Ảnh đêm chung kết cuộc thi Slam thơ Việt Nam ngày 27/2/ 2018 tại Trung tâm Văn hoá Pháp 24 Tràng Tiền - Hà NộiĐó là những ngày tuyệt diệu nhất của tôi với thi ca, với bè bạn, với Ban Giám khảo cuộc thi, với nền văn hoá Pháp giàu bản sắc cùng những vẻ đẹp kinh điển và lãng mạn của Paris - Kinh đô ánh sáng. Trí tuệ cùng sự lịch lãm đáng yêu của người dân Pari ms làm tôi yêu nước Pháp nhiều hơn. Tôi đã có được cơ hội tuyệt vời để đến với nước Pháp khi đoạt danh hiệu Quán quân Slam thơ tại Việt Nam năm 2018. Được sang thăm Paris và tìm hiểu về văn hoá Pháp - một điều cần thiết cho một nhà văn, một thi sỹ, nhất là trong thời đại hội nhập 4.0 và hội nhập với thế giới phát triển, khi chúng ta đang tăng cường và mở rộng mối quan hệ hữu nghị lâu dài giữa hai đất nước, hai dân tộc Việt - Pháp.
Tôi lẫn vào họ trong sự vui vẻ hoà đồng nhưng luôn giữ cho mình nét riêng- một hình ảnh Việt Nam qua chiếc áo dài xanh nhạt có in hình hoa sen nổi bật mang trên người. Áo dài Việt luôn là sự lựa chọn của tôi khi đi ra nước ngoài. Hình như có mỗi mình tôi ăn mặc tha thướt như vậy, còn các bạn trẻ ăn mặc gu thời trang cũng thoải mái và giản dị. Phần trình diễn thơ của tôi được đánh giá là hấp dẫn và khá xúc động bởi những câu chuyện tình yêu được tôi cố đọc chậm, diễn cảm. Việc di chuyển đi lại làm chủ sân khấu được tôi chủ động “diễn”. Ngay từ khi đạt danh hiệu quán quân ở Việt Nam, tôi đã xác định sang Paris lần này sẽ chơi hết mình. Không quan trọng việc tranh giải bởi vì tôi nghĩ đơn giản rằng được một chuyến đi Pháp ra với thế giới rộng lớn này đã là tự chiến thắng chính mình. Tôi được “du lịch trải nghiệm “ và vui như thế này cũng đã quá hạnh phúc.
Bởi thế, tôi chọn bài lục bát có tựa đề “Rót” giống như một lời chào mời để mở đầu phần trình diễn chùm thơ ba bài khi bắt buộc trình diễn tại vòng đấu loại. Thời gian cho mỗi bài không quá ba phút nhưng tôi vẫn tự “chuyển thể” bài lục bát của mình sang hát ru cho đậm chất truyền thống quê hương Việt Nam. Tiếng vỗ tay nổi lên rào rào sau khi tôi cúi chào khán giả nhưng tôi tự biết mình đã bị quá thời gian quy định là ba phút khi láy lại lần ba cho bài hát ru của mình được dịp thăng hoa. Bởi bạn cũng như tôi thôi, chúng ta chắc chắn sẽ không có nhiều cơ hội trong cuộc đời mình để cho những khát vọng được thăng hoa ở ngay đây, vào lúc này, ngay giữa lòng Paris hoa lệ. Nhất là mong muốn chắp cánh cho giấc mơ đẹp đẽ trở thành hiện thực. Đó là khi bạn mang nét đẹp văn hoá truyền thống của dân tộc Việt Nam để lan tỏa và truyền cảm hứng đến bạn bè thế giới bằng thơ và chính tác giả là người trình diễn.
