Nhà tình báo hai lần được trao tặng danh hiệu anh hùng (tiếp theo)

Bài ảnh Nguyễn Chánh/Thành Đô (biên tập)

15/11/2022 09:46

Theo dõi trên

Chú Tư Cang nhớ lại, anh Ba Trần rất giỏi trong mưu lược và nhạy bén với tình hình trên chiến trường. Giờ nhìn lại mấy chục năm qua đã khép lại cuộc chiến với Mỹ, lực lượng tình báo, đặc công, biệt động của quân giải phóng đã lập được những chiến công vang dội dưới tài chỉ huy và tổ chức của anh Ba.

Năm 1965, Cục tham mưu Miền được thành lập, anh Ba là phó tham mưu phụ trách về công tác tình báo, đặc công biệt động của quân giải phóng do thượng tướng Trần Văn Trà làm tư lệnh. Sau này đổi tên thành Bộ tham mưu Miền B2. Lực lượng biệt động thành Sài Gòn-Gia Định lúc đó do tướng Trần Hải Phụng , Tư Chu, Bảy Sơn chỉ đạo trực tiếp. Có thể nói những chiến công vang dội của Trung Đoàn 10 đặc công Rừng sác đều có sự lãnh đạo của Cục tham mưu Miền và người trực tiếp là anh Ba.

dh1aq1-1668480248.jpg

 

Trở lại công tác tình báo, Fran Snepp chuyên gia phân tích thông tin tình báo của CIA tại Sài Gòn đã viết trong cuốn sách " Cuộc tháo chạy tán loạn 1975 " của mình đã xếp ông Ba Trần là một trong 4 nhà tình báo giỏi nhất của Việt cộng trong chiến tranh Việt Nam. Nhưng trên tất cả, chú Tư Cang nói với tôi, anh Ba là người chỉ huy tình báo đặc biệt xuất sắc trong những thời điểm khó khăn của cuộc chiến. Lần dở những trang hồi ký của chú Sáu Trí , tôi bắt gặp những trang viết ông ca ngợi sự chỉ đạo sắc bén của ông Ba Trần sau khi lưới tình báo A.22 của ông Vũ Ngọc Nhạ bị vỡ. Trong thời điểm khó khăn đó, nếu không tỉnh táo thì hàng loạt lưới tình báo sẽ bị đổ vỡ, thiệt hại sẽ vô cùng to lớn. Ưu tiên hàng đầu là phải bảo vệ an toàn cho điệp viên, phải chấp nhận rút vào căn cứ những người có nguy cơ bị lộ, nhờ đó mới bảo vệ được an toàn cho điệp viên. Cô Tám Thảo cụm H.63 của chú Tư Cang đang phát huy rất hiệu quả trong hoạt động của mình tại bộ chỉ huy tình báo Hải quân Mỹ đã được yêu cầu rút ngay về căn cứ để bảo vệ an toàn cho cho X6, Phạm Xuân Ẩn ; rút cụm trưởng A.36 về căn cứ để bảo vệ an toàn cho ông Ba Quốc ( thiếu tướng Đặng Trần Đức ) ; rút ông Tư Bốn về căn cứ,...tất cả những chỉ đạo của ông Ba Trần cho phòng tình báo Miền đều rất chính xác khi thực tế sau đó chứng minh.

