Vientian, thủ đô nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, nơi có trụ sở các cơ quan Chính phủ Lào. Vientian nằm trên tả ngạn một khúc cong của sông Mê Kông, giữa vùng đồng bằng phù sa mầu mỡ. Vientian rộng khoảng 15.000 km2, với dân số 528.140 người, được thành lập từ đầu thế kỷ XVII, nhưng đã bị người Xiêm (Thái Lan) phá hủy vào năm 1827. Thành phố được thực dân Pháp xây dựng lại Theo quy cách của một thành phố thuộc địa. Cũng như cả nước Lào, thủ đô Vientian đã phải trải qua những năm tháng dưới ách chiếm đóng và đô hộ của người Pháp, lại phải chịu đựng một cuộc chiến tranh tàn khốc kéo dài gần nửa thế kỷ.Vì vậy, Vientian không được xây dựng và phát triển nhiều.
Vientian ngày nay là một thành phố thanh bình xanh sạch đẹp, với nhiều đền đài miếu mạo và nhũng khu chợ sống động. Tại đây có đài tưởng niệm Quốc gia quan trọng nhất của đất nước Vạn Tượng (Triệu Voi), đó là tháp That Luang( đọc là Thạt Luổng). That Luang vốn là biểu tượng thiêng liêng của Phật giáo và cũng là biểu tượng chủ quyền Quốc gia Lào.
Truyền thuyết Lào kể rằng vào năm 236 Phật lịch (thế kỷ III Tr.CN), 5 nhà sư Lào sau khi học xong ở Ấn Độ, trở về quê, họ đem theo chiếc xương đầu gối của Đức Phật và đến mường Vientian để cất giữ xá lị Phật, Châu Mường đồng ý cho dựng lên ngôi tháp Đại Phật tích (tức That Luang). Vào năm 1563, sau một loạt chiến thắng chống quân xâm lược Miến Điện (Myanmar), vua Xetthathilat, cho dời đô từ Luang Prabang về Vientian.Tại đây, nhà vua cho xây nhiều thành quách, lâu đài, cung điện. Năm 1566, cho xây That Luang trên nền ngôi chùa cũ, cách trung tâm Vientian 2 km. Tháp That Luang là kiến trúc chính của chùa That Luang. Chân đế tháp rộng (90x90) m, cao 45 m. Trung tâm tháp là một khối lớn, vươn cao. Đế của khối trung tâm là một đài sen vàng hình vuông, nở tung cánh ra bốn phía. Trên đài sen là bệ cao bình đồ vuông.Chân bệ là những bậc vuông, càng lên cao nhỏ dần, để rồi phình ra ở trên thành, một gờ nổi lớn. Từ gờ nổi này nở một khối gồm 4 mặt lớn hơi ngả ra ngoài để giữ cho hình quả bầu thon ở phía trên. Miệng bầu đỡ một tháp nhỏ có đỉnh nhọn cao. Toàn bộ khối trung tâm đều được quét màu vàng. Quanh chân khối hình vuông là 30 ngọn tháp nhỏ mầu vàng, có hình dánh như tháp đỉnh lớn ở trung tâm.
That Luang có 4 cửa ra vào, trong đó cửa Đông là cửa giả. That Luang là mô hình tháp Phật giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ, nhưng hình dáng vút cao của đỉnh That Luang lại mang dáng dấp tháp Thái Lan thế kỷ XV-XVIII, ngoài ra còn có một vài yếu tố của tháp Myanmar. Điều đó cho thấy, những yếu tố ảnh hưởng từ bên ngoài đó được kết hợp lại ở tháp That Luang đã tạo tao ra một kiến trúc tháp mang đậm mầu sắc rất Lào, không giống bất kỳ kiểu tháp Phật giáo nào.
Nói đến văn hóa Vientian không thể không nói đền những ngôi chùa nổi tiếng như: Wat Pha Kaew, một ngôi đền do Hoàng tộc Lào trước đây xây dựng, ngày nay trở thành Bảo tàng Lịch sử của các bộ tộc Lào. Chùa Wat Si Saket là một ngôi chùa cổ mang phong cách kiến trúc Lào rất rõ nét. Đặc biệt chùa Wat Xiêng Khuan, nơi tập hợp một bộ sưu tập hấp dẫn các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc Phật giáo và đạo Hindu rất quý hiếm. Chùa được xây trên khoảnh đất rộng, cách trung tâm Vientian khoảng 24km về phía Nam.
