Quân đội phát triển chưa được làm rõ sự thật. Bằng tư duy thật, tác giả làm sáng tỏ thực chất, hạn chế hiểu biết khái niệm này; kiến nghị cách hiểu đúng đắn quân đội, sự phát triển, xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững.
Thực chất quân đội phát triển
Quân đội phát triển biểu hiện các mặt sau: quân đội không chân thật quân đội không phát triển, quân đội chưa chân thật quân đội chưa phát triển, quân đội chân thật “quân đội phát triển” - quân đội bảo đảm sự hài hoà môi trường sống, công bằng bình đẳng công lý về giá trị sống của con người. Tức quân đội chân thật là phát triển tự nhiên, phát triển con người; quân đội không chân thật không phát triển tự nhiên, không phát triển con người, thậm chí giết hoặc huỷ hoại tự nhiên con người (even kill or destroy human nature).
Gắn quân đội phát triển với cộng đồng cho thấy rằng, quân đội chưa chân thật là bộ đội của nhóm, chưa là cộng đồng (dân tộc, nhân dân), quân đội chưa phát triển; quân đội không chân thật là bộ đội cá nhân, không là nhân dân, quân đội không phát triển; quân đội chân thật là bộ đội của nhân dân, quân đội phát triển. Tức quân đội không chân thật là nhóm bộ đội, hay nhóm đảng phái không phát triển.Nói cách khác, quân đội không chân thật gắn với đảng phái không phát triển; quân đội chân thật gắn với cộng đồng dân tộc, tức gắn với nhân dân và cộng đồng phát triển.
Gắn quân đội phát triển với đất nước (nước, tổ quốc, quốc gia) cho thấy rằng, quân đội không chân thật không phát triển đất nước; quân đội chưa chân thật chưa phát triển đất nước; quân đội chân thật thì phát triển đất nước.Tức quân đội chân thật bảo vệ nước độc lập, cuộc sống tư do hạnh phúc của nhân dân; còn quân đội không chân thật thì bị mất nước, nhân dân không có tự do hạnh phúc. Nói cách khác, quân đội không chân thật là tay sai nhóm đảng, kiểu “đảng phái chính trị” [1], gây “nội chiến” hại nước hại dân (causing “civil war” that harms the country and the people) [2]; quân đội chân thật là quân đội của quốc gia, không phải của nhóm đảng phái, hay “quân đội phải thuộc về quốc gia (bao quát: các đảng, các phái phải đem võ lực của mình ra chớ không thể tự kiếm quân riêng)” [3].
Gắn quân đội phát triển với xã hội cho thấy rằng, quân đội không phát triển xã hội không phát triển; quân đội chưa phát triển xã hội chưa phát triển; quân đội phát triển là xã hội phát triển.Điều đó có nghĩa, quân đội không chân thật xã hội không phát triển; còn quân đội chân thật thì xã hội phát triển. Nói cách khác, quân đội không phát triển là xã hội chủ nghĩa, quân đội phát triển là xã hội không chủ nghĩa, tức “xã hội không chủ nghĩa phát triển” - xã hội bảo đảm quyền phát triển của con người (society ensures the right to human development) [4].
Gắn quân đội phát triển với đảng cho thấy rằng, quân đội thiếu chân thật gắn với đảng khuynh tả, hay “những người khuynh tả”, không phát triển; quân đội chưa chân thật gắn với đảng khuynh hữu, hay “những người khuynh hữu” [5], chưa phát triển; quân đội chân thật gắn với đảng không khuynh tả hữu phát triển. Điều đó có nghĩa, quân đội chân thật là không theo đảng phái, mà “trung lập”, không “là sản phẩm của đấu tranh giai cấp” [6], không thể có “Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với quân đội” [7]; tức đảng “không được có quân đội riêng” (that is, the party “cannot have its own army) như Hồ Chí Minh đã từng nêu ra [8]. Nói cách khác, không thể có “lãnh đạo độc tôn của Đảng đối với quân đội”; quân đội không thể “là đội quân mang bản chất giai cấp công nhân, gánh vác sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân” [9], như một số người mắc bệnh ấu trĩ nêu ra (as some people with childhood illness mentioned).
