Tham dự hội thảo có các đồng chí đại diện lãnh đạo Bộ VH-TT&DL Hoàng Đạo Cương; Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu; Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa Trần Đình Thành; Hiệp hội Du lịch Việt Nam; Liên Chi hội Lữ hành Việt Nam; Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Học viện Chính sách và Phát triển (Bộ Tài chính); các đồng chí lãnh đạo Bộ VH,TT&DL, Cục Du lịch quốc gia; đại diện lãnh đạo UBND, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Du lịch các tỉnh, thành phố; các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam, các Ban thuộc Tỉnh ủy tỉnh Quảng Ngãi; nguyên lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi và tỉnh Kon Tum cũ; lãnh đạo các Sở, ban ngành, đoàn thể của tỉnh; 45 nhà khoa học, chuyên gia, hơn 80 doanh nghiệp du lịch; đại diện lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN đặc khu Lý Sơn; phòng Kinh tế, phòng VHXH, Trung tâm TTVHTT, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển đặc khu Lý Sơn và lãnh đạo UBND 95 xã, phường trong tỉnh.
Phát biểu khai mạc, bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Quảng Ngãi khẳng định rằng: Quảng Ngãi là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, có vị trí địa lý chiến lược đặc biệt ở khu vực duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Trong đó, đảo Lý Sơn - “Vương quốc tỏi”, “Hòn ngọc giữa Biển Đông” không chỉ là nơi ghi dấu bao thế hệ tiền nhân giong buồm ra Hoàng Sa, khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, mà còn là một trong những điểm đến du lịch biển đảo độc đáo của Việt Nam.
Huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi nay là Đặc khu Lý Sơn có diện tích tự nhiên hơn 10 km², gồm Đảo Lớn và Đảo Bé, dân số trên 24.000 người, với hệ thống núi lửa, miệng núi, bãi biển, hang động và di sản địa chất có tuổi đời hàng triệu năm tạo nên một “bảo tàng thiên nhiên” sống động giữa đại dương. Bên cạnh đó là nền văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa, văn hóa Việt hòa quyện, tạo ra những giá trị nhân văn sâu sắc, phong phú, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước...
Trong những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương, sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, cùng với sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, du lịch Lý Sơn đã có bước phát triển đáng ghi nhận. Lượng khách du lịch tăng đều qua các năm; nhiều dự án đầu tư hạ tầng, dịch vụ được triển khai; thương hiệu “Du lịch đảo Lý Sơn” ngày càng được biết đến rộng rãi.
Trong những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương, sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, cùng với sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, du lịch Lý Sơn đã có bước phát triển đáng ghi nhận. Lượng khách du lịch tăng đều qua các năm; nhiều dự án đầu tư hạ tầng, dịch vụ được triển khai; thương hiệu “Du lịch đảo Lý Sơn” ngày càng được biết đến rộng rãi.
Mục tiêu xây dựng và phát triển khu du lịch đảo Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia không chỉ là mong muốn chính đáng của chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, mà còn là bước đi tất yếu, phù hợp với định hướng phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, theo tinh thần của Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam và Quy hoạch hệ thống du lịch quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Trình bày Đề dẫn tại hội thảo, TS. Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Quảng Ngãi cho rằng: Lý Sơn đang nổi lên như một điểm đến đặc sắc, hội tụ đầy đủ các giá trị địa chất, sinh thái, văn hóa và lịch sử hiếm có. Tọa lạc giữa biển khơi Quảng Ngãi, hòn đảo núi lửa hàng triệu năm tuổi không chỉ mang vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ mà còn là “Bảo tàng sống” của những lớp trầm tích văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa và văn hóa Đại Việt và là “Bảo tàng sống động về lịch sử, chủ quyền đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam”. Trên nền tảng các giá trị ấy, tỉnh Quảng Ngãi xác định Lý Sơn là một trong những vùng trọng điểm du lịch, có khả năng kết nối mạnh mẽ với mạng lưới du lịch ven biển miền Trung, đóng vai trò hạt nhân trong phát triển kinh tế biển.
Trong bối cảnh xu hướng du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm và du lịch biển đảo ngày càng được ưa chuộng, Lý Sơn đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Song song, việc xây dựng đặc khu Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia không chỉ là mục tiêu mà còn là yêu cầu cấp thiết nhằm tạo động lực phát triển bền vững, nâng tầm thương hiệu du lịch địa phương và đóng góp vào tăng trưởng ngành du lịch quốc gia.