Nói về tài chỉ huy sáng tạo, chú Tư kể : anh Ba là người phát triển tư tưởng tình báo hành động, có nghĩa là tình báo kết hợp với đặc công để luồn sâu đánh hiểm, tiêu diệt sinh lực địch. Nhớ lại trong năm 1969 sau trận Mậu thân, TW Cục và các đơn vị chủ lực của ta phải rút về đóng sâu trên đất Cămpuchia cách đường biên giới với Việt Nam. Năm 1970, Lonol làm đảo chính Xihanuc do Mỹ giật dây. Tình hình hết sức khó khăn, ta bị kẹp ở thế hai gọng kìm, dưới này thì tụi Mỹ đánh lên, bên trong thì Lonol đánh xuống để đuổi chúng ta về phía biên giới. Anh Năm Ngà ( thượng tướng Nguyễn Minh Châu ) tham mưu trưởng đã gọi anh Ba ra hỏi ý kiến, giờ chúng ta phải tính sao ? Kiểu này chúng sẽ tiêu diệt chúng ta mất ? Chúng cắt mất đường tiếp vận của chúng ta từ ngoài Bắc vô trong này rồi, anh Ba ? Anh Ba trả lời, không lẽ ngồi yên để chúng đánh ? Nhưng đánh bằng cách nào? Phải dùng những nhóm nhỏ tinh nhuệ để đánh tiêu diệt, phá thế bị bao vây. Lấy tình báo làm nòng cốt, đó là tình báo vũ trang kết hợp với đặc công tinh nhuệ của chúng ta hình thành cách đánh kiểu tình báo hành động. Thế là phòng tình báo Miền thành lập ngay đoàn O22B do anh Mười Cơ, phó phòng tình báo Miền phụ trách . Trên cơ sở này, bộ tham mưu Miền ra quyết định thành lập đoàn 367 đặc công biệt động kết hợp với tình báo tiêu diệt bè lũ Lonol ở Cămpuchia, nối lại đường tiếp tế từ ngoài miền Bắc vào, giải vây cho cơ quan đầu não của TW Cục đóng trên đất bạn năm 1970. Đoàn 367 được tuyên dương danh hiệu AHLLVTND với những thành tích đặc biệt xuất sắc do anh Mười Cơ chỉ huy . Xoá sổ binh chủng không quân của Lonol bằng trận đánh sân bay Pochenton phá hủy hơn 100 máy bay, kho bom, kho vũ khí của địch, xoá sổ lực lượng thiết giáp của chúng . Năm 1974, anh Ba cũng đề xuất cho thành lập lữ đoàn đặc công biệt động 316 do tình báo chỉ huy theo mô hình đoàn 367 để chuẩn bị lực lượng cho chiến dịch giải phóng Sài Gòn sau 2 năm. Lữ đoàn 316 lại được giao cho anh Mười Cơ làm lãnh đạo. Tháng 4/1975, khi chúng ta chuẩn bị mở chiến dịch Hồ Chí Minh để giải phóng Sài Gòn, Lữ đoàn 316 là đơn vị đi đầu, đánh lót ổ các cơ quan đầu não của địch và bảo vệ các cây cầu trọng yếu để đại quân tiến vào. Dự kiến những trận đánh của 316 sẽ diễn ra trên các con phố của nội thành sẽ rất ác liệt, khi ấy tao và anh Sáu Trí đang theo học lớp chính trị và quân sự cao cấp ở Hà Nội được Bộ tham mưu miền điện ra xin trở về gấp để tham gia chiến dịch lịch sử. Anh Sáu Trí về trước tao mấy hôm . Người đề xuất việc này chính là anh Ba . Tao được anh Ba giao làm chính ủy cánh Bắc ( thay anh Tư Được ) của lữ đoàn 316 cùng với anh Mười Cơ . Nhớ lại cách anh Ba giao nhiệm vụ năm đó, giờ không thể quên. Ngày 22/4 tao về tới phòng tình báo Miền B2, thông báo cho anh Ba biết để chờ chỉ thị. Anh Ba kêu điện thoại nói:

- Tư Cang về rồi hả ?

- Dạ, tôi về tới nơi rồi.

- Khỏe không ? Có đánh giặc được ngay không ?

- Dạ, khoẻ re. Đánh giặc được liền.

- Vậy nghe tui dặn nè : anh nói giao liên đưa anh xuống ngay cánh Bắc của lữ đoàn 316 chỗ Mười Cơ. Anh thay anh Tư Được làm chính ủy. Công việc gấp gáp lắm rồi đó. Tui đã dặn anh em dưới đó rồi.

- Dạ, báo cáo RÕ ! Nhưng phải có văn bản quyết định cụ thể chứ anh Ba ?

- Trời, giờ này không cần văn bản gì hết ! Cứ vậy mà làm !

- Rõ !

Đấy, anh Ba là người như thế, quyết liệt lắm, tướng chỉ huy phải mạnh mẽ vậy. Tụi tao lính lác, chấp hành cái một rồi vào trận !

Anh Sáu Trí được anh Ba giao nhiệm vụ đặc biệt của tình báo trở vào trong thành và ảnh đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cùng với đồng đội tác động Dương Văn Minh tuyên bố hạ vũ khí , giữ cho Sài Gòn còn nguyên vẹn, đã không phải đổ máu vô ích , tiếp quản và bảo vệ trọn vẹn tài liệu hồ sơ của địch tại tổng nha cảnh sát, phủ đặc ủy trung ương tình báo nguỵ. Lữ đoàn 316 của tụi tao cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, chiếm được các mục tiêu được giao, đã có hy sinh rất nhiều, đặc biệt là trận đánh chiếm và giữ cầu Rạch Chiếc ở cửa ngõ Sài Gòn, hy sinh 52 đồng chí. Cả phòng tình báo Miền B2 và Lữ đoàn 316 sau đó đều được tuyên dương AHLLVTND. Vẫn biết, công lao là của tập thể, nhưng công lao, đóng góp của người chỉ huy như anh Ba là rất to lớn. Giữa đêm 30/4/1975 rạng sáng 1/5, tại Bộ chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh tại Câm xe trong vạt rừng cao su, đồng chí Phạm Hùng thay mặt bộ chỉ huy đã đọc quyết định của Bộ chính trị thăng quân hàm thiếu tướng cho đại tá Trần Văn Danh ( Ba Trần ), chỉ định ông làm phó chủ tịch Ủy ban quân quản thành phố phụ trách mảng an ninh và kiêm Tư lệnh Bộ tư lệnh Sài Gòn-Gia định . Một phần thưởng vô cùng xứng đáng cho một quân nhân với những cống hiến tuyệt vời trong thời khắc lịch sử đó của đất nước, mấy ai được cái vinh dự đó như anh Ba, chú Tư nhìn tôi cười thật vui và tự hào về người thủ trưởng của mình.