Gắn quân đội phát triển với bộ đội sản xuất kinh doanh cho thấy rằng, quân đội không chân thật là bộ đội kinh doanh, bộ đội không phát triển; quân đội chưa chân thật là bộ đội sản xuất, bộ đội chưa phát triển; quân đội không sản xuất kinh doanh dịch vụ, bộ đội phát triển. Tức là, quân đội không sản xuất bộ đội phát triển; quân đội sản xuất bộ đội không phát triển. Nói cách khác, nhiệm vụ của bộ đội là đánh giặc, không phải là “cơ quan sản xuất” (not a “production agency”) [10], càng không phải “sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Quân đội” [11], hay “quân đội làm kinh tế” (or “the military does the economy”) [12].
Gắn quân đội phát triển với chính quyền cho thấy rằng, quân đội không chân thật gắn với chính quyền quân sự, chính quyền không của nhân dân, không bảo vệ quyền phát triển của dân; quân đội chưa chân thật gắn với chính quyền chưa dân sự, chính quyền chưa của nhân dân,cũng không bảo vệ quyền phát triển của dân; quân đội chân thực gắn với chính quyền dân sự, chính quyền của nhân dân, bảo vệ “nhân dân nắm chính quyền” [13] (protect “the people in power”) hay bảo vệ “quyền phát triển” của dân [14]. Tức là, quân đội không nhân dân có chính quyền quân sự, quyền không phát triển; quân đội chưa nhân dân thiếu chính quyền dân sự, quyền chưa phát triển; quân đội nhân dân (quân đội không thuộc đảng phái) thì có chính quyền dân sự, quyền phát triển, hay “chính quyền của nhân dân” [15] (chính quyền nhân dân) - chính quyền bảo vệ quyền phát triển của dân (the government protects the people’s right to development), chứ không phải bảo vệ “vai trò, trách nhiệm cầm quyền của Đảng” [16].
Gắn quân đội phát triển với quyền lực cho thấy rằng, quân đội không chân thật không phát triển, quyền lực không của dân; quân đội chưa chân thật chưa phát triển, quyền lực chưa của dân; quân đội chân thật phát triển, quyền lực là của nhân dân, tức quyền lực “đều thuộc về nhân dân” (that is, power “all belongs to the people”) [17]. Nói cách khác, quân đội phát triển quyền lực gắn với nhân dân, hình thành quyền lực nhân dân, không thành “quyền lực nhà nước” (does not become “state power”) [18], cũng như không thể “kiểm soát quyền lực nhà nước” (cannot “cantrol state power”) mà giới nghiên cứu đã lầm tưởng nêu ra [19].
Gắn quân đội phát triển với chính trị cho thấy rằng, quân đội không nhân dân chính trị không chân thật, không phát triển; quân đội chưa nhân dân chính trị chưa chân thật, chưa phát triển; quân đội nhân dân chính trị chân thật phát triển. Tức là, chính trị chân thật gắn với quân đội nhân dân; quân đội nhân dân có chính trị liêm khiết và phát triển, hay “thanh khiết từ to đến nhỏ” (or “purity from big to small”) [20]. Nói cách khác, quân đội nhân dân là liêm khiết và phát triển, không thể quân đội “biểu hiện tiêu cực, tham nhũng, lãng phí” [21], hay không có kiểu: “tham nhũng kỷ lục tại Bộ Quốc phòng Nga” [22], “7 Thượng tướng quân đội Trung Quốc “ngã ngựa”” [23], “tham nhũng gần 40 triệu USD trong quân đội Ukraine” [24], v.v..
Gắn quân đội phát triển với chiến tranh và hoà bình cho thấy rằng, quân đội không của nhân dân thì có chiến tranh (không có hoà bình), không phát triển; quân đội chưa của nhân dân chưa có hoà bình, chưa phát triển; quân đội của nhân dân có hoà bình phát triển. Điều đó có nghĩa, quân đội không phát triển là còn chiến tranh; quân đội chưa phát triển là chưa có hoà bình, quân đội phát triển là có hoà bình thực sự (when the army develops, there is real peace). Tức là cần xây dựng quân đội của nhân dân, xây dựng quân đội phát triển, chứ không phải “tăng cường vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội” [25].