Sẽ là một thiếu sót nếu không nói tới “Nhà Quốc hội mới”1*) của Lào, được xây dựng trên nền nhà Quốc hội cũ tại Quảng trường That Luang, trung tâm thủ đô Vientian, trên diện tích rộng 23.400 m2, trong đó diện tích xây dựng 7.171m2 , gồm một tầng hầm, 5 tầng nổi. Công trình có tổng số vốn đầu tư xây dựng 112 triệu USD, do Bộ Xây dựng Việt Nam làm chủ đầu tư dự án và Binh đoàn 11 Bộ Quốc phòng Việt Nam làm tổng thầu.
“Nhà Quốc hội mới” của Lào xây Theo hình dáng và bố cục chủ đạo lấy cảm hứng từ Quốc kỳ Lào. Nhà Quốc hội Lào có quy mô lớn, với vẻ đẹp rất nguy nga, tráng lệ, kiến trúc độc đáo, mang phong cách đậm chất Lào với tính thẩm mỹ cao. Công trình được lắp đặt thiết bị cực kỳ hiện đại, tạo điều kiện tốt nhất cho các đại biểu Quốc hội Lào dễ dàng thực thi nhiệm vụ chính trị của mình.
Nhà Quốc hội Lào là món quà của Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam tặng Đảng, Chính phủ, nhân dân Lào anh em, một biểu hiện sinh động tình cảm đặc biệt hiếm có giữa nhân dân Việt Nam và Lào.
Cuộc sống của nhân dân Vientian rất trật tự, êm ả, thành bình, ấm áp tình người. Trên đường phố tuy xe cộ khá đông đúc, đường sá sạch sẽ, mọi phương tiện giao thông đi đúng làn đường, chạy đúng tốc độ. Mỗi khi đến ngã 3 (từ trong ngõ ra không có tín hiệu đèn),nhưng mọi phương tiện đều đi chậm hoặc dừng lại xem trước ngó sau, khi thấy an toàn mới cho xe tiếp tục đi. Vào một sáng chủ nhật, tôi được một tài xế trẻ đưa ra ngoại thành tác nghiệp, nhưng anh ta quên địa chỉ, liền bóc điện thoại gọi, lập tức một chiến sỹ cảnh sát ra hiệu dừng xe. Sau động tác chào rất lịch sự, cảnh sát cho biết tài xế vi phạm luật: “vừa lái xe vừa gọi điện thoại”. Sau khi nộp phạt, xe được phép chạy tiếp. Màn đêm buông xuống, nhiều ô tô (loại đắt tiền) vẫn thấy đổ dọc theo các con phố, không có người trông coi, nhưng không mất mát bất cứ thứ gì phụ tùng của xe.
Vientian hiện nay có khoảng 10 khách sạn cao tầng, đầy đủ tiện nghi, sang trọng, giá cả phải chăng. Hầu hết khu hành chính, thương mại, dịch vụ và giao dịch quốc tế đều nằm ở trung tâm thành phố. Tại đây du khách có thể thưởng thức cà phê trong những quán nhà vườn, mát mẻ, không khí trong lành. Nhà vườn là một một đặc trưng của thủ đô Vientian. Trong những khu vườn rộng đó, là những biệt thự kiểu châu Âu, ẩn sau những vườn cây hoa quả nhiệt đới.
Vientian ngày nay không còn là nơi cho những cuộc truy hoan, giải trí trụy lạc như những năm 70 của thế kỷ trước. Giờ đây các nhà chứa, lầu xanh bị xóa bỏ. Các động hút hít bị quét sạch. Cảnh sinh hoạt về đêm của những người chơi sành điệu tìm đến những quán bia, quán rượu… thay vì thuốc phiện như xưa trong các cuộc vui.
Vientian có nhiều tụ điểm giải trí bao gồm nhạc sống, nhạc disco, nhưng phổ biến nhất là các cuộc liên hoan âm nhạc dân gian Lào được thể hiện bằng các nhạc cụ dân tộc kết hợp với nhạc cụ điện tử, hoặc những đêm múa lâm vông. Ngoài ra, người dân Vientian cũng thích thưởng thức nhạc nhẹ, nhạc thính phòng phương Tây. Nhạc giao hưởng là món ăn tinh thần cao cấp, tuy chưa được số đông hưởng ứng, nhưng cũng là một nhu cầu khá đông của thị dân Vientian.
Rạp chiếu phim Vientian vẫn thường xuyên hoạt động, phần lớn là phim truyện của các nước Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ và một số phim của các nước phương Tây. Riêng truyền hình quốc gia phát liên tục 24/24h, được người dân Vientian rất quan tâm theo dõi.
1*) “Nhà Quốc hội mới” của Lào, nguồn tư liệu của VOV (8/8/2021)