Tôi ngồi nghe câu chuyện kể của chú Tư về ông Ba Trần như muốn nuốt từng lời kể , tôi hỏi chú Tư : thưa chú, con có nghe kể sau ngày 30/4/1975 khi ông Ba làm phó chủ tịch ủy ban quân quản thì chú có làm tài xế riêng cho ông ấy , cái này có không ? Ừ, chuyện là vầy. Lúc đó sau giải phóng được mấy hôm, tụi tao vẫn đang đóng quân trong thành phố, anh Ba cho gọi tao lên rồi nói : giờ tui về đây, đường xá cũng không rành, tình hình an ninh ở thành phố trong buổi đầu còn rất lộn xộn. Tui muốn anh về giúp cho tôi một tay. Anh lái xe giỏi, thông thạo đường phố Sài Gòn, bắn súng 2 tay giỏi lại viết báo cáo, tổng hợp rất nhanh. Anh giúp tui thời gian đầu nghen ?. Nghe anh Ba nói vậy, mình là cấp dưới, sao dám từ chối. Thế là tao vừa là tài xế cho anh Ba, vừa là người bảo vệ, lại kiêm luôn thư ký ghi chép giúp việc cho ảnh . Được khoảng hơn hai tuần, anh Ba lại trao đổi : anh giúp việc cho tui quá tốt rồi. Nhưng để trung tá như anh lái xe cho tui, thấy kỳ quá ? Hay anh kiếm thằng lính nào trong đoàn J22 về lái xe giúp tui được không ? Tao cũng hiểu ý của anh Ba, kiếm được thằng lính ở đoàn J22 về lái xe cho ảnh, còn tao thì trở về đơn vị . Đó, cuộc đời binh nghiệp của anh Ba sáng chói vậy đó, hơn ba mươi năm đi qua hai cuộc chiến và có những đóng góp to lớn vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng. À, có chi tiết cũng cần nhắc lại, anh Ba là phó đoàn quân sự của chính phủ cách mạng lâm thời cộng hoà miền Nam trong ban liên hợp quân sự 4 bên thi hành hiệp định Paris đóng ở trại Davis ( sân bay Tân Sơn Nhất ). Hôm xuống sân bay, tụi CIA soi kỹ các thành viên của đoàn, anh Ba lấy tên Trần Quốc Minh. Tụi nó cũng nhận ra đó là trùm tình báo Ba Trần, cũng may do nhạy cảm của công tác tình báo, anh Ba đã thông báo để tổ chức kịp đưa ngay vợ con anh Ba đang ở Sài Gòn vào thẳng căn cứ, suýt chút nữa thì chúng bắt được vợ con anh Ba ngay giữa Sài Gòn.

