Lên vùng cao Tây và Đông Bắc khám phá mùa nước đổ

Đến với huyện vùng cao Bát Xát của tỉnh Lào Cai, Mù Cang Chải – Yên Bái, Hoàng Su Phì – Hà Giang, rồi một số huyện của tỉnh Lai Châu ngắm những bậc thang bắc lên trời xanh vào mùa nước đổ, tạo nên bức tranh phong cảnh vô cùng đẹp.

Khi những cơn mưa mùa hạ bắt đầu trút xuống cũng là lúc bà con vùng cao xuống đồng cày cấy chuẩn bị cho một vụ mùa mới và đây cũng chính lúc ruộng bậc thang vốn khô cằn giờ đầy ắp nước mang vẻ đẹp diệu kỳ của Mùa nước đổ.

Mùa nước đổ hay còn gọi là mùa đổ ải là mùa đồng bào vùng cao lấy nước về ruộng bậc thang để chuẩn bị cấy lúa, đây là giai đoạn rất quan trọng để làm nên những mùa vàng ruộng bậc thang.

Mùa nước đổ tràn về khắp các thửa ruộng bậc thang chồng lên nhau thành từng lớp dài vô tận, lung linh và quyến rũ khiến bất cứ ai khi chứng kiến cũng phải trầm trồ trước khung cảnh hùng vĩ này. Giữa núi rừng hoang sơ, những thửa ruộng bậc thang nước tràn về lấp lánh, tạo ra những mảng màu sinh động, hấp dẫn khiến du khách ngẩn ngơ. 

Những triền ruộng bậc thang đầy ắp nước từ những khe lạch nhỏ trên núi cao đổ về, lung linh như những tấm gương phản chiếu, nối dài tới tận chân trời. Vào thời điểm này, mọi người dân, mỗi người một việc, tất bật, khẩn trương tập trung cho việc khơi dẫn nước, đắp bờ, cày. Công đoạn cuối cùng là nhổ mạ để đi cấy, hướng tới một vụ mới cây lúa trĩu bông, nặng hạt.

Do sử dụng nguồn nước tự nhiên nên đồng bào vùng cao chỉ có thể gieo trồng một vụ duy nhất trong năm. Nước chảy từ khe núi xuống, qua những ống nứa, đổ từ bậc ruộng này sang bậc ruộng khác. Ruộng bậc thang như những bức tranh đa sắc: chỗ mang màu vàng, nâu của phù sa, chỗ nhuộm sắc xanh của mạ vừa gieo, chỗ phản chiếu màu của bầu trời: sắc hồng lúc bình minh, vàng của nắng, xanh của bầu trời, tím biếc khi hoàng hôn buông xuống với những gam màu tương phản, sống động, tạo nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp.

Có lẽ, không một người hoạ sĩ nào có thể sáng tác nên những tác phẩm sống động, tự nhiên và đầy bất ngờ như những bức họa do người dân vùng cao cùng thiên nhiên, đất trời ở đây tạo ra.

Thật khó mà diễn tả hết những cung bậc cảm xúc khi đứng ở độ cao, nhìn xuống những tràn ruộng bậc thang mùa đổ nước. Một khung cảnh thật kỳ vĩ với những đường nét uốn lượn đủ các kiểu, với các mảng màu đan xen nhau thật kỳ thú. Có đứng ngắm cả ngày cũng không chán bởi màu sắc luôn thay đổi do màu nước phản ánh màu trời và nếu may mắn bạn sẽ được ngắm ánh mặt trời lúc bình minh hoặc hoàng hôn xuyên qua những đám mây thành những tia nắng hình rẻ quạt tỏa xuống các triền ruộng, phía xa xa là rừng núi trập trùng tạo thành bức tranh tuyệt sắc, kỳ vĩ.

Khi nước được đưa vào vừa đủ, đồng bào tiếp tục gieo hạt. Vài ngày sau, từng thửa ruộng xanh ngút tầm mắt bắt đầu hiện ra thì họ tháo nước cho lúa nảy mầm. Và khi những mầm non ấy bật lên vươn mình khỏi mặt nước, người dân lại dẫn nước trở về ruộng cho cây mạ lớn thêm chút nữa. Thời điểm này, những thửa ruộng bậc thang trông như những bức tranh đa sắc: chỗ mang màu vàng của phù sa, chỗ nhuộm sắc xanh của mạ vừa gieo, chỗ phản chiếu đất trời tím biêng biếc.

