Bài viết mới nhất từ Lê Như Cương
Tục “Đốt đình liệu” ở làng Đồng Bồng - nét văn hoá độc đáo, hiếm thấy ở xứ Thanh
Từ thực tế và nội dung những trang sách hiện lưu giữ ở các địa phương trong huyện Hà Trung (cũ), tỉnh Thanh Hoá càng thán phục óc sáng tạo và đôi tay tài hoa, ông cha đã dựng nên đình làng không chỉ đẹp về kiến trúc mỹ thuật mà còn lớn về quy mô kích thước. Chẳng thế mà vùng đất này còn lưu truyền câu thành ngữ: “Đình huyện Tống” (đình to, đẹp) so với đình làng một số nơi khác ở xứ Thanh.
Đàn thờ Nguyệt Nga công chúa - Di sản tín ngưỡng đặc biệt giữa lòng xứ Thanh
Trên tuyến giao thông huyết mạch Bắc - Nam, xe đưa du khách qua hầm chui Dốc Xây - cửa ngõ phía Bắc về xứ Thanh. Đi thêm mười cây số nữa qua cầu Cừ, rẽ phải vượt qua đường sắt, theo con đê sông Cầu Cừ ngược về phía Tây chừng 5 – 6 cây số sẽ đến khu di tích “Đàn thờ Nguyệt Nga công chúa”.
“Bàn thờ thiêng” - Đền thờ Trình Minh, làng Ngọc Chuế
Tôi ở xã Hà Trung, viết bài này để nói về ông Trình Minh, ở xã Lĩnh Toại, không phải vì “thấy người sang bắt quàng làm họ”. Quê gốc ông ở xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân (cũ), tỉnh Thanh Hoá. Tuy là người nơi khác đến, nhưng ông Trình Minh lại có công khai phá lập ra làng và truyền nghề làm ăn cho người làng Ngọc Chuế, xã Hà Châu, huyện Hà Trung (cũ), nay là xã Lĩnh Toại.
Về xứ Thanh đến thăm chùa Thiên Khánh, làng Cao Lũng
Làng cổ Cao Lũng có từ xa xưa, nằm dọc con sông Hoạt, xã Hà Dương (cũ), nay là xã Hoạt Giang, tỉnh Thanh Hoá. Những ngày đầu tiên, nhiều dòng họ đến khai phá lập làng còn thưa thớt, dần dà trở nên đông đúc, hình thành làng mạc trù phú, sầm uất như ngày nay. Dân làng sống đoàn kết, tình làng nghĩa xóm, “tối lửa tắt đèn có nhau”…
Bãi Sậy - Căn cứ lịch sử và cách mạng
Nhớ mùa thu tháng Tám năm xưa, chúng tôi về thăm vùng căn cứ cách mạng vào một ngày giữa thu 2025.
Cựu chiến binh xã Hà Trung - Gương mẫu xây dựng Hội vững mạnh
CCB Nguyễn Huy Vui vinh dự được nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng, có nhiều năm tham gia cấp ủy, từng giữ các chức vụ bí thư chi bộ, trưởng thôn, phó bí thư đoàn xã, Chủ tịch Hội CCB xã...
Bên dòng Hoạt Giang
Từ ngàn xưa, với óc lao động sáng tạo, ông cha đã khai phá đất hoang, lập làng bên các dòng sông để khai thác nguồn nước ngọt, phù sa màu mỡ, khí hậu thuận lợi, vượt qua mọi thử thách thiên tai khắc nghiệt, kiên trì bền bỉ để tồn tại, phát triển. Những câu chuyện “Bên dòng Hoạt Giang” được bắt đầu từ địa danh cầu Cừ - cây cầu sắt bắc qua sông Hoạt, nối liền tuyến giao thông huyết mạch Bắc – Nam, điểm hợp lưu các con sông đào từ xa xưa: sông Chiếu Bạch, Hoạt Giang, Bồng Khê.
Hành trình gìn giữ và phát huy giá trị văn hoá địa phương
Hằng ngày theo dõi qua báo chí, ngày 28/8 vừa qua diễn ra lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hoá làm tôi nhớ tới một cán bộ nữ trẻ vừa rời khỏi ngành để đi nhận nhiệm vụ mới. Chị là Thạc sĩ Phan Thị Lan, nguyên Huyện ủy viên, nguyên Trưởng phòng Văn hoá, Khoa học và Thông tin huyện Hà Trung (cũ), tỉnh Thanh Hoá từ năm 2020 đến hết tháng 6/2025.
Cựu binh Mai Văn Tích cần mẫn việc Hội
Chiều mùa hạ nắng mưa bất chợt, chúng tôi về xã Lĩnh Toại, tỉnh Thanh Hóa để gặp ông Mai Văn Tích, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh (CCB) thôn Phú Thọ. Tuổi đã ngoài “thất thập”, người mảnh khảnh nhưng ông vẫn khá nhanh nhẹn. Ông nhiệt tình chia sẻ với chúng tôi chuyện về hội viên, nơi ông đang sinh hoạt.
Chuyện dân gian bên dòng sông Lèn huyền thoại
Dòng sông Lèn (một nhánh hạ lưu của con sông Mã) bao đời cần mẫn chở nặng phù sa màu mỡ, dòng nước ngọt tưới mát làm nên những mùa vàng bội thu, đem lại no ấm cho cư dân đôi bờ.
