Mấy nay ông trời rõ là trái chứng, lúc mưa khóc sụt sùi rả rích, lúc gió giựt sầm sập ầm ầm như giận dỗi. Cơn bão ập về khiến đêm qua gió rít từng cơn, mái tôn run bần bật, cành lá tơi tả vì cơn cuồng phong. Ấy vậy mà sáng nay trời lại trong xanh, nắng rải vàng ươm cùng gió nhẹ. Thoáng se lạnh lúc sáng sớm và không khí ẩm ướt đầy hơi nước lại dịu nhẹ đến dễ thương. Thu vừa nhẹ bước dời đi và mùa đông thì đang tới.
Nhìn lịch trên tường, mẹ bảo: "Tháng chín đôi mươi tháng mười mồng năm, dịp nầy rươi đang đúng vụ nên béo và ngon lắm...". Lời mẹ như nhắc nhở, như tiếc nuối. Lòng lại cồn lên nỗi nhớ mùa rươi quê nhà.
Ngày ấy, vào cữ nầy sông ngòi quê tôi rươi đang vào mùa. Là vùng chiêm trũng ven biển, nhiều chỗ ngập úng, lại có thủy triều lên xuống theo mỗi con trăng nên nước đồng ngọt lắm. Vùng gần cửa sông sát biển còn có khoảng nước lợ rộng lớn. Đó chính là môi trường sinh sống và phát triển lí tưởng của rươi. Cuối tháng chín âm, khi con nước thủy triều ngập sông ngòi thì cũng là lúc rươi từ hang hố trong đất chui ra, nhập đàn bơi trên mặt nước. Đám trẻ con chúng tôi rủ nhau mang vợt và xô chậu đi vớt rươi. Vì lần đầu tham gia nên khi nhìn đám rươi xanh xanh đỏ đỏ, bơi loằng ngoằng trên mặt nước, sờ vào thấy nhùn nhũn nhơn nhớt nên tôi hét toáng lên. Nhưng quen rồi thì chúng tôi thấy đám rươi đủ sắc màu nhung nhúc bò trườn trong xô chậu nhìn cũng vui mắt. Cứ thế hôm nào rươi nổi nhiều thì chỉ nửa buổi là chúng tôi đã leo lên đê ngồi khoe chiến lợi phẩm. Đứa vớt được nhiều liền nhúm một ít rươi của mình chia cho đứa kém may mắn. Tiếng cười nói rộn vang cả khúc đê vắng.
Về đến nhà, chúng tôi xúm xít xem bà nội làm lông rươi. Gọi là "làm lông" chớ thực ra chỉ nhặt rác, loại bỏ những con rươi đã chết rồi pha chút nước ấm, đổ rươi vào chậu bà dùng tay khuấy nhẹ nhàng cho sạch bùn đất. Bà bảo: "Nếu nước nóng quá hoặc khuấy mạnh quá thì rươi sẽ vỡ bụng, mất chất ngon...". Bà vớt và đổ rươi vào túi vải, treo lên cho ráo nước.
Lâu quá rồi nên tôi chả còn nhớ bà nội chế biến món rươi như thế nào. Chỉ nhớ bà đổ rươi vào một cái tô to, dùng đũa đảo nhanh rồi bà dục đứa nầy vào bếp lấy mấy trái trứng gà, đứa kia ra vườn hái nắm thì là, hành hoa, nhánh lá gừng non, chút rau răm, bóc vỏ trái quýt hôi. Góc sân rực nắng đầu đông hôm ấy ấm áp và rộn rã tiếng cười nói, tiếng dao gõ vào thớt, tiếng xoong chảo, bát đũa. Mùi vỏ quýt, mùi hành răm, mùi thơm cay nồng của lá gừng non át đi cơn gió lạnh đầu mùa.
Bên bếp lửa bập bùng chiều ấy, dưới bàn tay khéo léo của bà nội, miếng chả rươi thơm nức chiên vàng xuộm cuối cùng cũng được vớt ra đĩa. Mùi thơm theo ngọn gió bấc tỏa bay khiến bụng chúng tôi réo vang. Một mâm cơm dọn ra ngay bên bếp lửa, cạnh tô rau tập tàng quen thuộc còn có thêm đĩa chả rươi thơm phưng phức, nóng hổi cạnh chén mắm nhỏ đủ vị cay chua mặn ngọt với vài lát ớt đỏ tươi. Miếng chả nóng hổi béo ngậy, mềm ngon thoảng chút the the đắng của vỏ quýt, thơm vị hành răm gừng tỏi khiến nồi cơm gạo mới đầu mùa hết veo. Nỗi sợ hãi con rươi xanh đỏ, mềm nhớt lúc sáng trong tôi đã bay nhanh như làn gió thoảng. Nhìn đàn cháu hít hà suýt soa bên mâm cơm chiều, đôi mắt bạc màu vì thời gian của nội ánh lên đầy yêu thương che chở. Gió heo may và ráng chiều xám xịt như dừng lại ngoài khuôn cửa.
Tháng chín đôi mươi đã qua, tháng mười mồng năm đang đến. Ấu thơ ơi, có ai còn nhớ sáng nào đầu trần chân đất đi dọc bờ sông bờ ngòi vớt rươi, rồi san sẻ cho nhau nhúm rươi trên bờ đê ngày ấy? Ai còn thoáng nghe trong gió heo may năm nào tiếng nói cười ríu rít của tuổi thơ? Và giờ đủ đầy rồi, mùi chả rươi có còn thơm lừng trong nhung nhớ? Nỗi sợ hãi con rươi nhơn nhớt nhũn nhùn có còn đọng trong trí nhớ hay đã bay về miền kí ức? Quê nhà đang mùa rươi, hãy tranh thủ mà thưởng thức dùm tôi đi bạn ...
Lớn lên, đi ăn cơm thiên hạ mới biết người ta có thể chế biến rươi thành nhiều món: rươi kho, lẩu rươi, rươi cuốn lá lốt nướng, rươi rang muối, rươi làm mắm... Món nào cũng ngon nhưng món chả rươi của bà nội chiều đầu đông năm nào thì đám trẻ con nhà nghèo như chúng tôi mãi mãi không thể nào quên.
Mẹ còn kể rằng ngày xưa vào ngày mồng năm tháng mười quê tôi thường có mưa. Cơn mưa ấy dân gian gọi là "mưa lấp hang rươi".
Năm nay mùa rươi lại về, không biết có ai trong đám trẻ con năm xưa cùng tôi đi vớt rươi còn nhớ? Mai lại tháng mười mồng năm, không biết có cơn mưa nào lấp hang rươi nơi quê nhà?