Đặc trưng riêng của ruộng bậc thang là đồi núi có độ dốc cao, địa hình quanh co, chủ yếu tận dụng nước trời, nên công việc dẫn nước lên ruộng là cả một "nghệ thuật" đòi hỏi những đôi bàn tay khéo léo, tài hoa và cần mẫn.

Từng thửa ruộng trùng trùng điệp điệp nối tiếp nhau, rồi đổ dần xuống dòng sông xanh trong. Tất cả cứ như từng mảng màu, từng mảnh ghép độc lạ tạo thành một tác phẩm tuyệt sắc và hài hòa khó tả. Nước lấp la lấp lánh, dưới ánh nắng chiều đổ về lại càng thêm mộng mị, xao xuyến khó quên. Khi ruộng đủ nước, đồng bào lại nô nức kéo nhau lên nương, gieo hạt, cấy mạ non, phủ lên lớp áo xanh mơn mởn và tháo nước để chúng nảy mầm. Khi mạ lớn hơn, lại tiếp tục dẫn nước xuống cho cây mạ lớn dần, rồi ươm vàng, rồi trổ bông. Cứ như thế, vùng vào vào vụ mùa nước đổ lại lần lượt thay áo, vừa mang màu vàng đỏ của phù sa, vừa nhuộm màu xanh mơn mởn của mạ non, lại lấp lánh màu nước trong veo phản chiếu bầu trời. 

Mùa nước đổ có lẽ là một kiệt tác tạo nên từ thiên nhiên và sự khéo léo của con người. Địa hình nơi vùng cao đồi núi, dốc quanh co, thế nên những thửa ruộng bậc thang, hay quá trình dẫn nước về ruộng đúng là cả một sự sáng tạo, chăm chỉ và khéo léo. Mùa nước đổ là đặc sản du lịch hấp dẫn biết bao du khách kéo về chiêm ngưỡng sức sống của rẻo cao hoang sơ, kỳ vĩ mà nên thơ vô cùng. 

Đến vùng cao vào mùa nước đổ còn là dịp để được gặp gỡ, được tận mắt chứng kiến khung cảnh lao động hăng say của người dân vùng cao, tìm hiểu cách họ tạo nên những tuyệt phẩm này. Người đắp đập, kè bờ, rẫy cỏ dại, người cầy xới những mảnh đất màu mỡ, sửa sang lại hệ thống tưới tiêu. Những người đàn ông dắt trâu cày ruộng hoặc làm đất bằng những chiếc mấy cày nhỏ mà họ khéo léo di chuyển từ bậc ruộng này sang bậc ruộng khác. Những người phụ nữ trong trang phục dân tộc gieo hạt, nhổ mạ, cấy lúa, nhiều người địu theo cả con nhỏ trên lưng hoặc để con ngồi chơi nơi khô ráo để mẹ vừa trông con vừa làm việc. Không khí vào vụ mới rất vui vẻ, nhộn nhịp.

Những thửa ruộng bậc thang dù lớn hay nhỏ đều là nét văn hóa độc đáo, thể hiện sự tài tình trong công cuộc chinh phục thiên nhiên để phục vụ cuộc sống của người dân vùng cao. Nghệ thuật trồng lúa nước của họ trong hàng trăm năm qua đã tạo nên những cảnh quan thiên nhiên vô cùng đặc sắc, biến đồng lúa trở thành một kiệt tác nghệ thuật giữa mênh mông đất trời.

Du khách thập phương đã từng đến đây, từng được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ vĩ của những triền ruộng bậc thang Tây Bắc và Đông Bắc trong mùa nước đổ, hòa mình vào thiên nhiên, vào vẻ đẹp của rừng núi, mây trời, trải nghiệm cuộc sống lao động của người dân vùng cao cần cù, chất phác, hiếu khách sẽ có những ấn tượng không bao giờ quên, sẽ mong còn nhiều dịp trở lại nơi này.