Các văn nghệ sĩ trong kháng chiến chống Pháp ở Thái Nguyên (từ trái qua phải là Nguyễn Đình Thi, Thế Lữ, Tố Hữu, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Tuân). Nguồn: Internet.
Kỳ 41
- Đạo Hồi: Người Chăm trước đó theo đạo Hin Đu được truyền bá vào từ Ân Độ. Từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV đạo Hồi được truyền bá vào và người Chăm tiếp nhận. Hiện nay Hồi giáo có khoảng 70 vạn tín đồ. Người Chăm theo Hồi giáo ở Ninh Thuận, Bình Thuận gọi là Chăm Ba ri, người Chăm Hồi giáo ở An Giang, thành phố Hồ Chí Minh gọi là Chăm Islam. Đạo Hồi đã hoà hợp với văn hoá, phong tục tập quán của người Chăm. Trước năm 1975, Hồi giáo ở Việt Nam có tổ chức Hội Đồng Giáo cả ở Châu Đốc (An Giang) và “Hiệp Hội Chăm Hồi giáo Việt Nam”. Năm 1988 ở Thành phố Hồ Chí Minh có tổ chức “Ban quản lý tài chính Hồi giáo thành phố Hồ Chí Minh” đại diện cho tín đồ Hồi giáo thành phố .
- Đạo Hoà Hảo: Tôn giáo địa phương do Huỳnh Phú Sổ thành lập ngày 18-5-1939 tại làng Hoà Hảo, quận Tân Châu, tỉnh Châu Đốc (nay là thị trấn Phú Mỹ, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang). Giáo lý của đạo Hoà Hảo tập trung trong 6 tập sách do chính Huỳnh Phú Sổ biên soạn bao gồm phần Phật giáo và phần tu thân. Tu thân phải tu theo “tứ ân hiếu nghĩa” (Tứ đạo trọng ân): Ân cha mẹ, ân tổ tiên, ân đất nước, ân Tam bảo, ân đồng bào nhân loại. Giáo lý về Phật thì đơn giản. Như vậy đạo Hoà Hảo nhấn mạnh nghĩa vụ của con người đối với đất nước và gia đình. Đạo Hoà Hảo chủ trương tu tại gia, không ảnh, không tượng, không giáo phẩm, không chùa chiền. Hiện nay đạo Hoà hảo có khoảng 2 triệu tín đồ.
- Đạo Cao Đài: Thành lập Đạo Cao Đài gồm 28 người mà chủ chốt là Phạm Công Tắc, Ngô Văn Chiêu, Lê Văn Trung, Nguyễn Văn Ca. Đạo Cao Đài thành lập ngày 19 tháng 11 năm 1926 tại chùa Từ Lâm, (Gò Kén, Long Thành Trung, huyện Hoà Thành, tỉnh Tây Ninh. Đạo Cao Đài là sự hợp nhất ba tôn giáo: Phật, Lão, Nho và 5 ngành đạo: Nhân, thần, thánh, tiên, Phật. Về giáo lý đạo Cao Đài có “Hiến chương đại đạo Tam kỳ phổ độ” nội dung gồm những lời cầu xin cứu các linh hồn khỏi sa đọa trong đam mê trần tục, cầu xin hoà bình cho nhân loại, hoà hợp, hạnh phúc cho dân tộc, giáo hoá con ngươì phát huy tính thiện, tình yêu thương, sự công bằng để cuộc sống thanh bình, tương thân tương ái. Bộ máy của đạo Cao Đài mô phỏng kiểu quân chủ lập hiến. Ngày nay đạo Cao Đài có khoảng 20 tổ chức 2, 5 triệu tín đồ, 2 vạn công chức. Tuyệt đại bộ phận giáo dân yêu nước, tu tại gia .
Nhà nước Việt Nam trước sau đều tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân. Cho rằng tôn giáo là một nhu cầu tín ngưỡng của một bộ phận nhân dân, vì thế tôn giáo là một thực thể tồn tại trong chủ nghĩa xã hội, kể cả sau khi xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Cho nên, nhà nước ta ra sức nâng đỡ mặt tích cực của tôn giáo, công nhận pháp nhân các tổ chức tôn giáo, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo tự do hoạt động. Trong khuôn khổ pháp luật nhà nước, các tôn giáo hoạt động vì sự phồn vinh của tôn giáo, vì sự phồn vính của tổ quốc và đoàn kết dân tộc. Nghiêm cấm việc lợi dụng tôn giáo hoạt động chống phá nhà nước. Tháng 6 năm 2004 nhà nước đã ban hành “Pháp lệnh Tôn giáo” tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động của các tổ chức tôn giáo .