Gắn quân đội phát triển với thắng thua cho thấy rằng, quân đội không chân thật gắn với thắng cuộc, kiêu ngạo không hoà bình phát triển; quân đội chưa chân thật gắn với thua cuộc, chưa kiêu ngạo chưa hoà bình phát triển; quân đội chân thật gắn với hoà bình, không kiêu ngạo hoà bình phát triển. Tức quân đội chân thật không kiêu ngạo, hoà bình phát triển; còn quân đội không chân thật hay kiêu ngạo thì không hoà bình phát triển. Điều đó có nghĩa là, quân đội chân thật thì không kiêu ngạo (a true army is not arrogant); còn quân đội không chân thật thì kiêu ngạo (and an army that is not honest is arrogant), hay “kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa” (or “communist arrogance”) như V.I. Lênin từng phê phán [26]. Nói cách khác, quân đội bảo vệ nhân dân giữ gìn hoà bình của tổ quốc, chứ không phải “bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa” [27], hay tôn vinh “chiến thắng” [28], kể cả “chiến thắng vĩ đại” [29], bởi chưa thắng được “giặc nội xâm” - “tham ô, lãng phí, quan liêu là một thứ “giặc ở trong lòng”” [30].
Gắn quân đội phát triển với luật cho thấy rằng, luật không phát triển là quân đội không chân thật; luật chưa phát triển là quân đội chưa chân thật; luật phát triển là quân đội chân thật hay quân đội phát triển. Điều đó có nghĩa, quân đội phát triển cần có “luật phát triển” [31] - luật bảo đảm quyền phát triển quân đội, hay bảo đảm “quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do” của mỗi ngườidân trong đó có bộ đội [32]. Tức là cần xây dựng luật quân đội phát triển, mà không thể là “Luật sĩ quan quân đội nhân dân” [33], đồng thời không thể “quản lý kỷ luật trong quân đội” [34].
Hạn chế hiểu biết quân đội phát triển trên thế giới và ở Việt Nam
1) Hạn chế trên thế giới:
Quân đội phát triển là con người phát triển. Tuy nhiên, giới nghiên cứu hiểu biết quân đội cũng như phát triển chưa rõ. Chẳng hạn, khi phân tích “quân đội”, giới nghiên cứu chỉ nhìn bản chất quân, tính chất đội chứ không nhìn thực chất quân đội (the nature of the team, not the actual nature of the army); hay khi phân tích “phát triển”, giới nghiên cứu chỉ nhìn nội dung hay bản chất phát, tính chất triển chứ không nhìn thực chất phát triển (the nature of development, not the actual development).
Hạn chế hiểu biết quân đội phát triển làm cho nhiều người không hiểu mối liên hệ giữa quân đội phát triển và văn hoá như sau: quân đội không phát triển không văn hoá, quân đội chưa phát triển chưa văn hoá, quân đội phát triển là văn hoá,tức quân đội cần chân thật và sáng tạo, để phòng vệ đất nước bảo vệ quốc gia (to defend the country and protect the nation); không hiểu rõ mối liên hệ giữa quân đội phát triển, đất nước và chiến tranh như sau: quân đội không phát triển là nước gây chiến (đi xâm lược), quân đội chưa phát triển là nước chưa hoà bình, quân đội phát triển là nước hoà bình (a developed army is a peaceful country), hay nước thái bình thịnh vượng yên vui (or a peaceful, prosperous and peaceful country).
Đặc biệt, hạn chế hiểu biết quân đội phát triển làm cho nhiều người thiếu hiểu biết chính trị, đảng phái, đảng chính trị, hay “chính trị phát triển” - chính trị bảo vệ quyền con người [35]; dẫn đến quân đội là tay sai của chính quyền, lực lượng vũ trang đi xâm lược nước khác, cai trị con người, chứ không phải lực lượng bảo vệ nước nhân dân (not the people’s national defence force); dẫn đến “tình trạng bạo lực chính trị” [36], “vòng xoáy chính trị cường quyền” [37], hay “chiến tranh điêu tàn giữa các quốc gia qua hàng nghìn năm lịch sử ở cả châu Âu, châu Á, châu Phi, châu Mỹ từ quá khứ đến hiện tại, khiến cho nhân loại khổ đau, đe doạ sự sống của loài vật, loài người trên trái đất” [38].
