Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong mắt học giả quốc tế

Sự đánh giá xứng đáng khi Người còn sống

Năm 1992, nhà nghiên cứu lịch sử quân sự người Anh Pi-tơ Mác Đo-nờ đã xuất bản tác phẩm “Giap, an assessment” (tạm dịch là Võ Nguyên Giáp, sự đánh giá). Ông đã từng sang thăm Việt Nam và được Đại tướng dành nhiều thời gian trò chuyện. Tác giả viết: “Võ Nguyên Giáp trong 30 năm liền vẫn là Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang và trong gần 50 năm vẫn tham dự những hội nghị chính trị ở cấp cao nhất của đất nước. Đó là hai sự kiện vô song trong lịch sử…”. Sau đó 5 năm, nhà sử học quân sự người Mỹ Xi-xâu B. Cơ-rì xuất bản cuốn sách  “Victory at Any Cost – Genius  of Vietnam Gen. Vo Nguyen Giap” (Chiến thắng bằng mọi giá - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thiên tài của Việt Nam) gồm 23 chương và 1 phụ lục ngắn. Trong cuốn này, tác giả đã tập trung phân tích sự nghiệp quân sự của Đại tướng: “Trong suốt thời gian đó, ông không chỉ trở thành một huyền thoại mà còn trở thành một thiên tài quân sự lớn nhất của thế kỷ XX và một trong những thiên tài quân sự lớn nhất của tất cả các thời đại... Ông trở thành một trong những vị tướng tài năng nhất của thế kỷ XX và chuyên gia vĩ đại nhất về chiến tranh nhân dân hiện đang còn sống”.

Trong số ra ngày 9-2-1968, Tạp chí Time của Mỹ đã đăng bài viết dài, kèm theo bức ảnh vẽ trang bìa chân dung Đại tướng với bài viết với tít lớn nổi bật, nguyên văn tiếng Anh “North VietNam: The Red Napoleon” (Na-pô-lê-ông Đỏ của Bắc Việt), tác giả bài viết đã dành một lượng lớn thông tin nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp kèm theo câu nói nổi tiếng của ông những năm chiến tranh: “Skike to win, Skike Only when Success is Certain, if it is not, then dont' strike”. (Tạm dịch: Đánh là thắng, chỉ đánh khi chắc thắng, nếu không thắng thì không đánh). Còn trong số báo số đặc biệt kỷ niệm 60 năm ngày phát hành số đầu tiên, tờ “Time Asia” (Thời báo châu Á) giới thiệu danh sách các “Anh hùng châu Á”, gồm các chính khách, nhân vật có ảnh hưởng lớn đến cục diện khu vực trong những năm nửa cuối của thế kỷ XX, trong có Đại tướng của chúng ta.

Nếu như tiêu chí chọn tướng của Hồ Chủ tịch là “Đánh thắng Đại tướng được phong Đại tướng” thì suốt cuộc đời mình, Đại tướng đã lần lượt đọ sức và đánh thắng tới 4 Đại tướng của Pháp và 6 của Mỹ, chưa kể đến nhiều viên Đại tướng của chính quyền Việt Nam Cộng hoà. Người Mỹ khi nhắc đến ông vẫn thường gọi là “Đại tướng 5 sao”. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Westmoreland gọi ông là “Tướng huyền thoại” (Legendary Giap)... Trong “Bách khoa toàn thư” của Mỹ và của nhiều nước, tên và hình ảnh của ông được ghi lại như là một trong những vĩ nhân quân sự hiển hách nhất.

Ducan Townson, tác giả cuốn “Những vị tướng lừng danh” đã viết: “Võ Nguyên Giáp là một trong 21 vị danh tướng của thế giới trong 25 thế kỷ qua, từ thời Alexandre Đại đế đến Hannibal rồi đến thời cận hiện đại với Kutudôp, Giucôp..., những người đã có chiến công tạo nên bước ngoặt của nghệ thuật chiến tranh”. “Tân bách khoa toàn thư” của nước Anh (xuất bản năm 1985) trong chuyên mục giới thiệu các danh tướng thế giới từ thời cổ đại cho đến ngày nay, cùng với Hannibal, Kutudôp, Napoléon... đã giới thiệu hai danh tướng Việt Nam là Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn (tập 10, tr.88) và Đại tướng Võ Nguyên Giáp (tập 10, tr. 493-494). Tướng Pháp Đờ cát tơ ri – người đứng đầu Bộ Chỉ huy Tập đoàn cứ điểm Điện Biên phủ nhận xét về đối thủ của ông ta: “Tướng Giáp là một người thông minh, dũng cảm, một người giỏi chỉ huy du kích. Ông ấy cũng giỏi về chính trị, về chủ nghĩa cộng sản”.

