Tập trường ca HOA LINH THẢO của nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu vừa mới ra trong quý 3/2021 đã mang đến thật nhiều ấn tượng. Cuốn sách nhìn thật đẹp, đã được Nhà XBHNV cấp phép lưu hành và vinh dự được chính nhà thơ Nguyễn Quang Thiều- Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam- viết những lời giới thiệu ngay trang đầu thật trân trọng.
Nếu trường ca Phồn Sinh đã có sức mạnh lan tỏa, có sức cuốn hút, mang đầy tính thách thức khiến cho bạn bè văn chương chúng ta phải tốn khá nhiều thời gian, công sức khi đọc nó thì khi chúng ta đọc tiếp cuốn trường ca HOA LINH THẢO, bạn sẽ thấy thoải mái hơn, nhẹ nhàng hơn, dịu dàng hơn và mê đắm hơn. Đó là cảm nhận đầu tiên của tôi sau khi đọc HOA LINH THẢO!
Trường ca mang đến sự say đắm với những miền hoa cỏ linh hương kỳ diệu cho những người thích khám phá những miền đất mới. Đặc biệt với các thi sĩ, họ nhìn đâu cũng thấy đẹp. Họ luôn nhìn thấy và phát hiện ra những vẻ đẹp khác lạ ngay trong khung cảnh giản dị nhất, thậm chí bình thường nhất. Họ nhìn ra những điều thú vị trong những cái tưởng như rất bình thường ấy! HOA LINH THẢO đã tiếp nối theo lối viết của PHỒN SINH nhưng chắt lọc hơn khi nhà thơ dùng hình ảnh một loài hoa để viết về cõi sống, cõi khởi sinh, cõi phồn sinh và những giá trị về văn hoá phồn thực dưới con mắt triết học.
HOA LINH THẢO thật là đẹp. Nó đẹp tựa như một dòng chảy đầy khao khát, mộng mị, dạt dào, sâu lắng, khi trường ca có độ dài vừa phải, lại có sức quyến dụ và duyên dáng như một thiếu phụ vẫn còn đang mặn mòi! HOA LINH THẢO là sự nối tiếp dòng chảy, sự trùng điệp, sự tuôn trào, sự ngồn ngộn PHỒN SINH từ trước đó! Dòng chảy bất tận của những mầm sống và sự khởi sinh thiêng liêng, là nhịp điệu phồn sinh vô cùng dâng trào, là những hình ảnh tưng bừng rực rỡ sắc màu, là tràn trề khát vọng sống. Đó là dòng chảy đời sống và sự khao khát về tự do, về tình yêu, là dòng chảy thi ca sâu lắng, dạt dào, mang đầy tính ẩn dụ. Đặc biệt thứ ngôn ngữ trong HOA LINH THẢO luôn thôi thúc và khai mở cho người đọc có thêm sự liên tưởng.
Trường ca đã được nhà thơ khởi viết từ Kolkata từ năm 2008 như một niềm hạnh ngộ đặc biệt. Ông tự coi đó là một sự nhiệm màu, một đặc ân lớn lao đầy mặc khải, nó giống như khi người ta nhận được một thứ năng lượng thiên bẩm đặc biệt, khi họ đã có được một sức mạnh vô hình dẫn dắt. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã dành cho ông những lời rất hay khi nói về kiểu ngôn ngữ mới lạ trong tập trường ca của Nguyễn Linh Khiếu: “ mở ra như nước, lan tỏa như khói, cuồng nhiệt như lửa, diễm lệ như hoa và trần trụi như một con chim bị vặt hết lông vũ”.
Ông đã sáng tạo ra thứ ngôn ngữ của riêng ông để tạo ra một “vũ trụ thơ “ của chính mình. Cảm hứng thi ca càng thêm dạt dào, sung mãn với những phát hiện, những ẩn dụ, những mộng mị đầy mê đắm. Vẫn là cách nói dài hơi, khỏe khoắn theo kiểu thơ thơ văn xuôi nhưng không xa rời chủ để tư tưởng về thế giới phồn sinh và Phật giáo. Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, lớp lớp trùng điệp, không lẫn với ai. Mượn hình ảnh của một loài hoa linh sắc đã nở trong tưởng tượng, thi sĩ Phồn Sinh của châu thổ sông Hồng luôn bay trên đôi cánh thi ca khi đến với những miền đất mới. Và ông đã may mắn, hạnh phúc khi được đến đó và ở lại đó.