Cũng giống như tâm trạng hồi hộp tôi đã trải qua tại cuộc thi Slam thơ Quốc gia tại Việt Nam do Đại sứ quán Pháp và Viện Quốc tế Pháp ngữ phối hợp tổ chức. Hôm nay tôi đã trình diễn thơ trong một tâm thế thoải mái và tự tin nhất của mình. Phần trình bầy của tôi chưa chắc đã làm cho giám khảo thấy yêu thích nhất. Tôi cũng tự biết mình còn phải cố gắng nhiều hơn nữa. Giám khảo có quyền chọn thứ mà họ yêu thích. Ý thích mỗi người thường rất khác nhau. Họ có thể suy nghĩ khác với chúng ta, cũng thoải mái, không quá câu nệ, không phức tạp. Cái sự thích của họ cũng khác chúng ta. Bởi sự khác biệt văn hoá giữa các quốc gia là rất quan trọng, luôn cần được đề cao và tôn trọng sự khác biệt trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Tôi nghĩ đơn giản như vậy và tôn trọng quyền lựa chọn của họ. Còn chúng ta, tôi và các bạn, mỗi người cũng cố gắng luôn tự chủ trong ý nghĩ của mình. Hãy là chính mình và mong ước được sống hết mình cho những đam mê...
Cuộc thi tranh cúp Slam thơ Quốc tế cho thấy thế giới vẫn yêu mến thi ca, thậm chí sự đam mê thi ca ở đây vô cùng mạnh mẽ và sức lan tỏa khá sâu rộng. Thơ ca không là của riêng ai, bởi thi ca là những vẻ đẹp, sự rung độngtinh tế nhất và là những tiếng nói cất lên từ sâu thẳm con tim của các nhà thơ. Thi ca còn là sự đam mê của người nghèo, của quần chúng nhân dân lao động và của giới trí thức tinh hoa nhất. Ai cũng có thể tìm thấy sự đồng cảm hay một chút mình ở trong đó khi mua vé đến đây xem. Thơ “cộng sinh” để lắng nghe các nhà thơ đang trình diễn những bài thơ của họ một cách giản dị và hấp dẫn nhất.
Hãy tôn vinh thế giới thơ ca và tôn vinh các nhà thơ khi họ đã dũng cảm vượt qua các tầng không gian, các châu lục, các khoảng trời và màu da khác nhau. Những khoảng cách và quãng đường xa xôi hàng ngàn ngàn cây số... để đến đây cùng nhau làm nên một Slam thơ quốc tế thành công. Họ đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi độc giả và người dân Paris hôm nay. Họ có thể là nhà thơ chuyên nghiệp hay thậm chí không hề chuyên nghiệp, nhưng đều có chung niềm đam mê thi ca và biết cách trình diễn. Các bài thơ họ đọc lên, có khi chỉ là những câu chuyện nhỏ, những kỷ niệm, những lát cắt, những triết lý, những câu chuyện cảm động về tình yêu, tình cảm gia đình với cha mẹ và anh chị em, sự rung động trước những vẻ đẹp của đời sống cần lao... Đôi khi có những bài thơ chứa ẩn ý sâu xa, được tác giả ghi nhớ và khái quát lên với nhiều tầng nghĩa văn học...
Tất cả đã làm nên diện mạo và dự thành công của cuộc thi. Tôi đã rất hạnh phúc và vui sướng khi được mang ra thế giới thi ca này những bài thơ và hình ảnh về xứ sở quê hương Việt Nam và đã thể hiện chúng một cách say đắm và tha thiết nhất ở đây. Liệu thơ đã chạm đến trái tim bè bạn Quốc tế một cách đầy yêu thương và kiêu hãnh hay không. Nếu ai đó hỏi tôi "bạn thấy thế nào khi tham dự cuộc thi này?" Chắc chắn tôi sẽ không ngại ngần mà tự hào nói rằng: “Tôi tự thấy mình đã chiến thắng dù không mang được giải về Việt Nam nhưng tôi đã chiến thắng khi tự vượt qua chính mình. Đó mới là thứ chiến thắng bản ngã ý nghĩa nhất. Tôi, một người đàn bà u60 dám độc hành đến Paris và đã thi đấu hết sức mình vì niềm tự hào dân tộc và vì những vẻ đẹp muôn đời của thi ca”.
