Tép riu sinh sống ở sông ngòi, đầm ao…môi trường nước phải sạch không bị ô nhiễm và phải có rong, rêu, cỏ lăn, cỏ lác.
Tép riu có nhiều nhất ở vùng nước có rong tóc tiên, rong đuôi chó. Vì đây là môi trường rất thích hợp cho tép riu sinh sản.
Tép riu sinh sản chủ yếu vào cuối mùa Xuân, đầu mùa Hạ (khoảng tháng tư, tháng năm). Vào mùa sinh sản, tép riu con nào cũng chắc mẩy, bụng ôm trứng lặc lè.
Tép riu bé đến mức bị người đời ví von “đúng là loại tép riu”. Ý muốn nói đến những người tầm thường, khốn khó trong xã hội.
Tép riu to chỉ nhỉnh hơn hạt gạo, con nào lớn hơn thì cũng chỉ to bằng hạt thóc là cùng.
Tép riu có hai loại là tép riu trắng và tép riu màu đỏ sậm. Tép riu màu đỏ sậm ăn ngon hơn tép riu màu trắng.
Đánh bắt tép riu là dùng chiếc riu đan bằng tre (có nơi gọi là nhủi hoặc dủi), riu lưới màn để đùn, đánh dậm...
Vì tép riu rất bé lại lẫn nhiều mùn rác, nên ngay sau khi đánh bắt được, tép vẫn còn sống thì phải đãi ngay để loại bỏ mùn rác.
Nhìn rổ tép riu tươi rói, chắc mẩy như những hạt gạo nếp cứ nhảy lên tanh tách bán ở chợ. Người sành ăn mua ngay không cần mặc cả giá.
Tép riu chế biến được rất nhiều món, như kho khô, rang, nấu canh, phơi khô, làm mắm…đều ngon và lành.
Tép riu rang với tóp mỡ thêm một chút khế chua thái lát, hạt tiêu. Khi ăn cuốn với lá lốt, kèm bánh đa vừng nướng giòn. Gặp mấy ông bạn tri kỷ làm vài ly cay cay nữa, thì thôi rồi!
Mắm tép riu chưng thịt, ăn với cơm nóng thì bụng no lúc nào không biết.
Tép riu ngày xưa ở chợ quê, chợ ven đô ngày nào cũng có bán. Bây giờ muốn ăn tép riu chính hiệu phải đến vùng sâu, vùng xa may ra mới mua được. Vì môi trường sống của tép riu ngày càng thu hẹp, do nhiều đầm ao bị san lấp, sông ngòi bị ô nhiễm nguồn nước.
Không biết thế hệ con, cháu chúng ta sau này còn thấy và được thưởng thức món “tép riu” nữa hay không?.
Chuyện làng quê
