Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày 24/11. Ảnh: Vũ Toàn
Làm văn hóa, ai cũng thấy khó!
Nói về Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết từ nhiều năm nay, những người làm công tác quản lý văn hóa, giới văn nghệ sĩ và đông đảo cán bộ, đảng viên, nhân dân đều trông đợi một hội nghị toàn quốc để nhìn nhận lại vai trò của văn hóa, nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng những gì đạt được trong những năm vừa qua, đặc biệt là chỉ ra bất cập, thiếu sót để thống nhất nhận thức, quan điểm, hành động nhằm chấn hưng văn hóa.
Một trong những bất cập được Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh là “những người làm văn hóa, trong Nam ngoài Bắc, đều nói rằng làm văn hóa rất khó”.
Thứ nhất là sức ép về tăng trưởng. Vì văn hóa, xã hội trong ngắn hạn không làm ra tiền mà chỉ tiêu tiền, cho nên dường như bị lép vế, không được đặt ngang với kinh tế. Sự không chú ý đúng mực về văn hóa thể hiện ở thời lượng, thời gian của lãnh đạo dành cho công tác văn hóa, ở nguồn lực bố trí cho văn hóa, ở sự phân bổ cán bộ, biên chế cho nhiệm vụ văn hóa – xã hội.
Thứ hai là tâm lý “cứ từ từ”. Không phải như xây một cây cầu, đoạn đường cao tốc hay một tòa cao ốc, sau vài năm hay một nhiệm kỳ là thấy ngay kết quả của tập thể hay cá nhân lãnh đạo; văn hóa xã hội, dù có những việc rất nhỏ, cũng phải nhiều năm hoặc cả chục năm mới có kết quả. Ngoài ra, trong kinh tế - kỹ thuật, một quyết định sai sẽ thấy ngay hậu quả mà tập thể và cá nhân lãnh đạo phải chịu ngay trách nhiệm. Tuy nhiên, nhiều vấn đề văn hóa xã hội dù không được chú ý, chưa làm tròn trách nhiệm hay quyết định không chuẩn thì cũng phải nhiều năm sau, nhiệm kỳ sau mới bộc lộ ra.
Thứ ba là lĩnh vực văn hóa dường như ai cũng cảm thấy là mình biết, còn kinh tế - kỹ thuật đòi hỏi kiến thức chuyên sâu mới nói được. Điều này dẫn đến tình trạng rất nhiều ý kiến của những chuyên gia, người có hoạt động thực tiễn, kinh nghiệm lâu năm không được tôn trọng, nên có “những quyết định không đúng mà người có trách nhiệm cũng không biết là mình không đúng”. Tệ hơn, đội ngũ chuyên gia, người làm thực tiễn có kinh nghiệm không được trọng dụng, dần mai một và dẫn đến hụt hẫng.
“Hiện nay, phát triển bền vững bao hàm cả môi trường, văn hóa, xã hội. Nếu một đất nước chỉ tập trung vào kinh tế mà không chú ý đến môi trường, có khi mất thành quả nhiều chục năm mới khắc phục được vấn đề môi trường. Nhưng xa hơn, đã chú ý đến môi trường mà không chú ý đến văn hóa xã hội thì phải mất nhiều thế hệ mới khắc phục được và thậm chí là sụp đổ” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh.
Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Vũ Toàn
Dành cho văn hóa nhiều thời gian và nguồn lực hơn
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng những hội nghị văn hóa toàn quốc trước đây đều đã khơi dậy khát vọng của dân tộc, thì sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần này cũng phải làm sao tất cả người Việt Nam, giống như ngày xưa “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” thì bây giờ là cùng nhau chống tụt hậu; tạo xung lực để phát huy sức mạnh toàn dân và phát triển nhanh hơn, bền vững hơn.
Để làm được điều này, một trong những giải pháp quan trọng là tạo ra môi trường cổ vũ cho sáng tạo, không chỉ với văn nghệ sĩ mà toàn dân, toàn xã hội. “Bác Hồ đã nói, văn hóa là tất cả mọi sự sáng tạo, phát minh của con người. Chúng ta phải tạo ra một xã hội, môi trường cổ vũ cái mới, tôn trọng ý kiến khác biệt miễn không đi ngược lại lợi ích dân tộc và đất nước. Một khi tạo môi trường cho tất cả mọi người, dù văn nghệ sĩ hay người nông dân, được phát huy, bừng nở, tôn vinh cái mới thì chắc chắn chúng ta sẽ đi được nhanh hơn, làm được những việc mà trong điều kiện bình thường không làm được” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói.
Ngoài ra trong kỷ nguyên khoa học công nghệ và hội nhập, văn hóa Việt Nam cũng cần trau dồi, cầu thị, học những cái tốt từ phương Tây, phương Đông nhưng không sao chép y nguyên. “Trong không gian số và cả những không gian sau này, vấn đề hội nhập, tiếp thu văn minh nhân loại nhưng vẫn không mất gốc là vô cùng quan trọng. Một mặt chống lai căng, một mặt những lề thói, biểu hiện văn hóa không còn phù hợp thì phải cầu thị và mạnh dạn thay đổi” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam lưu ý.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các cấp, các ngành chú trọng hơn đến văn hóa, dành cho văn hóa nhiều thời gian và nguồn lực hơn. Ảnh: Vũ Toàn
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các cấp, các ngành bằng hành động cụ thể chú trọng hơn đến văn hóa, dành cho văn hóa nhiều thời gian và nguồn lực hơn. “Hãy lắng nghe ý kiến của người nghiên cứu, hoạt động thực tiễn, có kinh nghiệm về văn hóa trước khi đưa ra quyết định của mình, cho dù quyết định đó không trực tiếp trong lĩnh vực văn hóa. Vì văn hóa ở trong mọi lĩnh vực đời sống, có thể nằm trong mọi quyết định của các cấp lãnh đạo”.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các hiệp hội hãy đoàn kết cùng nhau, cùng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và cùng cả hệ thống, “làm sao sau hội nghị này có thật nhiều các hoạt động, chương trình thật thiết thực và chắc chắn. Chúng ta đề ra một chương trình có thể thực hiện nhiều năm, không quá ham làm nhiều một lúc mà thật chắc chắn từng bước một”.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam mong tất cả mọi người lan tỏa tinh thần, đề cao giá trị truyền thống dân tộc Việt Nam; dù khiêm tốn nhưng cũng phải bồi dưỡng thêm tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc để có thể xây dựng đất nước phát triển phồn vinh, vì hạnh phúc của nhân dân; để nền văn hóa Việt Nam bừng sáng và hòa vào dòng chảy của văn minh nhân loại.
