Kinh tế Việt Nam: vẫn còn động lực tăng trưởng tiềm ẩn

Trước bối cảnh biến động toàn cầu, Diễn Đàn Doanh Nghiệp 2024 đã khai mạc vào chiều nay 12/4, với mục tiêu tạo ra những giải pháp sáng tạo, khắc phục những khó khăn và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới cho kinh tế Việt Nam.

Theo các chuyên gia kinh tế, mặc dù đối diện với nhiều rủi ro, nhưng Việt Nam vẫn còn nhiều động lực tăng trưởng tiềm năng, bao gồm việc giải ngân vốn đầu tư công và lưu lượng vốn FDI đang gia tăng mạnh mẽ. Đặc biệt, cơ hội từ việc dịch chuyển đầu tư ra khỏi Trung Quốc đang mở ra triển vọng mới.

Tại buổi khai mạc, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đã nhấn mạnh sự quyết liệt và sự thích ứng linh hoạt của cộng đồng doanh nghiệp trong việc đối mặt và vượt qua những thách thức, từ đó giúp kinh tế Việt Nam phục hồi ngay từ quý đầu tiên của năm 2024.

Tiến sỹ Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, đã chia sẻ về sự cần thiết của việc cải cách thể chế để tạo điều kiện cho sự phục hồi và phát triển của cộng đồng doanh nghiệp. Bà Minh cũng thông báo rằng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương đã được các nền kinh tế thành viên APEC tín nhiệm để dẫn dắt việc xây dựng Chương trình cải cách cơ cấu mới của APEC cho giai đoạn 2026-2030.

Diễn Đàn Doanh Nghiệp 2024 không chỉ là nơi trình bày báo cáo và phân tích, mà còn là diễn đàn để các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, chính sách gia và chuyên gia đề xuất các hành động cụ thể, nhằm hình thành một tương lai phát triển bền vững cho Việt Nam - một tương lai đổi mới không ngừng trong tư duy và hành động.

Theo Tiến sỹ Trần Thị Hồng Minh, thể chế không chỉ là nguồn lực mà còn là “chìa khóa” quan trọng để mở cánh cửa tăng trưởng cho Việt Nam. Dựa trên phân tích của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), việc loại bỏ hoàn toàn các rào cản thương mại và đầu tư có thể giúp GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng thêm 1% sau một năm và 7,3% sau một thập kỷ cải cách.

Bà Minh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tận dụng các nội lực khác của nền kinh tế, liên quan đến dân số vượt 100 triệu người, tầng lớp thu nhập trung bình dự kiến sẽ đạt hơn 50 triệu người vào năm 2050, và thế hệ ‘Gen Z’ đang ngày càng mở rộng cùng với nguồn tài nguyên dữ liệu đầy tiềm năng.

Ông Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng, Giám đốc Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo Kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương, đã chỉ ra hai yếu tố chính tác động đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam: tổng cung và tổng cầu. Ông nhận định rằng xuất khẩu của Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, bắt đầu từ tháng 9/2023.

Đáng chú ý, giải ngân vốn đầu tư FDI cũng cho thấy xu hướng tăng, với mức tăng 3,5% so với năm 2022 và đạt 4,63 tỷ USD trong ba tháng đầu năm 2024, tăng 7,1% - mức cao nhất trong năm gần đây. Đầu tư công cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, với 19,7% trong năm 2023 và tiếp tục tăng trên 22% trong quý đầu tiên của năm 2024.

Ông Tú Anh cũng đề cập đến sự tăng trưởng của đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (ODI) của Trung Quốc vào ASEAN, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm đạt 8% từ năm 2018 đến năm 2022. Bên cạnh đó, dịch chuyển đầu tư ra khỏi Trung Quốc cũng tăng, với tổng dòng vốn ròng chảy ra đạt 1697,2 tỷ USD từ tháng 4/2022 đến tháng 12/2024.