Nghề đánh bắt, chế biến mắm tép ở đồng chiêm trũng xứ Thanh
Nguồn lợi thủy sản nước ngọt đồng chiêm trũng là cá, tôm, tép, cua, lươn, ốc, ba ba, cá trạch… làm thực phẩm tiêu dùng hằng ngày và tiêu thụ ra thị trường. Phương thức đánh bắt thủy sản trong tự nhiên và nuôi trồng rất đa dạng.
Con ốc nhồi xứ Thanh
Đã qua biết bao thế hệ, lời ru ngọt ngào của người mẹ qua câu dân gian bản địa: “Muốn ăn cua giốc ốc lồi/ Đem con mà gả cho người đồng chiêm” vẫn còn lưu truyền đến tận bây giờ. Lời mời gọi năm xưa ấy muốn nói về loài cua, ốc trong tự nhiên, vốn gắn bó truyền đời và thường xuyên “có mặt” trong các bữa ăn hằng ngày của bao gia đình nông thôn ở Hà Trung, Thanh Hoá.
Xứ Thanh - Vùng thắng tích và đình cổ Đồng Bồng: Nơi lưu giữ ký ức lịch sử bền vững
Nằm ở phía Tây Hà Trung, giáp với di tích Chiến khu Ngọc Trạo (huyện Thạch Thành cũ), xã Hà Tiến – nay là xã Tống Sơn – là một vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hoá, cách mạng. Thiên nhiên nơi đây ưu ái ban tặng cho vùng đất này một “kho” di sản quý giá mà nhiều địa phương trong huyện cũ từng mơ ước.
Hà Trung “nếm mật, nằm gai” cùng với nhà Lê sơ đánh đuổi giặc Minh xâm lược ra khỏi bờ cõi Đại Việt
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427), đứng đầu là người anh hùng dân tộc “áo vải, cờ đào” Lê Lợi, quê ở sách Khả Lam, huyện Thọ Xuân cũ, tỉnh Thanh Hoá khởi xướng và lãnh đạo, đã quét sạch quân xâm lược nhà Minh - đế chế phương Bắc ra khỏi bờ cõi nước Đại Việt, dựng nền thái bình thịnh trị cho Tổ quốc.
Về với chùa Trần bên cầu Đò Lèn huyền thoại
Từ phía Bắc Quốc lộ 1A – tuyến đường sắt Bắc Nam, du khách hành hương vào xứ Thanh để dự lễ hội và tham quan du lịch thường dừng chân ngay đầu cầu Đò Lèn, trên địa phận xã Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Cầu Đò Lèn – cây cầu lịch sử bắc qua dòng sông Lèn – cũng là ranh giới tự nhiên giữa hai huyện Hà Trung và Hậu Lộc (cũ). Sông Lèn bắt nguồn từ ngã ba Bông – nơi hợp lưu của ba dòng sông: sông Mã, sông Chu, sông Lèn, nơi “con gà gáy cả năm huyện đều nghe”.
Chuyện Chúa Tiên Nguyễn Hoàng đi mở đất phương Nam
Dẫn theo tài liệu sử sách, báo chí và “Sách Địa chí huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa” – Nhà xuất bản Khoa học Xã hội xuất bản năm 2005: Dưới thời các chúa Nguyễn, Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng (1525–1613), hay còn gọi là Nguyễn Thái Tổ, là vị chúa đầu tiên đặt nền móng cho dòng họ Nguyễn Phúc tộc và thiết lập nên vương triều nhà Nguyễn, trải qua tám đời chúa, mười ba đời vua từ năm 1802 đến 1945. Chúa Tiên (Nguyễn Hoàng) là người mở đầu cho sự nghiệp đi mở đất phương Nam. Quốc chúa Nguyễn Hoàng là con thứ hai của Nguyễn Kim (sinh năm 1525), người ở làng Gia Miêu, xã Hà Long, huyện Hà Trung cũ, tỉnh Thanh Hóa.
Để “Thanh Vân cổ tự” là điểm đến hấp dẫn ở xứ Thanh
Từ xã Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, trên tuyến Quốc lộ 1A và đường sắt Bắc - Nam, xe đưa chúng tôi tới thăm Thanh Vân cổ tự – ngôi chùa cổ tại làng Mỹ Quan, xã Hà Vinh, huyện Hà Trung (cũ), nay là Tổ dân phố Mỹ Quan, phường Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Cách Quốc lộ 1A hơn chục cây số, làng Mỹ Quan xưa kia từng là vùng đất bồi ven biển, thấp trũng, có con sông đào Tam Điệp chảy qua, là điểm cuối của dãy núi Tam Điệp hùng vĩ như bức tường thành kéo dài tới biển Nga Sơn…
Cô giáo Đặng Thị Hiền: Người thắp lửa đam mê văn chương và sự nghiệp trồng người
Cô giáo Đặng Thị Hiền sinh ra và lớn lên ở xã Hoằng Cát, huyện Hoằng Hóa (cũ), tỉnh Thanh Hóa – một miền quê giàu truyền thống yêu nước, cách mạng, lịch sử, văn hóa và khoa bảng.
Từ Thức - Giáng Hương: Mối duyên trời định và khúc tình ca vượt thời gian
Ngày 26/12/2001, tác giả Quốc Chấn - Hội Tâm lý học tỉnh Thanh Hoá gửi cho tác giả bài viết này một bức thư tay ngắn, kèm theo bản thần phả Hán Nôm dịch thuật về nhân vật Từ Thức.