Chung khảo Giải Báo chí toàn quốc "Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch"

Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch” lần thứ nhất được phát động vào ngày 26/12/2022. Kể từ ngày phát động, giải đã nhận được sự hưởng ứng tích cực của các nhà báo, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam trong cả nước. Tác phẩm tham dự giải được đăng, phát trên các loại hình báo chí: Báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình, báo ảnh, từ ngày 15/6/2022 đến hết ngày 30/6/2023.

Ngày 30/11/2022, Trưởng Ban tổ chức Giải đã ban hành Quyết định số 3138/QĐ-BTC ban hành thể lệ Giải Báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch” lần thứ nhất. 

Báo cáo công tác thu nhận tác phẩm và chấm sơ khảo Giải Báo chí Toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch” lần thứ nhất cho biết, đến hết ngày gia hạn gửi tác phẩm dự thi (10.07.2023 theo dấu bưu điện), Tiểu ban Thư ký – Tổng hợp nhận được tổng số 1.084 tác phẩm dự giải. Đây là số lượng tác phẩm lớn, nhất là đối với một giải báo chí ngành tổ chức trong năm đầu tiên. Điều này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của các nhà báo và công chúng báo chí đối với lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch. 

Tiểu ban Thư ký – Tổng hợp đã tiến hành rà soát, sàng lọc và loại 51 tác phẩm vi phạm yêu cầu của Thể lệ giải. Hội đồng sơ khảo được thành lập gồm 5 tiểu ban: Báo in, Báo điện tử, Phát thanh, Truyền hình và Báo ảnh để chấm 1.033 tác phẩm hợp lệ. Kết quả, Hội đồng sơ khảo đã lựa chọn được 131 tác phẩm xuất sắc nhất trình Hội đồng.

 Loại hình báo in có 345 tác phẩm; Loại hình báo điện tử có 299 tác phẩm; Loại hình phát thanh có 89 tác phẩm; Loại hình truyền hình có 201 tác phẩm; Loại hình báo ảnh có 94 tác phẩm.

Theo đánh giá của Hội đồng sơ khảo, tác phẩm dự Giải không chỉ nhiều về số lượng, đa dạng về đề tài, mà còn đạt chất lượng chuyên môn tốt, quy tụ được nhiều cơ quan báo chí ở cả Trung ương và địa phương. Các tác phẩm đều bám sát các chủ đề lớn, phản ánh đậm nét các sự kiện quan trọng của năm 2022 – 2023 trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình. 

Một số mảng đề tài nổi bật được nhiều nhóm tác giả quan tâm, khai thác như các chính sách, vấn đề lớn về chấn hưng văn hóa, phát triển văn hóa đất nước, khơi dậy những giá trị cao quý, thiêng liêng của người Việt; kỷ niệm 80 năm ngày ra đời Đề cương về Văn hóa Việt Nam; các chính sách trong công tác nhà nước về di sản; các vấn đề về gìn giữ, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa quốc gia, di sản văn hóa vùng miền như: ngôn ngữ tiếng Việt, tà áo dài Việt Nam, văn thơ cung đình Huế, hát then, xòe Thái, dân ca, đờn ca tài tử; các tấm gương trong thể thao thành tích cao, thể thao quần chúng, thể thao cho người khuyết tật; phê phán các thói hư, tật xấu, phân tích mặt trái của mạng xã hội trong các vấn đề về văn hóa, gia đình và ứng xử; chính sách khôi phục và phát triển du lịch tại các địa phương sau đại dịch Covid-19…

Báo in là loại hình báo chí có số lượng tác phẩm gửi dự thi lớn nhất. Tác phẩm dự thi thuộc nhiều cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, các Bộ, ngành (Báo Đà Nẵng, Báo Cần Thơ, Vĩnh Long, Tây Ninh...). Nhiều cơ quan báo chí cùng lúc gửi nhiều bài/loạt bài dự giải như Báo Văn Hóa, Nhân Dân, Công an Nhân dân, Quân đội Nhân dân, Hà Nội Mới...