Đến bây giờ tôi vẫn thấy mình thật may mắn khi nhận được giải thưởng Slam thơ Quốc gia ở Việt Nam bằng một chuyến du lịch sang Pháp để trình diễn thơ Slam thơ Quóc tế cùng các bạn Quốc tế với nhiều nước khác nhau sau khi tôi đạt giải quán quân của cuộc thi thơ Slam thơ Quốc gia tại VIệt Nam đầu năm 2018. Khỏi phải nói niềm vui của tôi ngập tràn thế nào khi giấc mơ sang với Pa ris từ lâu nay bỗng chốc trở thành hiện thực. Thách thức lớn nhất của tôi chính là tiếng Pháp, thứ ngôn ngữ đẹp đẽ đầy ma mị mà tôi chưa biết. Một nhà thơ nếu chỉ biết sâu sắc về tiếng mẹ đẻ của mình như tiếng Việt thôi thì quả thật là sai lầm. Tôi cảm nhận sâu sắc điều này hơn sau chuyến đi Pháp của mình. Thật tiếc vì trước đó tôi chưa từng học tiếng Pháp mà chỉ sử dụng được chút ít tiếng Anh để giao tiếp. Tiếng Pháp quả thật rất khó, tôi tự nhận thấy như vậy sau khi bắt đầu làm quen với nó. Nghe theo lời khuyên của các bạn ở Viện Pháp ngữ, tôi bắt đầu theo học một khoá ngắn ngày trong hơn một tháng về tiếng Pháp trước khi sang Pháp chủ yếu để xoá mù và mong muốn có thể trò chuyện một cách sơ bộ hay nói những câu giao tiếp đơn giản nhất cho đến trước ngày bay.
Quả là một thử thách không nhỏ với một người đã về hưu như tôi, khi người ta đã đến lúc tạm quăng bớt mọi thứ vất vả để dành thời gian cho sự vui chơi và nghỉ ngơi, tạm xa rời những công việc mà mình không mấy yêu thích. Tôi học tiếng Pháp nhanh hơn và tập trung hơn hẳn khi có động lực sang Pháp lần này để có thể giao tiếp những câu đơn giản nhất với nền văn mình của Paris hoa lệ. Còn riêng việc sang Pháp lần này theo đúng mục đich của chuyến đi trình diễn thơ Slam Quốc tế bằng tiếng Pháp thì rất khó, hơn nữa với tôi lúc này điều ấy thực sự không quan trọng Ngay trong thâm tâm tôi đã không mấy quan tâm về việc tranh đoạt giải mà chỉ muốn được sang Pháp để du lịch và tìm hiểu văn hóa Pháp và khám phá những điều chưa biết về nước Pháp mà thôi.
Chắc hẳn có nhiều người chưa hiểu khái niệm về Slam thơ là gì, cũng như chưa biết thông tin gì về cuộc thi này nên họ tỏ ra khá tò mò bởi Slam thơ thực chất là khái niệm còn rất mới với khán giả Việt Nam và nhiều nước khác. Slam thơ - Đây chính là sáng kiến của các nhà tổ chức khởi thảo ban đầu từ Mỹ lan toả đến các quốc gia khác khi họ lấy cảm hứng từ các cuộc thi đấu Thể thao thế giới để truyền cảm hứng đến người xem. Slam thơ thực chất là một sự gắn kết tuyệt vời khi nhà thơ trực tiếp trình diễn thơ của mình cho khán thính giả ngồi xem, cùng hưởng ứng, chấm điểm và thưởng thức tại chỗ với sự cộng hưởng cao nhất giữa nhà thơ và khán thính giả.
