Se sẻ là loài chim có hình vóc nhỏ bé nhưng chúng rất nhanh nhẹn và khôn, có lúc rất láu, bạo dạn. Chúng rất thích làm tổ trên mái nhà, vừa ấm áp, dễ chịu vừa tránh xa những con thú săn mồi rình rập.
Có đôi sẻ còn ngang nhiên tha rơm, lá cây, cọng cỏ về xây tổ ấm trên ban thờ nhà người ta. Tôi còn nhớ cách đây mấy năm bà dì về quê, khi trở lên than phiền lũ sẻ ghê thật đấy, hôm bà dì quét dọn ban thờ thấy cả ổ chim sẻ với một bầy con đỏ hỏn, báo hại bà loay hoay tìm chỗ an toàn gác cái mớ ổ ấy cho gia đình nhà chúng.
Ở thành phố, chim sẻ cũng có khó khăn hơn trong việc kiếm sống và sinh tồn. Tuy vậy chúng vẫn tìm cách thích nghi. Nơi chúng ưa làm tổ là trên mái ngói, kẹt cửa, ống nước trên mái nhà... Sáng nào mẹ tôi, bà cụ 80 tuổi cũng vãi cơm nguội ra khoảng gạch trước cái lối đi chung. Thành thói quen cả đàn sà xuống ăn, nhìn thật vui mắt. Chim sẻ ở phố bạo dạn hơn chim sẻ ở miền quê vì chúng phải lo đối phó với nhiều nguy hiểm rình rập như mèo, chuột, con người...Cái ăn kiếm cũng khó khăn hơn mặc dù tưởng rằng ở thành phố thì thừa mứa thức ăn ví dụ như vụn bánh mỳ, cơm nguội rơi vãi, các loại hạt linh tinh... Những đoạn phố vắng vẻ, có nhiều tàng cây xanh um tùm thỉnh thoảng bọn sẻ lại ào xuống đường với những đôi chân nhỏ xinh xắn nhảy nhót và ríu rít. Có bóng người là cả bọn lại bay vù lên cây, nấp trong các kẽ lá hay cả bọn lại đậu trên mái ngói.
Trong khoảng sân chật hẹp trước hiên nhà tôi, dưới tán lá cây ổi treo dăm ba cái lồng chim cảnh, thỉnh thoảng bọn sẻ lại sà xuống ăn hạt kê, hạt cám rơi vãi. Chúng bạo dạn lắm, chẳng sợ thằng Zich to vật nằm lù lù giữa sân. Buổi sớm mai không khí thoáng đãng, cây cối như bừng tỉnh sau một giấc ngủ say, những tia nắng thu vàng mượt dịu dàng chiếu lên những cái lưng sẻ cắm cúi mổ ăn, trông bọn chúng thật đáng yêu thế chứ!
Ngày trước đi chợ tôi có thấy họ bày bán chim sẻ làm sẵn nhiều lắm. Chúng được làm sạch sẽ và bày trên những cái mâm hoặc khay nhỏ. Chim sẻ rán làm mồi nhậu với bia vỉa hè là thứ các ông rất thích. Tôi còn nhớ có một hàng nộm chim sẻ rất nổi tiếng trên góc đường Quán Thánh lúc nào cũng đông khách ăn.
Bây giờ người ta thay chim sẻ bằng chim cút vì rằng chim cút nuôi nhanh dễ thu hoạch hơn cái anh chim sẻ là chim trời kia phải mất công đánh lưới, giăng bắt, khi ăn cũng chả bõ bèn vì chúng nhỏ xíu mà.
Chim sẻ có nhiều loại và phong phú lắm, không chỉ nhõn mỗi con se sẻ nâu nâu chúng ta thường thấy. Con sẻ nâu dáng cục mịch, lông xù xì gọi là sẻ đất. Có loại sẻ chuyên sống ở đầm sen được đặt cho biệt danh Khổng tước đầm sen. Nó có dáng thanh mảnh, bộ lông xanh nhạt ánh vàng, cái đầu nhỏ nhắn xinh xắn. Chúng sống theo cặp mặc dù bị mang tai tiếng là loại không chung thủy nhất trong thế giới chim cò. Cứ đến mùa sen là chúng kéo đến sinh sống, làm tổ ngay ở đầm sen. Cả một mùa sen vài tháng, chúng chỉ quanh quẩn bên các nàng sen để ăn nhện và các loại côn trùng nhỏ. Khi thu sang, giời đã man mát hơn, những cuống lá sen héo rũ xuống, vùi xuống bùn, mầm sống ủ sâu dưới đáy đầm thì cũng là lúc chúng rủ nhau đi mất. Năm sau, khi những mầm sống vươn mình kiêu hãnh từ lớp bùn, giương những cái mắt lá cùng những nụ hoa sen chúm chím cũng là lúc từng đôi Khổng tước đầm sen quay lại đoàn tụ với các nàng sen.
Từ xưa đến nay trong thơ văn và hội họa người ta mặc nhiên gán cho chim sẻ cái mác kẻ tiểu nhân. Ấy vậy mà tôi vẫn thấy có bức tranh phong cảnh vẽ cây trúc tượng trưng cho người quân tử có con se sẻ tiểu nhân đậu trên cành đấy. Dẫu mang tiếng xấu là vậy, chim sẻ vẫn đi vào cuộc sống đời thường đấy thôi.
Chim sẻ trong đông y dùng làm thuốc chữa bệnh. Phân chim sẻ phơi khô, qua xử lý, tán thành bột dùng để chế ra thuốc chữa bệnh cho người lớn và trẻ con. Người ta liệt kê có khoảng mười lăm bài thuốc chữa bệnh từ phân chim sẻ.
Có nhiều loại sẻ khác trên thế giới, một số được coi như chim cảnh, ví dụ như Sẻ vằn, Sẻ đầu đỏ Bắc Mỹ , Sẻ Finch ( một loại sẻ do con người lai tạo, có màu sắc rất bắt mắt), Sẻ Tít đuôi dài ( cánh của nó dài 6cm, đuôi xòe to như cái kẹo bông)....
Hà Nội vào thu, bầu trời như trong xanh hơn, nắng vàng như mật ong rải khắp mọi vật, cuộc sống còn bộn bề bao khó khăn, mọi người đang còn vất vả với mưu sinh và dịch bệnh... Ước gì lúc này ta được thong thả đi trên đường phố nhỉ?! .Đi trên đường phố Hà Nội, bất chợt bắt gặp những bầy chim se sẻ nhỏ bé sà xuống đường với cặp chân bé xíu xiu hoặc chúng ríu rít trên vòm lá, lòng ta chợt thấy chùng lại, bao lo toan biến đâu mất. Cuộc sống này thật đẹp, thật ý nghĩa biết bao! Thiên nhiên thật bao la và kỳ thú, thế giới quanh ta có biết bao loài vật và cỏ cây đồng hành cùng chúng ta trong cuộc sống.
HHD.
Theo Chuyện làng quê