Tôi đếm thử cụm từ “ời ợi” thì thấy có tới 46 lần nhà thơ đã nhắc tới nó. Cách dùng điệp từ, điệp ngữ đã gây sự miên man, ám ảnh cho người đọc! Sự điệp trùng của ngôn ngữ và sự tuôn chảy như nham thạch của Nguyễn Linh Khiếu người ta đã dần quen từ khi đọc Phồn Sinh.Trong trường ca HOA LINH THẢO, các điệp ngữ ông sử dụng dường như đã được tiết chế hơn và có một dung lượng theo tôi là vừa đủ. Với cảm xúc mạnh mẽ, dạt dào, với kiến thức triết học phong phú của mình, ông đã thổi vào trong thơ mình một luồng gió mới của sự minh triết.
Thi sĩ đích thực vốn là những người yêu cái đẹp, mê đắm thiên nhiên, yêu sự phồn sinh, yêu sông nước, yêu hoa cỏ.... Nguyễn Linh Khiếu đã ngỡ ngàng khi khám phá ra bao nhiêu những điều mới mẻ, những bí ẩn từ sâu thẳm trong nội tâm, khi ông tự đào sâu vào bản thể chính mình. Ông luôn tự nhận “Ta là nhà thơ Hoa Linh Thảo sông Hồng” ngay cả khi ông đang đứng trước dòng sông Ganga và vùng châu thổ xứ Kolkata.
“ Ta đã đến và ta đã hát
Khúc phồn sinh thăm thẳm một cõi người/ ta đã yêu và ta đã buồn/ một thế giới phồn sinh bạt ngàn HOA LINH THẢO/ bạt ngàn ta bạt ngàn thi nhân bạt ngàn sự sống “! ( Trang 286).
Những điều đẹp đẽ, mới lạ, ngất ngây, nồng nàn và bất ngờ ấy luôn được soi chiếu dưới thứ ánh sáng lộng lẫy của Tình Yêu, của Phật Giáo và của Triết học. Huyền thoại HOA LINH THẢO giống như một câu chuyện cổ tích, nó được bắt nguồn từ một vùng đất, một thế giới, một thời đại và nó mãi luôn là điệp khúc ngân vang. Tiếp nối dòng chảy của PHỒN SINH, trường ca HOA LINH THẢO là những khúc ca về nhịp điệu tưng bừng náo nhiệt, rực rỡ sắc màu của phồn sinh. Trong bản trường ca, những tiếng gọi ời ời của đực cái về sự phồn sinh luôn được ngân vang. Ông viết về nhịp điệu tưng tưng trong phồn sinh ở khúc 16- Rồi đến khúc 19 và khúc 20! Đó là những thứ nhịp điệu “tưng tưng” luôn gọi về bản năng phồn sinh, luôn cuốn hút, luôn ám ảnh sự sống và sự sinh sôi nảy nở .
Có thể nhà thơ đã nhận được một thứ sức mạnh vô hình nào đó của các vị thần chăng? Cho đến khi ông trở lại Kolkata - miền đất thuộc bang Tây Benga, ông đã say mê viết và hoàn thành xong bản trường ca này dài 286 trang này. Với tôi, hoa cỏ cũng là một sự mệnh. Bởi hoa cỏ kia dù nhỏ nhoi nhưng luôn mang theo sức sống mãnh liệt và luôn cất lên tiếng nói riêng của mình. Sự sống luôn đi liền với lòng biết ơn! Nhà thơ Mỹ nổi tiếng Walt Whiman cũng đã có thành công vang dội từ một tập thơ mang tên Lá Cỏ. Những lá cỏ và hoa cỏ luôn có sức sống mãnh liệt trước thiên nhiên dẫu bị bao nhiêu thứ bầm giập.
HOA LINH THẢO - Ngân vang sứ mệnh của thi ca và cá tính sáng tạo của nhà thơ!Nguyen Linh Khiếu đã định danh thế giới Phồn Sinh và tự xác tín mình là giáo chủ của thế giới Phồn Sinh. Ông rất tự hào khi tự nhận: “Trong các nhà thơ của thế gian này / sông Hồng chọn ta là nhà thơ xứ sở / trong các nhà thơ của châu thổ sông Hồng / sông Hồng trao ta sứ mệnh độc quyền phát ngôn xứ sở Phồn Sinh”! ( trang 238). Ông cho rằng không cần phải tìm cách thần thánh hoá một nhà thơ, bởi vì “ thơ xã nghĩa là tôn vinh sự sống / thơ ca nghĩa là ngợi ca sinh thành / thơ ca nghĩa là ngôn ngữ sinh động tình người / thơ ca nghĩa là lời nói thì thào dịu ngọt “! Tôi thì chỉ muốn gọi ông giản dị khi là nhà thơ của những bông hoa Linh Thảo!
