Sau đây là Bài 1:
Mùa thu đẹp, biết ngắm nơi nao (thơ Tư Không Thự),
Rặng cây xanh ngút ngàn (thơ Tạ Huyền Huy).
Khói hoang trại lính xưa đã tuyệt (thơ Trần Tử Ngang),
Sông dài, mặt trời lặn tròn xoe (thơ Bạch Cư Dị).
Mây trắng đùn lên từ chân núi xa xa (thơ Tiêu Úc),
Trăng sáng tỏa tràn sông phía trước (thơ Dương Quýnh).
Khách văn chương mải ngắm không dứt (thơ Thẩm Thuyên Kỳ),
Thuyền nghỉ, dựa vào bãi cát (thơ Đỗ Phủ).
Dịch thơ
Thu trong, biết ngắm nơi nao,
Ngút ngàn xanh, sóng xanh trào rặng cây.
Khói hoang trại lính đâu đây,
Sông ôm bóng ác cuối ngày tròn xoe.
Mây đùn trắng núi mờ xa,
Trăng thu tỏa sáng vỡ òa trên sông.
Khách ngâm say ngắm thỏa lòng,
Thuyền không gối bãi mênh mông một mình.
(VŨ BÌNH LỤC dịch)
Bài này, Quế Đường tiên sinh mượn thơ của các tác giả Trung Quốc, gồm thơ của Tư Không Thự, Tạ Huyền Huy, Trần Tử Ngang, Bạch Cư Dị, Tiêu Úc, Thẩm Thuyên Kỳ và Đỗ Phủ. Tám tác giả, ở tám câu, hợp sức, để cùng nhau tung hứng, làm nên một bài thơ vịnh cảnh thu ở Vĩnh Châu, như một kiệt tác thi ca bất hủ.
Thi liệu mượn của tám nhà, mỗi nhà một nét riêng biệt. Cái khó của người tài hoa tập cổ, là phải xếp đặt tám câu thơ của tám nhà thơ nổi tiếng của xứ người, mà mỗi câu đều phải mang chức năng riêng của một bài thơ luật Đường thể ngũ ngôn bát cú. Hai câu đầu, không đối. Các cặp câu 3&4, 5&6 phải đối nghiêm chỉnh. Hai câu kết không phải đối. Kết cấu bài thơ luật đường chặt chẽ. Đúng là lắp ghép, nhưng tuyệt nhiên không phải là một sự lắp ghép khiên cưỡng. Cấu tứ bài thơ nghiêm nhặt, khuôn thước, làm sáng lên một tứ thơ mới về cảnh mùa thu lung linh huyền ảo. Một khoảnh khắc thu thật tuyệt vời, với đủ đầy sắc màu thiên nhiên lung linh sống động, tạo vật và con người mộng mơ lãng mạn.
Thấy rõ tâm hồn một thi sĩ cỡ lớn, đầy tràn, trong một nhà bác học, bụng đã chứa đầy ba vạn quyển sách vàng cổ kim. Kỳ tuyệt! Kỳ tài!
(Trích GIẢI MÃ Thơ chữ Hán Lê Quý Đôn)
V.B.L