2) Hạn chế ở Việt Nam:
Hiểu biếtquân đội phát triển của giới nghiên cứu còn nhiều hạn chế; bởi vì, nhiều người chưa nhìn rõ các mặt: bản chất chưa thật, tính chất không thật, thực chất sự thật quân đội, phát triển. Chẳng hạn, trong Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học (2005), quân đội chỉ được giới nghiên cứu nhìn nhận khái quát là lực lượng “vũ trang tập trung”, chứ không nhìn cụ thể là quân đội phát triển (rather than looking specifically at military development); phát triển “chỉ được nhìn nhận khái quát là “biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp”, chứ không nhìn nhận cụ thể là sự cân đối, cân bằng, hài hoà về môi trường sống trong thế giới tự nhiên, sự công bằng, bình đẳng, công lý về quyền lợi vật chất, giá trị tinh thần, đời sống tâm linh” của cá nhân, nhóm, cộng đồng các dân tộc trong quốc gia, xã hội loài người [39].
Hạn chế hiểu biết quân đội phát triển làm cho nhiều người không hiểu các thuật ngữ có quan hệ với nó. Chẳng hạn, không hiểu rõ quan hệ quân đội và văn hoá như sau: quân đội không phát triển quân đội thiếu văn hoá, quân đội chưa phát triển quân đội chưa văn hoá, quân đội phát triển là quân đội văn hoá; không hiểu rõ quân đội kinh doanh không đúng (sai), quân đội sản xuất cũng không đúng, quân đội không sản xuất hay không kinh doanh là đúng, bởi vì quân đội không có vai trò tăng trưởng, mà chỉ có vai trò phát triển (but only has developmental role).
Đặc biệt, hạn chế hiểu biết quân đội phát triển dẫn đến nhiều bấp cập trong quân đội.Điều này thể hiện cụ thể như sau: tình trạng “tham nhũng trong quân đội, được cho là phổ biến và cắm rễ sâu, nhìn chung rất khó phát hiện và loại bỏ” [40]; “vẫn còn hiện tượng lãng phí, gây thất thoát vật tư, tài chính, tài sản của Nhà nước, nhân dân, thời gian, công sức của bộ đội”; hay nhiều “tướng quân đội bị kỷ luật” [41]; v.v..
Kiến nghị cách hiểu đúng đắn quân đội, phát triển, xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững
1. Cách hiểu đúng đắn quân đội:
Quân đội là khái niệm chưa được làm rõ. Khái niệm này bao hàm các mặt sau: tính chất đội không chân thật không phát triển; bản chất quân chưa chân thật chưa phát triển; thực chất quân đội chân thật và phát triển, dạng mô hình: bản chất quân đội chưa chân thật phát triển - thực chất quân đội chân thật phát triển - tính chất quân đội không chân thật phát triển. Tức để hiểu đúng đắn quân đội đòi hỏi giới nghiên cứu hiểu rõ điều sau: bản chất quân đội chưa là phát triển, tính chất quân đội không phát triển, thực chất quân đội là phát triển. Theo đó, không thể có “quân đội hiện đại”, hay “quân đội lớn mạnh” (or “the army is strong”), như nhiều người nghiên cứu lầm tưởng nêu ra [42].
2. Cách hiểu đúng đắn sự phát triển:
Phát triển chưa được làm rõ nguyên lý. Thuật ngữ này gồm các mặt chủ yếu sau: bản chất phát chưa văn hoá chưa lâu bền; tính chất triển không văn hoá không vững chắc; thực chất phát triển là văn hoá và bền vững, dạng mô hình: bản chất phát triển chưa lâu bền - thực chất phát triển bền vững - tính chất phát triển không vững chắc. Tức để có cách hiểu sự phát triển đòi hỏi giới nghiên cứu hiểu rõ điều sau: tính chất không phát triển bền vững; bản chất chưa phát triển bền vững; thực chất phát triển bền vững. Nói cách khác, không thể có “phát triển mạnh”, “phát triển nhanh” [43], hay “ngày càng phát triển mạnh hơn” [44], mà chỉ có phát triển “cân đối, cân bằng, hài hoà” [45], phát triển công bằng bình đẳng công lý hoặc phát triển lâu bền, phát triển vững chắc và bền vững.
3. Xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững:
Xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững gắn với cuộc sống cộng đồng người.Tuy nhiên, quân đội nhân dân phát triển bền vững chưa được làm rõ về thực chất. Khái niệm này gồm có các mặt sau: quân đội không nhân dân không phát triển bền vững;quân đội chưa nhân dân chưa phát triển bền vững; quân đội nhân dân là phát triển bền vững, dạng mô hình: quân đội chưa nhân dân chưa phát triển bền vững - quân đội nhân dân là phát triển bền vững - quân đội không nhân dân không phát triển bền vững. Tức xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững đòi hỏi giới nghiên cứu hiểu các mặt sau: bản chất quân đội chưa phát triển bền vững, tính chất quân đội không phát triển bền vững, thực chất quân đội phát triển bền vững. Nói cách khác, quân đội nhân dân là phát triển bền vững; thiếu quân đội nhân dân không phát triển bền vững (without a people’s army, there is no sustainable development), tức không bảo đảm sự hài hoà lâu bền về môi trường, không bảo đảm công bằng bình đẳng công lý vững chắc về “quyền lợi vật chất, giá trị tinh thần, đời sống tâm linh của cá nhân, nhóm, cộng đồng các dân tộc trong quốc gia, xã hội loài người” [46].
Kết luận
Quân đội phát triển là quân đội bảo vệ môi trường, công bằng bình đẳng công lý của con người; quân đội không phát triển là môi trường bị ô nhiễm, không bảo vệ quyền con người.Hiện nay, quân đội phát triển chưa được làm rõ thực chất. Sự hạn chế này là nguyên nhân dẫn đến nhiều tiêu cực trong quân đội, xã hội bất an thiếu lành mạnh văn minh. Do đó, để giữ vững chủ quyền quốc gia, bảo đảm cuộc sống bình an của nhân dân, giới nghiên cứu lãnh đạo cần đổi mới tư duy, hình thành tư duy thật, cách hiểu đúng đắn quân đội, sự phát triển, xây dựng quân đội nhân dân phát triển bền vững.
……………….
[1] Trần Công Trục, Đừng để người Trung Quốc “cười” chúng ta, https://giaoduc.net.vn/dung-de-nguoi-trung-quoc-cuoi-chung-ta-post179371.gd, ngày 31/08/2017.
[2] Vũ Cao (Theo Iside Politics), Nội chiến Myanmar trước ngã ba đường, https://cand.com.vn/ho-so-mat/noi-chien-myanmar-truoc-nga-ba-duong-i714996/, ngày 27/11/2023.
[3], [8] CD-ROM Hồ Chí Minh, Toàn tập, Xuất bản lần thứ ba, Nxb Chính trị quốc gia, H. 2013, t. 4, tr. 574, 173.
[4] Nguyễn Hữu Đổng, Con người văn hoá từ góc nhìn phát triển, https://vanhoavaphattrien.vn/con-nguoi-van-hoa-tu-goc-nhin-phat-trien-a23832.html, ngày 19/03/2024.
[5], [10], [30]CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 7, tr. 128, 353, 362.
[6] Nguyễn Chính Lý, Không có “quân đội trung lập, đứng ngoài chính trị, http://tapchiqptd.vn/vi/phong-chong-dbhb-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa/khong-co-quan-doi-trung-lap-dung-ngoai-chinh-tri/3884.html, ngày 18/06/2013.
[7] Nguyễn Bá Dương, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với quân đội nhân dân Việt Nam, https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc/dang-lanh-dao-tuyet-doi-truc-tiep-ve-moi-mat-doi-voi-quan-doi-nhan-dan-viet-nam-255366, ngày 16/02/2015.
[9] Nguyễn Mạnh Hưởng - Nguyễn Hữu Cần, Vai trò lãnh đạo độc tôn của Đảng đối với Quân đội, http://tapchiqptd.vn/vi/phong-chong-dbhb-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa/vai-tro-lanh-dao-doc-ton-cua-dang-doi-voi-quan-doi/17351.html, ngày 13/07/2021.
[11] Ngô Duy Đông, Doanh nghiệp Quân đội xây dựng được thương hiệu mạnh, giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/tin-tuc/doanh-nghiep-quan-doi-xay-dung-duoc-thuong-hieu-manh-giu-vi-tri-quan-trong-trong-nen-kinh-te-quoc-dan-769519, ngày 22/03/2024.
