Nghe thì sướng lỗ tai, sau đó mồ hôi mặn tứa ra thì lại xót, ngọ ngoạy sau lớp vải áo quần. Thuở ấy không có điện-nóng thì dùng quạt nan, quạt cắt từ bẹ mo cau khô-giải nhiệt bằng bơi lội và tắm ở ao hồ. Khát thì tu nước mưa ở bể, múc bằng cái gáo dừa tra cán tre ai nhớ.
Đói triền miên, trẻ con đút miệng các quả cây còn xanh, kể cả lá sấu non chấm muối, uống nước lã nên đa số trẻ mỏ chúng ta đều y chang tuýp siêu nạc : bụng ỏng đít beo, chóc đầu...thế cho nên tự ngàn xưa các Cụ bày ra Lễ giết sâu bọ cho các thằng người. Rì rầm à, rì rầm ơi "nhà mày chuẩn bị Tết giết sâu bọ đến đâu rồi nhể, có thịt gà không, nhà mày làm rượu nếp hay là đi mua, mai đi chợ Cót mua các thứ quả không, nhà mày làm cỗ có to không, xin được cây nhuộm móng chửa?".
Lại nhớ. Sau nhà ông ba Côi nghiện rượu (chai ba chia ba bữa rót nhắm với ớt và dăm quả ổi xanh của nhà bà nội tôi, ở phía đối diện). Tôi bứt ổi cho ông Côi thường xuyên là vì rằng lấy chỗ đi lại, để hàng ngày được tắm nhờ cầu ao nhà ông ý. Ông Côi sống sạch sẽ, cái cầu ao ông ấy bắc vào ao nhà ông Sỡi phủ đầy bèo nuôi (dùng cám, bèo nuôi lợn quanh năm cơ mà) Cầu ao bằng gỗ ván thôi, bốn cọc tre đực đóng sâu và chắc chắn lắm, mùa cạn ông Côi vớt bùn cầu ao đổ vào các gốc cây sau nhà, nên ao nước rất trong, lỡ tay rơi đĩa-nom đĩa liệng...đẹp mắt lắm.
Nhiều lúc nhớ lúc giở giời, ốc nhồi thè lưỡi bơi lừ đừ, nom thích mắt bắt sướng tay, ù té quyền dăm con ốc nhồi nắm đầy tay-mang về thả vào cái chum đất vỡ dưới gốc cây cau chờ hòm hòm đủ mẻ cho mẹ nấu món canh ốc với chuối xanh trứ danh-nghĩ thôi mà nuốt nước bọt ừng ực. Lại nhớ dăm bữa lại thò tay tuốt ốc vặn bám 4 cột tre cầu ao, cũng để dành đủ mẻ luộc ốc, vặt gai bưởi chấm muối ớt, sỳ xoạt húp nước ốc nghĩ là thêm chất đạm vào người. Quan trọng nhất chiều 4/5 âm lịch là ông Côi ừ cho tôi chặt và bứt một bó cây lá bóng mang về. Năm anh em tôi hì hục giã nát bó cây này, kiếm giẻ sạch, bó đống bã thuốc vào các đầu ngón tay ngón chân trước khi đi ngủ. sáng 5/5 dạy sớm mở xem móng chân móng tay đỏ ối, chờ sáng bạch trẻ con khoe nhau móng tay móng chân của đứa nào đỏ nhất.
Lại nhớ phải thực hiện lời bà nội dặn, vác dao rựa ra vườn, lấy dao hăm chặt dọa cây sang năm phải ra quả tươm hơn năm cũ, rồi sau đó trịnh trọng rón rén bưng bát ăn cơm, măm hết bát rượu cái cay ngọt và say say cho chết mẹ các con giun sán trong bụng, sau đó là chờ hết hương, cả năm anh em đều chìa cả hai bàn tay cho mẹ chia dăm quả mận, quả roi, nửa quả na, miếng thìu lựu có hạt tím nom như ngọc, quả chuối tiêu trứng cuốc...nhà đông con dòm chia đều cũng đắn đo cho cân bằng, khổ thế chứ lỵ. Mẻ cỗ đầu tiên là thế, xơi lưng lửng bụng thế để còn đi chơi chờ cỗ buổi trưa. Đi dọc làng lâu lắm mới lại được nghe âm thanh chặt thịt các con gà vịt côm cốp lên thớt gỗ nghiến đã lâu chửa dùng.
Ở làng Giàn làm cỗ thường thịt vịt đàn mua ở chợ, thịt con gà nuôi ở nhà. Nước luộc thịt nấu canh măng ăn với bún đổi gạo tại làng Mọc xã Nhân chính, Bố tôi đánh tiết canh vịt giỏi lắm, tôi khoái đi mua rượu cho bố lắm, thể nào bố cũng cho thêm xu mua kẹo bột nhà cụ Thia gần Đình Trung kính hạ ngòn ngọt cay cay do có gừng. Tại sao lại nhớ như in như thế? . Tổ su bố ngày ấy đói nhăn răng, chỉ ngày giỗ tết như thế này mới có thịt gà, vịt, lợn để ăn, đổi bún từ làng Mọc, thổi chè bà cốt vớt mật gừng, đồ chõ xôi gạo nếp với đậu xanh kháp vỏ.
Giờ vẫn nhớ, lúc bé khi véo miếng xôi đậu xanh dẻo mềm, bùi ngậy thả vào bát chè sóng sánh, xúc từng thìa nhỏ nhấm nháp thấy cuộc đời lên tiên : hoa quả đủ vị chua chát-ngọt ngào chè mật-thơm mùi protei thịt thà dồn trong một ngày truy lĩnh tỹ tã, thuở 195x-197x có cảm giác như vậy. Thưa bà con là không phét tý nào sất.
Giờ vẫn nhớ, lúc thành đàn ông tự tay đánh đĩa tiết canh vịt. Tháng năm này vịt đàn béo mẫm do chúng nhặt các hạt thóc rơi. Đĩa tiết canh đầu tiên trong năm xơi cùng dăm chén rượu ngang nút chai bằng lá chuối khô thì là tuyệt cú mèo
Thất thập rồi là răng rụng, tửu lượng sụt các cái, sức yếu các đẫn...nhớ Tết Đoan ngọ (tiếng Tàu) Tết giết sâu bọ (tiếng Ta) chỉ có vậy biên ra hầu chư vị nhớ lại cho thôi.
Bây giờ Lịch treo tường nhắc-Hàng hoa quả chào mời-Người già bùi ngùi nhớ năm tháng cũ nghèo khó cùng bọ mạ quây quần bên mâm cỗ 5/5-Thanh niên, Trẻ con ối à hôm nay giết sâu bọ à, tuỳ các cụ biện lễ nhé, bọn con bận lắm (tsb, theo lệ biên tút trước một ngày)
Chuyện làng quê
