Bìa cuốn sách về vua Lê Thánh Tông của Nhà xuất bản Trẻ. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
Kỳ 16.
Hào quang tuột đỉnh
Ra đời một triều đại mới ở Thăng Long
Triều Hậu Lê rực rỡ anh hùng
Đỉnh cao của các vương triều phong kiến.
Đại Việt từ đây thẳng tiến
Xây vương triều hùng mạnh hơn xưa
Trải qua tắm máu gội mưa
Non sông vươn lên rực rỡ.
Lê Lợi lên ngôi xưng Lê Thái Tổ
Thăng Long còn gọi Đông Kinh
Lam Sơn Thanh Hóa Tây Kinh.
Quốc gia mở rộng.
Đạo Nho trở thành chính thống
Tư tưởng nước nhà.
Đời Lê Thánh Tông có chí vươn xa
Tiến hành cải cách.
Nhà nước phải là Tôn quân quyền trong sạch
Hiệu quả kiềm chế lẫn nhau
Vua đứng đầu
Bỏ chức Tể tướng
Và các chức hàm Tể tướng
Vua trực tiếp nắm trăm quan.
Lê Thánh Tông gần gũi nhân dân
Đi vi hành khắp tận cùng đất nước
Nắm dân tình trước
Rồi mới ra chiếu chỉ điều hành.
Sáu bộ được Lê Thánh Tông hoàn thiện nhanh
Để thực thi hành pháp
Nghiêm minh
Bộ Hộ, bộ Công, bộ Lại, bộ Hình
Bộ Binh, bộ Lễ.
Con đường tới quan trường không dễ
Thông qua thi đỗ Tiến sĩ, Trạng nguyên
Chọn tài hiền
Trông coi nên quốc gia hùng mạnh.
Đất nước như thiên thần mọc cánh
Đỉnh cao của hưng thịnh vương triều
Làng quê dập dìu
Đàn ca no ấm
Đô Thành huy hoàng nhung gấm
Ngựa xe rộn rã triều đình.
Bốn mươi vạn tinh binh
Thạo nghề chinh chiến.
Triều Lê Thánh Tông chăm lo lập hiến
“Quốc triều hình luật” đỉnh cao
Của pháp chế vương triều
Có những chế định những điều
Thế giới phong kiến đương thời không hề có
Như làm sáng tỏ
Quyền của nữ giới trong hôn nhân.
Lê Thánh Tông còn kiên quyết chống ngoại xâm
Giữ gìn lãnh thổ.
Ông cho rằng đất đai là của bao anh hùng tiên tổ
Đổ bao xương máu dựng nên.
Kẻ nào đớn hèn
Đem một tấc gang làm mồi cho giặc
Sẽ bị xé xác phanh thây.
Nhờ đó có những ngày
Thanh bình thịnh trị
Thế mới hay đất nước yếu hèn hay kỳ vĩ
Đều do chính quyền mà nên.
Nền thịnh trị vững bền
Như cơn gió thoảng.
Kỷ mười sáu nhà Lê khủng hoảng
Nguyên nhân vẫn là vua cháu vua chắt quan cháu quan chắt vô độ chơi bời
Trái với mệnh trời
Vua quan phải chăn dân để giữ nền an dân quốc thái
Đi trái qui luật này nên triều đình suy bại
Năm 1527 Mạc Đăng Dung làm phản cướp ngôi
Máu chảy đầu rơi
Vua Lê Cung Hoàng và Thái hậu Trịnh Thị Loan bị giết
Triều Lê Sơ tồn tại 100 năm bị diệt.
Mạc Đăng Dung xưng là Mạc Thái Tổ lên ngôi
Vật đổi sao dời
Lập ra Triều Mạc.
Đất nước vào thời loạn ly tan tác.
Nguyễn Kim cựu thần nhà Lê
Về miền tây Thanh Hóa chiêu tập hào kiệt kéo về
Lập Lê Trung Hưng Nam triều phạt Mạc.
Nam Triều kéo quân ra Bắc
Chiến tranh binh lửa tương tàn.
Nội chiến làm đầu rơi máu chảy chứa chan.
Đến Ninh Bình chủ soái Nguyễn Kim bị giết
Quyền hành phò Lê Trung Hưng lọt hết
Vào tay Trịnh Kiểm con rể Nguyễn Kim
Hai con trai Nguyễn Kim dần lớn lên
Góp phần phò Lê Trung Hưng diệt Mạc.
Trong một trận chiến quân Nam Triều thua tan tác
Hy sinh tại chiến trường người con cả Nguyễn Uông.
Như con chim trong lồng
Em Nguyễn Uông là Nguyễn Hoàng có nguy cơ bị hại.
Biết không thể nào ở lại
Nguyễn Hoàng xin anh rể (Trịnh Kiểm) vào trấn thủ miền Thuận Hóa xa xôi.
Năm 1558 Nguyễn Hoàng vào miền đất đầy gió cát nắng rơi
Đưa đồng hương Thanh Hóa vào gian nan mở cõi.
Vương quốc Chiêm Thành lúc này đang suy vong hấp hối
Người Việt tiến vào mở đất khai hoang.
Phía nam sông Đồng Nai đất đai hoang hoá sông nước ngập tràn.
Dân xứ Thanh lại cầm thanh gươm đi mở nước.
Bạt ngàn rừng trâm bầu rừng đước
Sông ngòi đồng ruộng bát ngát miền Nam.
Sự nghiệp khai hoang
Thời gian dài hàng thế kỷ.
(Còn nữa)
CVL