Các tác phẩm đã đề cập kịp thời, sáng tạo, toàn diện các lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch. Trong đó, có nhiều vấn đề nổi bật như: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh; giá trị của Bản Đề cương về văn hóa Việt Nam 1943; tinh thần lan tỏa của Hội nghị văn hóa toàn quốc 2021và thông điệp mạnh mẽ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định sứ mệnh soi đường của văn hóa; chấn hưng văn hóa Việt Nam; bảo tồn, phát huy giá trị của di sản; khai mở tiềm năng, hiến kế phát triển du lịch; giải pháp, chính sách đầu tư cho thể thao nước nhà...

Đối với chất lượng tác phẩm, ở loại hình Báo in, nhiều tác phẩm viết công phu, đúng thể loại, phát hiện được những vấn đề mới, kết hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn, cách thể hiện khá sinh động. Một số bài chủ đề, đề tài không mới nhưng góc nhìn mới, bám sát thực tiễn, đi sâu vào các khía cạnh cụ thể. Nhiều tác phẩm đã nêu được các giải pháp chớp thời cơ, khắc phục khó khăn, thách thức, đồng thời dự báo những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn; sau khi báo đăng, được sự quan tâm rộng rãi

Tuy nhiên, dù có nhiều đề tài hay, báo chí đã chạm tới nhưng nội dung còn hời hợt, thiếu những phân tích, kiến giải một cách sâu sắc, toàn diện. Nhiều bài viết  mới dừng ở phản ánh, không thể hiện được ưu thế của báo chí giải pháp trước các vấn đề nổi cộm của đời sống văn hóa. Số lượng các bài viết phản ánh mặt tích cực của lĩnh vực văn hóa – thể thao – du lịch chiếm số lượng lớn hơn nhiều so với các bài phản ánh tiêu cực. Tuy nhiên, đề tài “Người tốt, việc tốt” lĩnh vực văn hóa còn ít; vẫn thiếu vắng các bài viết thực sự có chất lượng cao tôn vinh các nghệ nhân đỉnh cao, các nhà văn hóa lớn, các thiết chế văn hóa mới, các mô hình hay... 

Loại hình Báo điện tử có số lượng tác phẩm tham gia dự thi lớn thứ 2 sau Báo in. So với số lượng của các giải bộ, ngành khác, đây là con số khá lớn, chứng tỏ Giải Báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch” đã có sức thu hút, sự quan tâm của các nhà báo, phóng viên. Nhiều tác phẩm có sự đầu tư công phu cả về nội dung lẫn hình thức, thể hiện được đặc trưng và thế mạnh của báo điện tử. 

Nhiều tác phẩm có sự đầu tư công phu cả về nội dung lẫn hình thức, thể hiện được đặc trưng và thế mạnh của báo điện tử. Nhiều tác phẩm không chỉ đặt vấn đề mà còn đề ra giải pháp, đi đến tận cùng của vấn đề. Nhiều tác phẩm phản ánh những mô hình hay, giải pháp sáng tác tạo, đáng được tham khảo. Thế nhưng, phần lớn các tác phẩm dự thi tập trung khai thác các đề tài về phát triển văn hóa, bảo tồn di sản theo hướng vĩ mô, thiếu những góc nhìn cụ thể, hiện đại, những cách làm phá cách. Một số vấn đề thách thức đối với văn hóa và những giá trị truyền thống chưa được nhận diện hoặc nhận diện chưa sâu. Các tác phẩm dự thi về đề tài du lịch, thể thao còn ít. Nội dung chưa phong phú và chất lượng thông tin chưa thật sự cao.

Ở loại hình phát thanh - truyền hình, mặc dù là năm đầu tiên nhưng có số lượng rất lớn so với các giải báo chí khác. Một số cơ quan báo chí trung ương gửi tham dự tác phẩm có chất lượng tốt như Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Trung tâm PTTH Quân đội, Kênh Truyền hình Nhân Dân, Kênh Truyền hình Quốc Hội, Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương. Một số đài địa phương có chất lượng tác phẩm dự thi khá tốt, đồng đều như: Thành phố Hồ Chí Minh, Bắc Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ, Đắc Lắc, Cao Bằng, Vĩnh Long ... Ngoài các đơn vị là các đài PTTH cấp tỉnh thì một số báo, Trung tâm Văn hóa thể thao và truyền thông cấp huyện cũng tham gia dự thi.

