Năm 2023–2024, nhiều hoạt động giao lưu văn hóa – nghệ thuật của Việt Nam đã ghi dấu ấn tích cực trên trường quốc tế. Tại Tuần lễ Văn hóa Việt Nam tại Pháp vào tháng 6/2023, các chương trình biểu diễn nghệ thuật dân gian, triển lãm tranh sơn mài và trình diễn áo dài đã thu hút hàng ngàn lượt người Pháp và kiều bào đến xem. Không ít người Pháp lần đầu tiên được thưởng thức tiếng đàn bầu, nghe ca trù, và tìm hiểu nghệ thuật sơn mài truyền thống. Những giá trị văn hóa ấy góp phần giúp bạn bè quốc tế hiểu hơn về một Việt Nam sâu sắc và đầy bản sắc, vượt lên hình ảnh chiến tranh để đến với hòa bình, sáng tạo và nhân văn.
Cũng trong năm 2023, Liên hoan Nghệ thuật ASEAN+ tại Hà Nội đã trở thành điểm hẹn giao lưu giữa các đoàn nghệ thuật từ Lào, Campuchia, Thái Lan, Hàn Quốc và Việt Nam. Các tiết mục múa dân gian, âm nhạc truyền thống xen lẫn đương đại tạo nên một không gian nghệ thuật đa sắc màu. Thông qua các màn trình diễn, các nghệ sĩ không chỉ trao đổi chuyên môn mà còn kết nối cảm xúc, vun đắp tình hữu nghị xuyên biên giới.
Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng chủ động đưa nghệ thuật đương đại ra thế giới. Các họa sĩ trẻ như Nguyễn Trần Nam, Lê Hiền Minh, Trần Tuấn đã mang tác phẩm trưng bày tại các gallery ở Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc. Trong đó, nhiều triển lãm tập trung vào đề tài con người hậu chiến, bản sắc văn hóa truyền thống trong thế giới toàn cầu hóa – những vấn đề được khán giả quốc tế đặc biệt quan tâm.
Văn hóa nghệ thuật không chỉ hiện diện trong các chương trình lễ hội, mà còn đi vào từng lớp học, từng cộng đồng qua các chương trình hợp tác giáo dục và trao đổi sinh viên. Ví dụ, trong khuôn khổ hợp tác giữa Đại học Mỹ thuật TP.HCM và Trường Đại học Nghệ thuật Osaka, các workshop nghệ thuật đã giúp sinh viên hai nước cùng nhau sáng tạo, thấu hiểu văn hóa nhau từ những điều nhỏ nhất – từ kỹ thuật tranh lụa đến triết lý thẩm mỹ phương Đông.
Đáng chú ý, trong các chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo Đảng và Nhà nước gần đây, các chương trình văn nghệ đi kèm thường được dàn dựng kỹ lưỡng, mang dấu ấn truyền thống. Từ những khúc hát dân ca đến điệu múa xòe Tây Bắc, hình ảnh Việt Nam được truyền đi không bằng khẩu hiệu mà bằng cảm xúc và chiều sâu văn hóa.
Ngoại giao nhân dân không còn là khái niệm trừu tượng. Đó là sự hiện diện sống động của từng nghệ sĩ, từng nhà thiết kế, từng tác phẩm, từng câu chuyện kể bằng ngôn ngữ nghệ thuật. Những người dân bình thường, không cần chức danh ngoại giao, vẫn có thể là đại sứ văn hóa, khi họ mang theo trái tim yêu nghệ thuật và khát vọng kết nối.
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, khi lòng người cần được nối lại bằng những nhịp cầu mềm, văn hóa – nghệ thuật chính là một trong những nhịp cầu bền vững nhất. Việt Nam, với kho tàng di sản phong phú và tinh thần hội nhập cởi mở, đang từng bước khẳng định vai trò của mình trong hành trình xây dựng hòa bình và hiểu biết qua con đường nghệ thuật.