Bên cạnh các tôn giáo trên, đại đa số nhân ta vẫn theo tôn giáo tín ngưỡng dân gian có từ lâu đời, thờ cúng ông bà tổ tiên, thờ cúng các anh hùng dân tộc, các anh hùng địa phương, những người có công lao trong việc lập làng, lập nước, những ông tổ của nghề nghiệp, những anh hùng, liệt sĩ đã hi sinh trong sự nghiệp cưú nước với tư tưởng “uống nước nhớ nguồn”. Những năm cuối cùng của thế kỷ XX, khắp các vùng quê và đô thị người dân xây lại đền chùa, qui tập phần mộ tổ tiên dòng họ, tổ chức lễ hội tấp nập. Công lao và tấm gương của những người đã khuất là nguồn động viên to lớn cho những người còn sống trong sự nghiệp xây dựng cuộc sống hiện tại và tương lai . Họ đã trở thành bất khuất .
5. Văn hoá Việt Nam thời kỳ 1945-2007 .
Cách mạng tháng Tám 1945 không chỉ mở ra một bước ngoặt, một thời đại mới cho xã hội Việt Nam mà còn mở ra một thời đại mới cho sự phát triển của nền văn hoá độc lập. Nền văn hoá độc lập này đã loại bỏ những yếu tố phong kiến, thực dân, xây dựng một nền văn hoá dân tộc, khoa học và đại chúng. Văn hoá Việt Nam thời kỳ này đã kế thừa phát huy văn hoá dân tộc, giao lưu tiếp cận với nền văn hoá thế giới, kết hợp những giá trị văn hoá truyền thống dân tộc với những giá trị văn hoá hiện đại .
Trước hết là thành tựu về văn học: -Văn học thời kỳ này đã phản ánh cuốc kháng chiến, phục vụ kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước. Những nhà văn, những tác phẩm tiêu biếu xuất sắc trong thời kỳ chống Pháp như một rừng hoa rực rỡ. Tô Hoài với “ Truyện Tây Bắc”, Nam Cao nổi tiếng với “Trận Phố Ràng”, Nguyễn Văn Bổng với “Con trâu”, Nguyên Ngọc với “Đất nước đứng lên”, Nguyễn Huy Tưởng với “Sau luỹ hoa”, “Đêm hội Long Trì”. Đoàn Giỏi viết “Người người lớp lớp”, Hoàng Văn Bổng viết “Mùa mưa”, Võ Huy Tâm viết “Vùng mỏ”, Phượng Vũ viết “Hoa hậu xứ Mường”, Nguyên Hồng viết “Sóng gầm”. Thơ trong kháng chiến chống Pháp cũng đạt nhiều thành tựu không kém văn xuôi . “Việt Bắc” của Tố Hữu, “Bên kia sông Đuống” cuả Hoàng Cầm, “Tây Tiến” của Quang Dũng, “Núi đôi” của Vũ Cao, “Màu tím hoa sim” của Hữu Loan . . . Các nhà thơ mới đã đi theo kháng chiến để làm “Chiến sĩ” trên mặt trận văn hoá như Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Cù Huy Cận, Phạm Huy Thông, Lưu Trọng Lư và ra đời nhiều kiệt tác để phục vụ nhân sinh, kiên quyết đoạn tuyệt với dĩ vãng xưa, đi theo và xây dựng một nền văn hoá mới. Văn chương thời kháng chiến chống thực dân Pháp đã khơi dòng cho một dòng văn chương thời kháng chiến chống Mỹ (1954-1975). Văn xuôi thời chống Mỹ gắn với tên tuổi các nhà văn Anh Đức với “Hòn đất”, Chu Lai, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải, Đào Vũ, Lê Lựu, Nguyễn Đình Thi . v. v. Văn xuôi thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội và đổi mới có Ma Văn Kháng, Lê Thị Minh Khuê, Chu Văn, nhà văn trẻ mới nổi danh Nguyễn Ngọc Tư với “Cánh đồng bất tận”. Thơ thời chống Mỹ hoà với văn xuôi tạo nên một bản anh hùng ca ca ngợi cuộc kháng chiến lâu dài nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. Các nhà thơ Tế Hanh, Lê Anh Xuân, Giang Nam, Nguyễn Khoa Điềm, Phạm Tiến Duật, Dương Hương Ly, Lâm Thị Mỹ Dạ, Hữu Thỉnh, Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh . . . là những thi nhân tiêu biểu. Cách mạng tháng Tám, kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã khai sinh và nuôi lớn một dòng văn chương mới, dòng văn chương phục vụ nhân dân, phục vụ dân tộc, một trong những nhân tố mang lại cho quân dân ta sức mạnh tinh thần, từ đó biến thành sức mạnh vật chất chiến thắng quân thù, xây dựng cuộc sống mới. Văn chương thời kỳ hiện đại vì thế không chỉ là văn học nghệ thuật mà còn mang yếu tố sử thi, thấm đượm lịch sử dân tộc hào hùng nhưng đầy hi sinh, máu và nước mắt .
(Còn nữa)
CVL