Ảnh Phương Thảo là khách mời phát biểu trong đêm chung kết Slam thơ Việt Nam 2019
Slam thơ Quốc gia tại Việt Nam được Đại sứ quán Pháp phối hợp với Viện Pháp ngữ tổ chức khá bài bản và nhận được sự hưởng ứng nhiệt thành của nhiều nhà văn, nhà thơ chuyên nghiệp cùng những người yêu thơ. Slam thơ Quốc gia Việt Nam vừa mới vào Việt Nam và được tổ chức năm 2017 lần đầu tiên. Năm nay tôi là người may mắn đoạt giải thưởng này và được thay mặt cho Việt Nam sang Paris trình diễn thơ cùng với hàng chục quốc gia khác. Thơ ca vốn có thứ ma lực thiêng liêng và sức mạnh tuyệt vời khi đi xuyên biên giới để sự thăng hoa lan tỏa từ trái tim đến với những trái tim...
Không quá câu nệ và cầu kỳ, Slam thơ Quốc tế là sự thể hiện thoải mái nhất, hưng phấn nhất của các nhà thơ từ chuyên nghiệp đến không chuyên, để truyền cảm hứng và sự cộng hưởng đến người thưởng thức thơ bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Bản dịch thơ sang tiếng Anh và tiếng Pháp của những người dự thi tại các Quốc gia đã được các tác giả gửi đến ban tổ chức từ trước đó theo quy định. Khi bạn tham gia trình diễn thơ của mình, từng bài sẽ được chiếu lên màn hình rộng bằng tiếng Anh để mọi người tiện theo dõi và giám sát.
Bạn sẽ phải tham dự 4 vòng thi liên tiếp trong một đêm thơ theo sự sắp xếp và gọi tên theo xác xuất vòng tròn của ban tổ chức. Rất gay cấn và hấp dẫn bởi những phút giây nóng bỏng và những tràng pháo tay liên tiếp. Sự hồi hộp của thí sinh, của khán giả và của chính những nhà tổ chức cũng không kém gì nhau. Ai sẽ là người được xướng tên ở vòng thi cuối cùng luôn là những bí mât và bất ngờ tận phút chót.
Bạn có muốn tham gia vào sân chơi vui vẻ và trí tuệ này không? Khả năng trình diễn và biểu cảm trên sân khấu của bạn sẽ được đặc biệt chú ý và cách mà bạn truyền tải thông điệp của bài thơ dự thi của mình đến với người thưởng thức là rất quan trọng. Không khí ở đó rất nóng và khá hồi hộp vì sự hấp dẫn và những tiếng vỗ tay rào rào của các fan hâm mộ. Người Pháp nói riêng và người dân châu Âu nói chung khá yêu thơ, yêu nghệ thuật vô bờ bến, họ sẵn sàng mua tấm vé vào xem trình diễn thơ Slam hết 15 e ro, họ là những khán giả tuyệt vời, nói chung rất lịch lãm và hào phóng với văn học nghệ thuật khi luôn miêng hò reo và tán thưởng cho phần trình bầy của bạn. Nhưng chớ có nhầm tưởng với chiến thắng, bởi phần chấm điểm sẽ chặt chẽ, công minh và gắt gao hơn hắn.
Chuyến độc hành đến với Paris lần này là một trải nghiệm khó quên trong cuộc đời của tôi- một người yêu thích du lịch và ưa khám phá những vùng đất mới, những nềnvăn hoá mới với muôn vàn hình ảnh mới và những câu chuyện mới. Tôi tự nhận thấy niềm đam mê của tôi không chỉ là thơ ca, văn chương mà còn là bao thứ khác, hoá ra mình cũng là một “Hoà thượng thích đủ thứ”. Tự khám phá nội lực của bản thân mình cũng là một niềm thích thú với nhiều trải nghiệm, nhất là với một nhà văn.
Yêu nước Pháp và văn hóa Pháp hơn nhiều, thế là “Từ sông Hồng tôi đến với sông Seine” để “ngập ngừng bay trên đôi cánh khát vọng”.
Hà Nội, ngày 22/8/2018.
