“Nơi đây vũ công lừng lẫy...”
Nằm ở phía Đông của tỉnh, được ôm ấp, bao bọc bởi phù sa sông Cầu, sông Đuống, mỗi tên đất, tên làng ở Quế Võ gắn liền với truyền thống văn hiến, truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc. “Nơi đây vũ công lừng lẫy mà dấu thơm muôn thuở còn truyền...” (Thơ Lý Tử Tấn, đời Trần).
Trải qua các thời kỳ lịch sử, “miền đất trong sông” này đã sản sinh, nuôi dưỡng và cung cấp cho đất nước nhiều bậc đại khoa văn võ hiền tài hết lòng phụng sự nhân dân. Cùng với nhân dân xứ Kinh Bắc và cả nước, đất và người Quế Võ tiếp nối lập những chiến công hiển hách được ghi vào trang sử hào hùng của dân tộc. Dòng mạch từ những sự kiện, nhân vật, dòng họ với nhiều tên tuổi đã “tỏa nắng vàng lịch sử” như: Cuộc chống quân xâm lược phương Bắc xa xưa cùng Lý Thường Kiệt lập chiến tuyến sông Cầu huyền thoại; cùng sóng nước Lục Đầu Giang nhấn chìm quân xâm lược Nguyên Mông... Đất này còn những dòng họ, danh gia vọng tộc nối đời làm tướng, vũ công lừng lẫy ghi danh 18 vị Quận công; có danh nhân Nguyễn Cao- nhà giáo, nhà thơ và là một trong những thủ lĩnh nghĩa dũng của phong trào chống Pháp xâm lược...
Thế kỷ 20, trong các cuộc kháng chiến vệ quốc, đất Quế Võ thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người. Hàng nghìn đồng bào, chiến sĩ, con em tình nguyện xung phong xả thân vì nền độc lập, tự do, thống nhất của dân tộc... Những sự kiện, tấm gương ấy là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, bồi đắp truyền thống văn hóa của đất Quế Võ anh hùng.
Với tinh thần thượng võ, trọng nghĩa khí, các thế hệ người dân Quế Võ còn thăng hoa, sáng tạo bao chuyện kể, sự tích, huyền thoại; những câu hát, điệu chèo đằm sâu cùng nhiều tác phẩm VHNT đậm hơi thở thời đại, giàu giá trị. Trong lao động sản xuất, họ cần cù, sáng tạo, khéo léo và bền bỉ phát triển những làng nghề thủ công truyền thống nổi tiếng như gốm Phù Lãng, nghề đan cói Quế Ổ...
Tựa vào truyền thống, tỏa sáng tương lai
60 năm qua, phát huy mạch nguồn văn hóa, cách mạng của miền đất anh hùng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quế Võ đoàn kết tận dụng cơ hội, tạo ra những thay đổi mạnh mẽ, làm ngời sáng diện mạo quê hương. Đời sống người dân bước sang trang mới. Bức tranh nông thôn mới hiện hữu trên từng xóm làng trù mật, thịnh vượng. Đáng chú ý, song song với các chính sách kích cầu nhằm khuyến khích, tạo cơ chế cho người dân làm giàu, phát triển kinh tế, các cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở luôn chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa, con người Quế Võ phát triển toàn diện.
Ông Nguyễn Duy Tú, Trưởng Ban Tuyên giáo, Giám đốc Trung tâm chính trị huyện Quế Võ khẳng định: Trong chỉ đạo phát triển văn hóa, các cấp ủy Đảng trên địa bàn huyện luôn đề cao trách nhiệm cá nhân đối với bản thân, gia đình và xã hội; xây dựng lối sống “mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người”; hình thành lối sống có ý thức tự trọng, tự chủ, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, có tác phong công nghiệp, thực hiện văn minh nơi công cộng; có ý thức bảo vệ môi trường. Từ đó, tôn vinh cái đúng, cái đẹp, sự tử tế và cao thượng, đồng thời lan tỏa những giá trị nhân văn, khơi dậy truyền thống, góp phần từng bước hình thành nét văn hóa của người Bắc Ninh - Kinh Bắc trong giai đoạn mới.
Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần, là nguồn lực nội sinh quan trọng cho sự phát triển quê hương, giai đoạn 2016-2020, Quế Võ triển khai thực hiện các Đề án giáo dục và đào tạo; Đề án phát triển văn hóa-thể thao; Đề án quản lý, bảo tồn và phát huy di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn huyện.
Nhờ đó, chất lượng giáo dục đại trà, giáo dục mũi nhọn được nâng lên; 100% các trường học được công nhận đạt chuẩn Quốc gia. Di sản văn hóa vật thể, phi vật thể được gìn giữ, bồi đắp những giá trị mới. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” biến chuyển rõ nét về chất. Nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội có nhiều chuyển biến tích cực. Các chỉ tiêu về văn hóa, thể thao đều tăng so với mục tiêu đề ra. Năm 2020, toàn huyện có 92,42% Gia đình và 93,63% thôn làng, khu phố đạt danh hiệu văn hóa; tỷ lệ người người tập luyện thể dục thể thao thường xuyên là 35%. Toàn huyện có 110/111 thôn, khu phố có nhà văn hóa, trong đó 93 nhà văn hóa đạt chuẩn.
Phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng được nhân dân tích cực hưởng ứng, trở thành phong trào rộng khắp với 227 CLB TDTT và 165 CLB văn hóa văn nghệ thu hút hàng nghìn người dân tham gia sinh hoạt thường xuyên... Ông Nguyễn Anh Thắng, Trưởng Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Quế Võ đánh giá: Các hoạt động văn hóa văn nghệ, TDTT góp phần nâng cao năng lực cảm thụ thẩm mỹ, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm và nâng cao thể lực, tầm vóc con người đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời tích cực đấu tranh, phê phán đẩy lùi cái xấu, cái ác, xây dựng văn hóa, con người, xã hội ngày càng tiến bộ.
Trước những thời cơ mới đang mở ra, trong giai đoạn tiếp theo, người dân quê hương Quế Võ anh hùng luôn sát cánh bên nhau xây dựng cuộc sống mới; phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa, con người, khơi dậy khát vọng, ý chí, đổi mới sáng tạo để tiếp tục hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, phát triển quê hương ngày càng giàu mạnh, văn minh.
