Khi tờ Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập phát hành số đầu tiên vào ngày 21/6/1925, lịch sử báo chí Việt Nam chính thức bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của báo chí phụng sự lý tưởng cách mạng, vì độc lập dân tộc, vì nhân dân. Từ đây, báo chí không chỉ là phương tiện truyền tải thông tin, mà trở thành ngọn đuốc thắp sáng tinh thần yêu nước, cổ vũ đấu tranh và là một phần máu thịt của phong trào cách mạng.
Trong hai cuộc kháng chiến vệ quốc, người làm báo là những chiến sĩ nơi tuyến đầu. Họ bám trụ chiến trường, sống và viết bằng chính hơi thở của trận mạc. Từ “chiếc ba-lô con cóc”, cây bút chì, sổ tay, đến những chiếc máy in quay thủ công - báo chí vẫn không ngừng lên tiếng giữa khói lửa, tiếp sức niềm tin cho quân dân cả nước. Mỗi tờ báo là một bản tin chiến thắng, một lời hiệu triệu, một dòng máu nóng truyền đến triệu trái tim yêu nước.
Nhiều nhà báo đã hy sinh trên đường làm nhiệm vụ, ghi lại những trang sử vàng bằng mồ hôi, máu và lòng quả cảm. Ngòi bút của họ là vũ khí tinh thần sắc bén, đồng hành cùng súng đạn và ý chí kiên cường của cả dân tộc.
Sau ngày đất nước thống nhất, báo chí tiếp tục đồng hành cùng công cuộc xây dựng, kiến thiết và đổi mới. Từ năm 1986 – dấu mốc của công cuộc Đổi mới – báo chí Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về nội dung lẫn hình thức. Từ những trang in đen trắng đơn sơ, báo chí bước vào kỷ nguyên kỹ thuật số, hiện đại hóa toàn diện, hòa nhịp với dòng chảy truyền thông toàn cầu, nhưng vẫn kiên định sứ mệnh chính trị – văn hóa – xã hội.
Sự ra đời của báo điện tử, truyền thông đa phương tiện, mạng xã hội… vừa mở rộng không gian báo chí, vừa đặt ra nhiều yêu cầu đổi mới từ tư duy đến nghiệp vụ. Tuy vậy, dù ở bất kỳ hình thức nào, báo chí cách mạng vẫn luôn giữ vững tôn chỉ phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Không chỉ phản ánh hiện thực, báo chí còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và lan tỏa văn hóa dân tộc. Những bài viết về di sản, phong tục, nghệ thuật truyền thống, những câu chuyện đời thường dung dị nhưng mang đậm hồn cốt Việt – tất cả tạo nên một "hệ sinh thái văn hóa báo chí" sống động. Báo chí góp phần định hình thị hiếu thẩm mỹ, giữ gìn tiếng Việt trong sáng, đồng thời mở rộng không gian đối thoại về giá trị sống, bản sắc và sự phát triển.
Bằng lối kể chuyện nhân văn, bằng những phóng sự sắc sảo, những bài bình luận sâu sắc, báo chí giúp công chúng nhìn lại chính mình – trong tương quan giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc và hội nhập.
Tuy nhiên, thế kỷ XXI – thời đại công nghệ và toàn cầu hóa – cũng đặt báo chí trước nhiều thách thức. Sự cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội, tình trạng tin giả tràn lan, sự xói mòn niềm tin công chúng, những thay đổi trong hành vi tiếp nhận thông tin… là những phép thử cho bản lĩnh người làm báo. Môi trường làm nghề cũng biến động mạnh, đòi hỏi nhà báo phải liên tục nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và khả năng thích ứng.
Trong bối cảnh ấy, việc giữ vững tôn chỉ, phát huy vai trò định hướng, dẫn dắt dư luận, đồng thời góp phần xây dựng nền văn hóa lành mạnh – không chỉ là trách nhiệm mà còn là lương tri của những người cầm bút.
Ngày nay, báo chí cách mạng không chỉ đưa tin - mà còn góp phần kiến tạo xã hội. Báo chí khơi dậy tinh thần phản biện tích cực, lan tỏa giá trị nhân văn, kết nối cộng đồng và thúc đẩy phát triển bền vững. Người làm báo, hơn lúc nào hết, cần có tầm nhìn văn hóa, trái tim nhân ái và tinh thần phụng sự xã hội bằng sự trung thực, dũng cảm và sáng tạo.
Từ các chiến dịch truyền thông về bảo vệ môi trường, giáo dục giới trẻ, đến đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, báo chí đã và đang góp phần định hình những chuẩn mực đạo đức và phát triển một xã hội tiến bộ.
Một trăm năm báo chí cách mạng Việt Nam là một chặng đường rực rỡ nhưng cũng đầy thử thách. Đó là hành trình không ngừng nghỉ để khẳng định sứ mệnh phụng sự đất nước và nhân dân bằng ngòi bút chân chính. Qua từng giai đoạn lịch sử, báo chí đã luôn thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần cách mạng.
Và trong dòng chảy văn hóa Việt Nam, báo chí sẽ tiếp tục là một dòng sông đầy sức sống - vừa kế thừa truyền thống, vừa vươn mình cùng thời đại, góp phần làm giàu thêm nền tảng tinh thần của dân tộc.