Tuy nhiên, ông Tú Anh cảnh báo về những thách thức hiện tại, bao gồm khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và sự trì trệ của thị trường bất động sản. Ông cũng nhấn mạnh rằng Việt Nam cần chú ý đến các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế trong tương lai, như rủi ro địa chính trị và sự cạnh tranh giữa các quốc gia lớn.

Dù vậy, ông Tú Anh lạc quan rằng nếu Việt Nam có thể tận dụng tối đa các yếu tố thuận lợi, hạn chế khó khăn và kiểm soát chặt chẽ rủi ro, mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 6-6,5% là khả thi với quyết tâm mạnh mẽ từ phía Chính phủ. Đây là những bước đi quan trọng hướng tới một nền kinh tế Việt Nam phát triển bền vững và toàn diện.

Ông Trịnh Minh Anh, Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo Liên ngành Hội nhập quốc tế về kinh tế, đã chia sẻ quan điểm rằng năm nay dự kiến sẽ chứng kiến nhiều biến động và rủi ro không lường trước được, cùng với đó là cơ hội và thách thức đan xen. Ông nhấn mạnh rằng các thị trường toàn cầu đang ngày càng đề cao các tiêu chuẩn hàng hóa liên quan đến an toàn cho người tiêu dùng và phát triển bền vững, đặc biệt là trong lĩnh vực chống biến đổi khí hậu.

Ông Trịnh Minh Anh đã chỉ ra rằng, ngoài giá cả, chất lượng sản phẩm và thời gian giao hàng, “xanh hóa” và phát triển bền vững đang trở thành những tiêu chí cạnh tranh chính mà các thị trường lớn như Mỹ, EU, và Nhật Bản đặt ra cho các nhà cung cấp. Để thích ứng với xu hướng này, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần phải đối mặt và giải quyết bài toán “xanh” trong hoạt động sản xuất của mình, đáp ứng các tiêu chí như xử lý chất thải theo tiêu chuẩn, sản xuất tiết kiệm năng lượng và tái chế chất thải hiệu quả.

Các doanh nghiệp được khuyến khích tận dụng ưu đãi từ các FTA để tìm kiếm cơ hội tăng trưởng thông qua việc “xanh hóa” sản xuất, giảm thiểu phát thải carbon và khí nhà kính, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế về một môi trường sống xanh và sạch hơn.

TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội, đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh một cách thiết thực và hiệu quả. Ông kêu gọi sự hỗ trợ từ phía chính phủ trong việc giảm chi phí cho các mặt hàng thiết yếu như điện, nước, xăng dầu, đồng thời đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận mặt bằng sạch để thúc đẩy đầu tư sản xuất, hỗ trợ nguồn vốn cho việc đổi mới công nghệ sản xuất xanh và phát triển bền vững.

Bên cạnh việc hoàn thiện thể chế khuyến khích ứng dụng các mô hình kinh doanh bền vững, các ngành công nghiệp mới và phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các chuyên gia cũng khuyến nghị rằng các doanh nghiệp cần chủ động cập nhật và ứng dụng công nghệ mới từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Điều này sẽ giúp họ tiên phong trong đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Diễn Đàn Doanh Nghiệp 2024 là minh chứng rõ nét cho nỗ lực của Việt Nam trong việc tìm kiếm giải pháp sáng tạo để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh thế giới biến động. Với sự tham gia của các chuyên gia kinh tế hàng đầu, diễn đàn đã mang đến những góc nhìn chuyên sâu và những khuyến nghị thực tế. Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và giải ngân vốn đầu tư công sẽ là động lực quan trọng cho sự tăng trưởng trong tương lai. Việt Nam cũng nên tận dụng cơ hội từ việc dịch chuyển đầu tư ra khỏi Trung Quốc để thu hút nguồn vốn và công nghệ mới. Để duy trì đà tăng trưởng bền vững, Việt Nam cần tập trung vào cải thiện năng suất, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh trên toàn cầu.