quý Phi hay còn gọi là Hiếu Chiêu Hoàng Hậu, hoặc Trinh Thục Từ Tĩnh Huệ phi, tên thật là Đoàn Thị Ngọc (1601 - 1661), là Chánh phi của chúa Nguyễn Phúc Lan (1601 - 1648) và là mẹ của chúa Nguyễn Phúc Tần (1620 - 1687).
Tuy sống trong phủ chúa nhưng bà không quên nghề xưa, hết lòng khuyến khích việc trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ dệt lụa, nhờ thế mà nghề tằm tang của xứ Đàng Trong phát triển rực rỡ, không chỉ những làng quê dọc hai bên sông Thu Bồn ở Quảng Nam quê bà mà cả ở kinh đô Phú Xuân. Và Hội An đã trở thành một thương cảng phát triển, mở cửa giao lưu với bên ngoài. Việc bà truyền dạy nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ dệt lụa cho nhân dân, và tơ lụa trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đã khiến cho đời sống của nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Sau này dân xứ Đàng Trong nhớ ơn nên đã tôn bà là Bà Chúa Tằm Tang.
Trong lần về dự lễ giỗ thủy tổ họ Đoàn Việt Nam tại huyện Gia Lộc (tỉnh Hải Dương) hôm mùng 8 tháng Giêng Tết Nguyên đán Quý Mão vừa qua, chị đã nhận được quyển sách “Bà Chúa Tằm Tang xứ Quảng” do Hội đồng Đoàn tộc tỉnh Quảng Nam mang ra tặng cho bà con họ Đoàn cả nước, và chị cũng là một trong những người may mắn có được trong tay cuốn sách này.
Cuốn sách là tập hợp những bài tham luận trong tọa đàm khoa học nhằm trao đổi về thân thế và vai trò của Bà Chúa Tằm Tang đối với sự nghiệp của chúa Nguyễn, và sự phát triển nghề tằm tang của đất Quảng ở Đàng Trong, do UBND huyện Duy Xuyên là quê hương của bà phối hợp với Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật thành phố Đà Nẵng tổ chức năm 2003 nhân kỷ niệm 400 năm ngày sinh của bà, với sự tham gia của các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý văn hóa và du lịch, các vị lão thành cách mạng và đại diện các tộc họ liên quan.
Cuốn sách đã giúp chị hiểu thấu đáo cuộc đời của Bà Chúa Tằm Tang, chính công lao to lớn và sự đức độ, nhân hậu của bà đã làm cho chị vô cùng xúc động, và chị đã viết lên những giai điệu và lời ca của ca khúc “Bà Chúa Tằm Tang” từ chính câu chuyện tình nên thơ của bà và chúa Nguyễn Phúc Lan.
Tác phẩm này được viết ở thể hai đoạn đơn, giọng Son thứ, nhịp 2/4 trên chất liệu dân ca Quảng Nam, mang tính chất kể chuyện, vừa tha thiết, ngọt ngào, vừa tự hào, ngợi ca.
Ca khúc được thu thanh qua tiếng hát ngọt ngào và truyền cảm của NSƯT Thanh Thanh Hiền vào những ngày đầu tháng 3-2023.