Ông tự bộc lộ mình không giấu giếm trong thơ. Sau những diễn ngôn mang tính “độc quyền “về bản thể và phồn sinh, nhà thơ tự nhận mình chỉ là một cậu bé nhà quê bị hoa cỏ linh thiêng bỏ bùa. Ta chỉ là nhà thơ của châu thổ sông Hồng / của miền cỏ hoa thơm ngát/ cậu bé nhà quê bị hoa cỏ linh thiêng bỏ bùa / nhà thơ bị hoa cỏ quyến rũ / đi đâu rồi cũng tìm đến những cánh đồng hoa /đến đâu nơi đó cũng thành miền hoa thơm cỏ lạ “ ( trang 237 )
Quyền năng của thơ ca thật tuyệt vời!Nó cho phép Nguyễn Linh Khiếu đã và luôn xác tín một điều rằng: “ta là ngôn nhân của châu thổ sông Hồng “! Và “Khiếu Linh là chủ nhân thiêng liêng của xứ sở Phồn Sinh / Khiếu Linh bao giờ cũng trở về cùng hơi Xuân ấm áp!
HOA LINH THẢO luôn đề cao nữ quyền, tôn thờ nguyên lý thờ Mẫu và khẳng định vai trò phồn sinh của đàn bà! Đàn bà là một nửa của thế giới này! Hồn của HOA LINH THẢO đẹp đến nỗi “Những thiếu nữ trồng hoa đều hoá thành nữ thần”! Bởi sự huyền bí, tinh khôi, dịu dàng, kiều diễn, kiêu sa và quyến rũ. Hoa đẹp mộng mị, mê hoặc và có chút gì hoang đường khi “Ai chạm vào hoa linh thảo đều mất trí”! Và nhà thơ đã phải thốt lên rằng: “ Ai ngửi mùi hương Hoa Linh Thảo suốt đời mộng mị ảo giác / Ai hái những bông Hoa Linh Thảo đều vĩnh viễn hồn xiêu phách lạc”! Dẫu biết nó hoang đường nhưng ta vẫn cứ tin!
Là người say mê thi ca, lại có cả một quá trình nghiên cứu giảng dạy về triết học, nhà thơ đồng thời là một nhà giáo, một nhà khoa học, ông đã có nền tảng vững chắc khi nhắc đến các tôn giáo và đưa chúng vào thơ ca. Nếu không có những kiến thức sâu rộng về kinh thư, về thần học, về mỹ học, sẽ không thể bàn luận sâu về triết lý mang tên Phồn Sinh. Ông hướng người ta tới sự hiểu biết minh triết. Ông luôn đề cao kinh Kama Sutra ( Khoái lạc ) dành cho tất cả, do Thượn Đế tạo ra, đó là chân kinh của mọi thi nhân, hơn là Artha ( sở hữu tài sản ) và Dhama ( thực hành nghỉ lễ)!
Ông coi vùng châu thổ đẹp nhất, tràn ngập tinh thần phồn sinh chính là sông Hồng. Nơi châu thổ vùng lúa nước quê hương đã thôi thúc ông viết nên những trang thơ triết lý về truyền sinh và tín ngưỡng thờ Mẫu. Sông Hồng chính là sông Cái, sông Mẹ như tên gọi của dân gian. Sông Hồng là hình ảnh đẹp đẽ giống như một người mẹ vĩ đại khi sinh nở cả một đàn con. Sông Mẹ khi bao dung, lúc che chở và trầm tích bồi đắp những giá trị nhân bản bằng tầng tầng phù sa và cát mặn. Ông coi trường ca HOA LINH THẢO như một bản Hồng Ca với những giá trị Vĩnh Cửu về vẻ đẹp phồn sinh của con người.
Đạo Mẫu được đề cao trong trường ca còn thông qua những câu chuyện đầy huyền thoại về Tiên Dung- Chử Đồng Tử, về Lạc Long Quân gặp Âu Cơ, về Sơn Tinh gặp Mỵ Nương, về Chử Đồng Tử gặp Tiên Dung, về Châu Đà La gặp Man Nương, về Trương Chi gặp Mỵ Nương, về Triệu Đà gặp Trình Thị, về Mỵ Châu gặp Trọng Thuỷ, về Từ Thức gặp Giáng Hương! Tất cả những sự hạnh ngộ ấy đều phải gắn bó yêu thương để hoàn thiện bản ngã con người trong nhịp điệu khởi sinh và phồn sinh. Có lẽ thế mà nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu luôn coi trọng và đề cao hình ảnh cổ mẫu Mẹ - Sông Cái- con sông Hồng!