Cũng như mọi quân nhân sau khi chiến tranh khép lại, họ buông súng để trở về đời thường. Năm 1978, chú Ba được giao trọng trách phó chủ tịch UBND tp.Hồ Chí Minh dưới thời bí thư thành ủy Võ Văn Kiệt ( Sáu Dân ). Trong một lần nghiên cứu hồ sơ quy hoạch cũ của chế độ VNCH , chú Ba thấy có đề án khảo sát làm nhà máy thủy điện ở khu vực Trị an , hạ lưu sông Đồng nai. Tình hình thiếu điện ở thành phố lúc đó cho sản xuất và sinh hoạt rất trầm trọng. Chú Ba đã đề xuất phương án khảo sát làm nhà máy thủy điện ở đây để giải quyết điện năng không chỉ cho thành phố mà còn cho cả vùng Đông nam bộ. Chú Sáu Dân và tập thể thành ủy tán thành đề xuất này của chú Ba, dự án khảo sát nhanh chóng được thông qua. Được trở về chiến khu D thời đánh giặc, nay với cương vị lãnh đạo, chú Ba lại khoác ba lô cùng với anh em đi tìm điện năng làm giàu cho đất nước. Dự án xây dựng nhà máy thủy điện ở Trị an công suất 400MW được nhà nước thông qua với phần thiết kế và thiết bị do Liên xô giúp đỡ ( dạng cho vay có hoàn lại ). Phía Việt Nam phải tổ chức thi công với sự giúp đỡ của chuyên gia Liên xô. Chú Sáu Dân đã cho mời chú Ba lên làm việc rồi nói, giờ phải xây dựng nhà máy thủy điện này, chúng tôi cũng kiếm hoài mà chưa ra người chỉ huy trưởng chỉ đạo công trình này ? Hay anh Ba làm chỉ huy trưởng được không ? Công trình này phải huy động sự góp sức của mọi tầng lớp nhân dân thành phố, Nhà nước và nhân dân cùng làm. Chậm một ngày phát điện là chậm sự hồi sinh và phát triển của thành phố, đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn lắm ? Đây là trận đánh lớn, anh phải là người chỉ huy, chúng tôi đứng sau lưng, anh không phải lo. Vậy là chú Ba phải nhận nhiệm vụ mới của chính phủ , thôi chức phó chủ tịch UBND tp, được bổ nhiệm làm thứ trưởng Bộ năng lượng , chỉ huy trưởng công trình xây dựng thủy điện Trị an. Ở tuổi 60, tướng Ba Trần lại vào trận, dựa vào dân, huy động sức người, sức của của nhân dân tp và khu vực để ngày đêm vượt qua bao khó khăn, thiếu thốn thi công công trình. Từng ký gạo, từng gói mỳ, từng ký thịt, ký cá được nhân dân thành phố chia sẻ với những người thợ xây dựng ở công trường theo tiếng gọi của người chỉ huy. Dù có sai sót do thiết kế của phía bạn, nhưng mọi thứ đều được xử lý thật nhanh để đất nước đón chờ dòng điện từng ngày của nhà máy. Với nỗ lực phi thường của nhân dân, dưới sự chỉ huy quyết liệt của tướng trận Ba Trần, công trình đã đưa tổ máy số 1 phát điện trước 1,5 năm so với kế hoạch, tiết kiệm được rất nhiều nguyên vật liệu trong xây dựng. Trong hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn như thế lại vướng cơ chế quan liêu bao cấp, nhưng chú Ba đã động viên được những đóng góp to lớn của người dân là một kỳ tích để đưa công trình về đích. Ngày tổ máy cuối cùng phát điện năm 1990 thì cũng là ngày chú Ba được Nhà nước vinh dự trao tặng danh hiệu ANH HÙNG LAO ĐỘNG ! Chú Sáu Dân đã ôm hôn chú Ba ngày trao danh hiệu anh hùng lao động cho ông , người ta đã nhìn thấy những giọt nước mắt hạnh phúc lăn dài trên cả hai khuôn mặt , không khác gì thời khắc họ ôm nhau ở sở chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh hơn 15 năm trước khi nghe tin tổng thống Dương Văn Minh đọc tuyên bố đầu hàng vô điều kiện trên đài phát thanh. Nước mắt của ngày chiến thắng, kết thúc chiến tranh, nước mắt cho dòng điện Trị an bừng sáng đánh thức kinh tế cả một khu vực năng động nhất của cả nước, nước mắt của một vị tướng tình báo cám ơn Đảng, cám ơn nhân dân, cám ơn đồng đội đã cho ông được cống hiến trọn đời cho lý tưởng cộng sản mà ông đã mãi đặt nó trong con tim của mình giống như những bậc tiền bối cộng sản đã tham gia cuộc khởi nghĩa Nam kỳ trên quê hương mười tám thôn vườn trầu Hóc Môn của ông. Năm 2003, chú Ba Trần đã ra đi, hưởng thọ 80 tuổi.

Mười chín năm sau, vào tháng 1/2022 , chú Ba Trần đã được Nhà nước truy tặng danh hiệu AHLLVTND. Tuy có muộn, nhưng những đóng góp to lớn của chú Ba Trần trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã được Đảng và Nhà nước ghi công. Chú Ba Trần mãi mãi là người anh hùng sống trong lòng dân và mọi người sẽ nhớ đến chú , người lính bộ đội cụ Hồ hai lần được tuyên dương ANH HÙNG.

Một ngày nắng vàng, tôi đã ghé tới nghĩa trang thành phố, nơi chú Ba an nghỉ. Tôi đã nói với chú : thưa chú Ba, sang năm là tròn 20 năm ngày chú ra đi. Đã có hàng triệu người trên đất nước này ngưỡng mộ và kính trọng chú. Tấm bia trên ngôi mộ của chú hôm nay sẽ được bổ sung thêm hàng chữ : Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân !

Trái tim người lính

Bạn đang đọc bài viết "Nhà tình báo hai lần được trao tặng danh hiệu anh hùng (tiếp theo)" tại chuyên mục Văn hóa - Xã hội. | Hotline: 08.4646.0404 | Email: toasoan@vanhoavaphattrien.vn