Lý Sơn được các nhà địa chất đánh giá là “bảo tàng địa chất ngoài trời” với hệ thống miệng núi lửa, vách trầm tích, dòng dung nham, các bãi đá và cấu trúc địa mạo độc đáo được hình thành qua nhiều đợt phun trào núi lửa. Cùng với đó, hệ sinh thái biển phong phú với rạn san hô nhiều chủng loại, thảm cỏ biển, các bãi biển hoang sơ và nước biển trong xanh tạo nên tiềm năng lớn cho du lịch sinh thái biển đảo.
Về văn hóa, lịch sử, Lý Sơn lưu giữ nhiều di sản quan trọng: Đình làng An Vĩnh, An Hải; hệ thống dinh, miếu thờ nữ thần, tín ngưỡng thờ cá Ông; cùng các lễ hội truyền thống đặc sắc như lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa, đua thuyền tứ linh, lễ hội đình làng, lễ hội ra quân đánh bắt hải sản… Ngoài ra, nghề trồng hành, tỏi, đặc biệt là tỏi Lý Sơn nổi tiếng cả trong và ngoài nước.
Tổng hòa các yếu tố địa chất, sinh thái, văn hóa, lịch sử ấy là nền tảng quan trọng để xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, mang dấu ấn riêng cho đảo Lý Sơn trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Hội thảo “Giải pháp xây dựng, phát triển Khu du lịch đảo Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia” xác định nhằm tham vấn các luận cứ khoa học và thực tiễn, làm cơ sở cho việc hoạch định chiến lược phát triển phù hợp.
Ban tổ chức Hội thảo đã nhận được gần 40 bài tham luận từ các nhà nghiên cứu, cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp. Nhiều tham luận có chất lượng cao của các tác giả được trình bày tại hội thảo. Các tham luận tập trung vào ba nhóm nội dung chính: Cơ sở lý luận; tiêu chí xây dựng hồ sơ Khu du lịch Quốc gia; đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp phát triển.
Hội thảo xác định là diễn đàn để các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia du lịch, doanh nghiệp và cộng đồng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, cùng nhau đề xuất sáng kiến và giải pháp nhằm hoàn thiện hồ sơ đề xuất Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia; đồng thời xây dựng chiến lược phát triển dài hạn theo định hướng bền vững của Đảng và Nhà nước.
Tuy nhiên, thời gian qua Lý Sơn vẫn còn nhiều điểm nghẽn cần có giải pháp tháo gỡ, như: Hạ tầng giao thông; cảng biển, hệ thống cấp thoát nước và xử lý rác thải còn hạn chế; các tuyến tham quan chưa chuẩn hóa; liên kết vùng còn yếu. Sản phẩm du lịch chưa đa dạng, thiếu hoạt động trải nghiệm sâu; thời gian lưu trú của du khách ngắn; chi tiêu thấp; chuỗi dịch vụ thiếu tính kết nối. Nguồn nhân lực du lịch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, thiếu mô hình quản trị theo chuẩn khu du lịch quốc gia.
Để xây dựng Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia, Lý Sơn đang tập trung vào ba định hướng: Thứ nhất, bảo tồn tài nguyên gắn với phát triển bền vững, xây dựng cơ sở hạ tầng phải đi đôi với bảo tồn cảnh quan núi lửa và môi trường biển. Việc kiểm soát xây dựng, quy hoạch bãi tắm, khôi phục rạn san hô, quản lý hoạt động khai thác thủy, hải sản…cần được đặt trong tiêu chí phát triển du lịch xanh. Thứ hai, nâng cấp sản phẩm, xây dựng thương hiệu dựa trên ba trụ cột cốt lõi: Địa chất, địa mạo núi lửa; văn hóa, lịch sử Hoàng Sa và văn hóa cư dân biển đảo; Sinh thái biển, nông nghiệp đặc thù. Đi cùng với đó là việc tổ chức lễ hội thành sự kiện du lịch quốc gia; phát triển sản phẩm trải nghiệm như du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, du lịch biển gắn với kinh tế biển. Thứ ba, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, ưu tiên dự án theo quy hoạch; cải thiện môi trường đầu tư; phát triển các mô hình hợp tác công - tư. Đồng thời, việc thành lập Ban quản lý Khu du lịch Quốc gia Lý Sơn là hết sức cần thiết nhằm thống nhất quản lý và vận hành theo chuẩn quốc gia.
Đảo Lý Sơn nơi hội tụ đầy đủ các điều kiện để trở thành Khu du lịch Quốc gia với các giá trị nổi trội về địa chất, cảnh quan, văn hóa, lịch sử. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần một chiến lược bài bản, tầm nhìn dài hạn và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng. Việc phát triển du lịch Lý Sơn không chỉ góp phần nâng cao vị thế du lịch tỉnh Quảng Ngãi mà còn đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của ngành du lịch Việt Nam trong bối cảnh mới.