“Nhà thơ bao giờ cũng là ước mơ của mọi nền văn hóa
Nhà thơ bao giờ cũng là tiên phong của mọi ngôn ngữ
Nhà thơ bao giờ cũng khai mở một thời đại văn chương”
(trang 66).
Nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu từng đi nhiều, biết nhiều nơi trên thế giới nên ông cũng chiêm nghiệm nhiều hơn. Ngay trong lời tựa sách, ông đã tự khẳng định rằng: “Bản thân mỗi con người là một kho tàng vô tận, những cái quý giá và thiêng liêng. Không ai biết được kho báu ẩn chứa ẩn chứa ở trong mỗi chúng ta là như thế nào”.Vùng đất của Ấn Độ chính là cội nguồn của Phật giáo, nơi mà thi sĩ đã có nhiều duyên hạnh ngộ. Tôi chưa từng đến đó nhưng đã từng đọc cuốn sách “Hành trình về phương Đông” của tác giả Blair T.Spalding, một nhà văn nổi tiếng người Anh. Tôi nghĩ đó là một cuốn sách giàu có tri thức Phật giáo và có tính khai sáng cho những người như tôi.
Người ta càng đi nhiều, càng hiểu nhiều thì họ lại càng trở nên biết khiêm nhường hơn! Bởi khi người ta bước chân ra với thế giới càng nhiều, đi càng xa, họ lại càng mong muốn được trở về. Nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu cũng không ngoại lệ khi ông luôn ra đi và trở về, ông tự nhận mình là:
“trở về nghĩa là vẹn nguyên
nghĩa là vĩnh hằng
trở về theo tiếng gọi của Phồn Sinh
nghĩa là bắt đầu một khởi trình
bắt đầu một dòng sinh tuôn trào bất tận”!
Bản Hồng Ca rực rỡ với mùa lúa non, tưng bừng với bầy trâu nước...Những câu thơ giàu xúc cảm, giàu hình ảnh luôn mướt mát. Ta thấy hình ảnh muôn loài đều tưng bừng rực rỡ. Tôi cũng đếm thử điệp ngữ “tưng bừng rực rỡ” trong khúc 17 và đếm được 46 lần ông đã sử dụng cụm từ ấy. Không biết có mối liên hệ nào giữa “ tưng bừng rực rỡ” với hình ảnh nhảy “ tưng tưng” trên kia hay không mà cùng là 46 lần ? Tuy nhiên với trường ca Hoa Linh Thảo, biên độ có hẹp hơn PhồSinh. Trường ca được trải dài gần 300 trang, liền mạch như một dòng chảy, không có dấu chấm, đâu phẩy nào trong suốt 288 trang sách. Ông hướng người ta tới sự hiểu biết minh triết. Ông luôn đề cao kinh Kama Sutra ( Khoái lạc ) dành cho tất cả, do Thượn Đế tạo ra, đó là chân kinh của mọi thi nhân, hơn là Artha ( sở hữu tài sản ) và Dhama ( thực hành nghỉ lễ )! Ông coi vùng châu thổ đẹp nhất, tràn ngập tinh thần phồn sinh chính là sông Hồng. trường ca HOA LINH THẢO như một bản Hồng Ca với những giá trị Vĩnh Cửu về vẻ đẹp phồn sinh của con người.
HOA LINH THẢO! CỎ THƠM! Những thứ hoa kỳ diệu ấy đã từng nở trong thi ca với muôn vàn thứ linh hương ấn tượng. Chúng vẫn đang xòe cánh, tỏa hương, hoa đang miên man khoe sắc trên cánh đồng hoan ca của vùng châu thổ sông Hồng và của thi ca. Trường ca HOA LINH THẢO làm người ta thấy yêu hơn quê hương xứ sở của mình qua mỗi trang viết. Ta chợt nhận ra rằng đang có một thứ sinh thái trong thơ cần được lưu giữ. Có một thứ tôn giáo đẹp đẽ về tình yêu không thể thiếu vắng được tình dục và sự phồn sinh! HOA LINH THẢO như một thứ liên văn bản giữa thi ca- tình yêu- triết học- tôn giáo! Nó luôn được khởi sinh, đắm say, rực rỡ, chín mẩy, căng nức, tràn trề, luôn tuôn chảy trong ta như một dòng nham thạch!
PTPT – HN 22/11/2021