[12] Phạm Huyền, Quân đội làm kinh tế là gánh việc ngay cả DNNN không làm, https://vietnamnet.vn/quan-doi-lam-kinh-te-la-ganh-viec-ngay-ca-dnnn-khong-lam-382501.html, ngày 07/07/2017.
[13] CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 14, tr. 779.
[14] Tuyên bố về quyền phát triển, 1986 (Được Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua theo Nghị quyết 41/128 ngày 4/12/1986), https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Linh-vuc-khac/Tuyen-bo-ve-quyen-phat-trien-1986-275833.aspx
[15] CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 9, tr. 38.
[16] Phan Văn Giang, Xây dựng Đảng cầm quyền đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trong thời kỳ mới, https://tcnn.vn/news/detail/46558/Xay-dung-Dang-cam-quyen-dap-ung-yeu-caunhiem-vu-cua-cach-mang-Viet-Nam-trong-thoi-ky-moi.html, ngày 03/03/2020.
[17] CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 12, tr. 375.
[18] Nguyễn Minh Đoan, Thực hiện quyền lực nhà nước ở Việt Nam, http://lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=211129, ngày 22/06/2022.
[19] Vũ Thị Thu Quyền, Kiểm soát quyền lực nhà nước: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn Việt Nam hiện nay, https://tapchimattran.vn/nghien-cuu/kiem-soat-quyen-luc-nha-nuoc-mot-so-van-de-ly-luan-va-thuc-tien-viet-nam-hien-nay-56107.html, ngày 12/01/2024.
[20] CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 5, tr. 75.
[21] Nhóm PV Báo QĐND, Quân đội với nhiệm vụ phòng, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/xay-dung-quan-doi/quan-doi-voi-nhiem-vu-phong-chong-tieu-cuc-tham-nhung-lang-phi-688778, ngày 14/03/2022.
[22] T.Hường (Theo RIA Novosti, DPA), Vụ tham nhũng kỷ lục tại Bộ Quốc phòng Nga, https://cand.com.vn/Ho-so-Interpol/Vu-tham-nhung-ky-luc-tai-Bo-Quoc-phong-Nga-i306022/, ngày 31/01/2013.
[23] Trịnh Huyền My, 7 Thượng tướng quân đội Trung Quốc “ngã ngựa”, https://cand.com.vn/Ho-so-interpol-cstc/7-Thuong-tuong-quan-doi-Trung-Quoc-nga-ngua-i462229/, ngày 18/01/2018.
[24] Theo Kyiv Independen, Tham nhũng trong quân đội khiến Ukraine “trả giá đắt” ở Bakhmut, https://dantri.com.vn/the-gioi/tham-nhung-trong-quan-doi-khien-ukraine-tra-gia-dat-o-bakhmut-20240205112836966.htm, ngày 05/02/2024.
[25] Phạm Thị Nhung, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, https://xaydungdang.org.vn/ly-luan-thuc-tien/tang-cuong-su-lanh-dao-cua-dang-doi-voi-quan-doi-nhan-dan-viet-nam-6954, ngày 22/12/2013.
[26] V. I. Lênin, Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mát-xcơ-va: 1978, t. 44, tr. 217.
[27] Hoàng Hường, Không thể tách rời giữa bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc với bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, http://tapchiqptd.vn/vi/phong-chong-dbhb-bao-ve-vung-chac-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/khong-the-tach-roi-giua-bao-ve-doc-lap-chu-quyen-thong-nhat-toan-ven-lanh-tho-to-quoc-voi-/21050.html, ngày 10/11/2023.
[28] Phùng Khắc Đăng, Chiến thắng 30 - 4 - 1975 và những điều đọng lại, https://www.qdnd.vn/ho-so-su-kien/40-nam-chien-thang-vi-dai-30-4/chien-thang-30-4-1975-va-nhung-dieu-dong-lai-259964, ngày 30/04/2015.
[29] Diệp Anh, Khắc họa chiến thắng vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc, https://baochinhphu.vn/khac-hoa-chien-thang-vi-dai-cua-cuoc-khang-chien-chong-my-cuu-nuoc-cua-dan-toc-102240403151532538.htm, ngày 03/04/2024.
[31] CD-ROM Hồ Chí Minh, Sđd, t. 6, tr. 530.
