Trong những ngày đảm trách nhiệm vụ của một người lính, một võ tướng, ông vẫn chăm chỉ viết văn. Hơn thế, ông có mặt tại Đại hội thành lập Hội Nhà văn Việt Nam năm 1957. Tướng Trần Văn Phác từng đảm nhiệm trọng trách Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội, ông còn là Chủ nhiệm (chức vụ như Tổng biên tập) đầu tiên của Tạp chí Văn nghệ Quân đội; rồi Tổng Biên tập Báo Quân đội nhân dân...
Đi nhiều và có cơ hội tiếp xúc với không ít nhân vật cao cấp cũng như nhiều cảnh ngộ, cuộc đời bất hạnh, Văn Phác chọn thể ký để ghi lại những cảm xúc và sự kiện mà mình được chứng kiến. Đây cũng là thể loại sở trường của ông. Văn Phác tuyển tập tập hợp những những mẩu truyện hồi ký trong suốt 60 năm chiến đấu và viết văn của ông.
Vào một ngày đẹp trời của mùa thu năm 2006, tôi bất ngờ nhận được điện thoại từ một số máy lạ. Giọng một người đàn ông đã có tuổi, nói chậm rãi và rất tình cảm:
- Đặng Vương Hưng đấy phải không? Mình là Trần Văn Phác, ở Bộ Văn hoá cũ đây.
Tôi giật mình, khi nhận ra ông là ai:
- Dạ vâng, cháu là Hưng đây. Chú Văn Phác có khoẻ không ạ?
- Cảm ơn, mình khoẻ. Đang định nhờ bạn làm giúp cuốn sách Tuyển tập, để "dối già" đây.
- Ôi, vinh dự quá. Nhưng cháu sợ... mình không đủ khả năng, sẽ làm lỡ việc lớn của chú ạ?
- Mình vẫn theo dõi bạn và tin là Hưng sẽ làm tốt. Mình rất thích cái ý tưởng xuất bản tủ sách "Những lá thư và nhật ký thời chiến" của bạn. Đặc biệt là cuốn "Mãi mãi tuổi 20", nhân văn lắm. Hôm nào bạn lên nhà mình chơi, ta bàn cụ thể nhé!
Thì ra, qua một người bạn giới thiệu, Tướng Văn Phác đã liên hệ với tôi để nhờ làm Tuyển tập. Tôi rất ngạc nhiên, bởi với cương vị và uy tín của mình, chắc chắn có rất nhiều Nhà văn tên tuổi, nhiều Nhà xuất bản sẵn sàng tình nguyện làm việc này miễn phí cho Văn Phác... Nhưng không hiểu sao ông lại chọn đích danh tôi? Có lẽ, cũng là do nhân duyên!
Vậy là, trong khoảng 3 tháng liền, tôi thường lên số nhà 38B ở "Phố Nhà Binh" (Lý Nam Đế) Hà Nội, rồi cùng vị tướng già xem xét tư liệu, thư từ, ảnh, sách báo cũ... để chọn ra những bài viết ưng ý. Rồi cho gõ vi tính, sửa chữa từng câu chữ. Đến trưa, thì hai thầy trò thường kéo nhau ra quán Phở 24 ở phố Phan Đình Phùng...
Kết quả là 632 trang sách của "Văn Phác tuyển tập" đã hoàn thành. Ngoài 28 bài viết, trong phần phụ lục, cuốn sách còn cung cấp cho bạn đọc nhiều hình ảnh tư liệu quý và 30 bức thư chưa từng được công bố của các văn nghệ sĩ, trí thức nổi tiếng như: Nhạc sĩ Văn Cao, nữ tướng Nguyễn Thị Định, nhà thơ Quang Dũng, nhạc sĩ Đặng Thái Sơn, nghệ sĩ nhân dân Lê Dung, đạo diễn Đặng Nhật Minh, ca sĩ Ái Vân… (Hiện nay tôi đang giữ những bút tích gốc của những tư liệu vô giá này). Sau đó, "Tuyển tập Văn Phác" còn được chúng tôi tổ chức Lễ ra mắt trang trọng, với sự chứng kiến của báo giới, tại Bảo tàng Công an nhân dân, vào quý 2 năm 2007. Năm ấy, Tướng Văn Phác đã 81 tuổi và 5 năm sau (2012) ông qua đời...
Nhân kỷ niệm 10 năm ngày mất của Tướng Trần Văn Phác (9/2012 - 9/2022) xin đưa lại đôi dòng kỷ niệm đẹp về một Người hiền đã về Cõi Phật!
Hà Nội, tháng 9/2022
Trái tim người lính