Các tác phẩm truyền hình được các giám khảo đánh giá tốt đều là tác phẩm được khán giả quan tâm, tạo hiệu ứng tuyên truyền. Nội dung sáng tạo, mới mẻ trong phát hiện đề tài, cách kể chuyện hấp dẫn, có sức thuyết phục và nhuần nhuyễn trong sử dụng yếu tố đặc trưng của truyền hình. 

Nhiều tác phẩm phát thanh được đầu tư công phu, chuyên nghiệp, thu hút khán giả. Tuy nhiên, chưa có tác phẩm thật sự có chất lượng vượt trội. Số lượng tác phẩm lớn nhưng số đơn vị tham gia không nhiều, chỉ tập trung ở một số cơ quan báo chí lớn ở Trung ương, nhất là đối với phát thanh. Còn nhiều Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, kể cả ở các tỉnh thành phố lớn chưa có tác phẩm dự thi. Ngoài ra, còn ít tác phẩm về đề tài gia đình ở cả loại hình truyền hình và phát thanh.

Loại hình Ảnh báo chí ghi nhận số lượng tác phẩm tham dự ở mức cao so với các giải báo chí bộ, ngành khác. Đề tài khá đa dạng, phản ánh nhiều mặt, nhiều góc cạnh của đời sống văn hóa tinh thần, văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của người Việt. Hầu hết tác phẩm dự giải là phóng sự ảnh, thể hiện được sự tìm tòi cần mẫn của tác giả về đề tài, đầu tư công phu về ý tưởng và cách thức thể hiện.

Hội đồng chấm chung khảo Giải Báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch” lần thứ nhất năm 2023 đánh giá, vẫn còn thiếu các đề tài về đào tạo cán bộ văn hóa nghệ thuật trong tất cả các lĩnh vực, văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại. Các loại hình văn học, nghệ thuật khác như âm nhạc truyền thống, giao hưởng, ba lê, các hình thức tạo hình truyền thống như sơn mài, sơn ta, khắc gỗ, thêu ren… chưa được chú ý. Đề tài thể thao cần đa dạng hơn, không chỉ là gương mặt những người đạt thành tích mà còn công tác đào tạo, sự phấn đấu của các trường lớp, thể thao phong trào ở miền núi, ở vùng cao.

Để nâng cao hơn chất lượng Giải, các thành viên  Hội đồng đã đề xuất, kiến nghị về công tác tổ chức Giải những năm tiếp theo. Trong đó,  tăng cường tuyên truyền để thu hút sự tham gia của các cơ quan báo chí, đặc biệt là báo chí địa phương; cân đối lĩnh vực văn hoá với các lĩnh vực còn lại để phản ánh đầy đủ, toàn diện các lĩnh vực của ngành. Đề xuất điều chỉnh Thể lệ Giải.

Tại cuộc họp, một số ý kiến cho rằng, Ban Tổ chức xem xét, đầu tư thêm cho việc số hóa tác phẩm và đưa lên cơ sở dữ liệu tập trung, sử dụng phần mềm chấm giải báo chí để công tác chấm giải online được thuận tiện hơn Sau khi bỏ phiếu, Hội đồng Chung khảo đã thống nhất sẽ trao giải thưởng ở các loại hình gồm: 

Báo in có 1 Giải A, 3 Giải B, 5 Giải C và 12 Giải Khuyến khích

Điện tử có 1 Giải A, 3 Giải B, 5 Giải C và 11 Giải Khuyến khích

Phát thanh có 1 Giải A, 3 Giải B, 5 Giải C và 10 Giải Khuyến khích

Truyền hình có 1 Giải A, 3 Giải B, 5 Giải C và 10 Giải Khuyến khích

Loại hình Báo Ảnh có 1 Giải A, 3 Giải B, 5 Giải C, 7 Giải Khuyến khích

Ngoài ra, Giải tập thể được trao 03 giải Đồng hạng cho 03 cơ quan báo chí có nhiều tác phẩm tham dự giải, đạt kết quả cao.

Dự kiến, Lễ trao Giải Báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá, Thể thao và Du lịch” sẽ diễn ra tối 13/9/2023 tại Nhà hát Lớn Hà Nội.