[32] Toàn văn Bản Tuyên ngôn độc lập, https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/chinh-tri/toa-n-va-n-ba-n-tuye-n-ngo-n-do-c-la-p-771240.html, ngày 02/09/2021.
[33] Quang Anh - Văn Danh, Đề xuất nhiều vấn đề để thực hiện tốt hơn Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/tin-tuc/de-xuat-nhieu-van-de-de-thuc-hien-tot-hon-luat-si-quan-quan-doi-nhan-dan-viet-nam-738651, ngày 14/08/2023.
[34] Nguyễn Thanh Huy, Đẩy mạnh công tác giáo dục, quản lý kỷ luật trong quân đội, http://m.tapchiqptd.vn/vi/chuyen-luan-chi-dao/day-manh-cong-tac-giao-duc-quan-ly-ky-luat-trong-quan-doi-19500.html, ngày 17/11/2022.
[35] Nguyễn Hữu Đổng, Giải mã danh ngôn về chính trị và phương trình của Albert Einstein, https://vanhoavaphattrien.vn/giai-ma-danh-ngon-ve-chinh-tri-va-phuong-trinh-cua-albert-einstein-a20693.html, ngày 12/09/2023.
[36] An Châu (Tổng hợp), Bạo lực chính trị và an toàn cho chính khách, https://cand.com.vn/hau-truong/bao-luc-chinh-tri-va-an-toan-cho-chinh-khach-i672903/, ngày 02/11/2022.
[37] Ngô Di Lân, Nước nhỏ trong vòng xoáy chính trị cường quyền, https://nghiencuuquocte.org/2017/08/17/nuoc-nho-trong-vong-xoay-chinh-tri-cuong-quyen/, ngày 17/08/2017.
[38] Nguyễn Hữu Đổng, Sự thật về “chiến tranh và hoà bình”, https://vanhoavaphattrien.vn/su-that-ve-chien-tranh-va-hoa-binh-a19949.html/, ngày 21/07/2023.
[39], [45] Nguyễn Hữu Đổng, Chúa Phật và phát triển văn hoá, https://vanhoavaphattrien.vn/chua-phat-va-phat-trien-van-hoa-a16944.html, ngày 19/12/2022.
[40]Lê Hồng Hiệp, Tham nhũng là kẻ thù nguy hiểm nhất của quân đội Việt Nam, https://nghiencuuquocte.org/2022/04/22/tham-nhung-la-ke-thu-nguy-hiem-nhat-cua-quan-doi-viet-nam/, ngày 24/04/2022.
[41]Hoàng Thuỳ, Nhiều tướng quân đội bị kỷ luật, https://vnexpress.net/nhieu-tuong-quan-doi-bi-ky-luat-4133334.html, ngày 20/07/2020.
[42] Đức Phú - Viết Vương, Xây dựng Quân đội hiện đại - quan điểm đúng đắn, xu thế tất yếu không thể đảo ngược, http://m.tapchiqptd.vn/vi/phong-chong-dbhb-bao-ve-vung-chac-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/xay-dung-quan-doi-hien-dai-quan-diem-dung-dan-xu-the-tat-yeu-khong-the-dao-nguoc-20573.html, ngày 23/07/2023.
[43] Nhóm phóng viên Báo QĐND, Bài 2: Kinh tế phát triển nhanh và bền vững, https://www.qdnd.vn/thuc-hien-hieu-qua-nghi-quyet-trung-uong-iv-khoa-xii-cua-dang/bai-2-kinh-te-phat-trien-nhanh-va-ben-vung-565551, ngày 28/01/2019.
[44] Nguyễn Hoàng, Để kinh tế tập thể ngày càng phát triển mạnh hơn, đúng đắn và lành mạnh hơn, https://baochinhphu.vn/de-kinh-te-tap-the-ngay-cang-phat-trien-manh-hon-dung-dan-va-lanh-manh-hon-10222050409540952.htm, ngày 04/05/2022.
[46] Nguyễn Hữu Đổng, Tâm linh từ góc nhìn lịch sử, https://vanhoavaphattrien.vn/tam-linh-tu-goc-nhin-lich-su-a23153.html, ngày 05/2/2024.
………………….
Ngày 08/04/2024
N.H.Đ