“Bách khoa toàn thư quân sự” Bộ Quốc phòng Mỹ (xuất bản năm 1993) viết: “Tài thao lược của tướng Giáp về chiến lược, chiến thuật và hậu cần được kết hợp nhuần nhuyễn với chính trị và ngoại giao... Sức mạnh hơn hẳn về kinh tế, tính ưu việt về công nghệ cùng với sức mạnh áp đảo về quân sự và hỏa lực khổng lồ của các quốc gia phương Tây đã phải khuất phục trước tài thao lược của một vị tướng từng một thời là thầy giáo dạy sử”.

Trong cuốn “Great military leaders and their campaigns” của tác giả Jeremy Black, ngoài các tướng lĩnh tài tình khác như Hanibal, Julius Caesar, Chigiz Khan, Napoleon, Wellington, Nelson, Zhukov... thì Jeremy Black – Giáo sư Sử hoc người Mỹ đã xếp Võ Nguyên Giáp là nhân vật thứ 59 (theo trình tự thời gian) trong số 59 nhà lãnh đạo quân sự tài tình nhất trong 2.500 năm qua, đặc biệt vào năm cuốn sách này được xuất bản (2008) thì Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn còn sống.

Trong tập sách “The Ten Thousand Day War: Vietnam 1945-1975”, học giả người Mỹ là Michael Maclear đã nhận xét một cách khá chân thực và rõ nét khi khắc họa lại chân dung Võ Nguyên Giáp: “Đối với ông Giáp, cảm giác khi gặp thì người ta thấy ông giống Napoleon về dáng vóc và kiến thức. Ông ta là một chiến lược gia có tài với chủ trương chạy đua với thời gian, trước mắt phải diệt tốt, đợi thời cơ sẽ diệt xe...Ông thua nhiều trận nhưng ông ta lại chẳng bao giờ thua một cuộc chiến tranh nào”.

Sự tôn vinh đầy xúc động khi Đại tướng từ trần

Ngày 4-10-2013, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần. Bên cạnh tình cảm thương tiếc vô bờ bến của tuyệt đại đa số nhân dân trong trước, dư luận và báo chí nhiều nước đã bày tỏ sự kính trọng, tiếc thương và khẳng định, Ðại tướng “sẽ sống mãi trong lòng nhân dân và bạn bè quốc tế”. Trong Thông cáo đặc biệt, Bộ trưởng Ngoại giao Pháp L.Pha-bi-uýt đã ca ngợi Ðại tướng Võ Nguyên Giáp là “một nhà yêu nước, một chiến sĩ vĩ đại của dân tộc Việt Nam”. Hãng AFP nhấn mạnh, Ðại tướng Võ Nguyên Giáp được xem là một trong những nhà chiến lược quân sự quan trọng nhất của lịch sử. Giám đốc Nhà xuất bản Cienflores (Ác-hen-ti-na) M.Ti-bau cho rằng, Ðại tướng Võ Nguyên Giáp là người anh hùng không chỉ của Việt Nam mà còn của tất cả các dân tộc cách mạng.

Trả lời phỏng vấn của TTXVN tại Bắc Kinh, ông Văn Trang, nguyên cán bộ Ðoàn cố vấn Trung Quốc sang giúp đỡ Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và là người nhiều lần được làm việc cùng “Bác Văn” (cách gọi thân mật mà những người bạn Trung Quốc dành cho Ðại tướng Võ Nguyên Giáp) suốt 56 năm qua, cho rằng, Ðại tướng Võ Nguyên Giáp là người thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận Chủ nghĩa Mác Lê-nin với thực tiễn cách mạng Việt Nam.

Bốn tờ báo lớn nhất của Hàn Quốc là Korea Herald, Korea Times, ChoongAng Ilbo và Chosun Ilbo đã đăng trang trọng các bài viết nêu bật thân thế và sự nghiệp của Ðại tướng Võ Nguyên Giáp gắn liền với những chiến công oanh liệt của nhân dân Việt Nam trong các cuộc chiến tranh giành độc lập dân tộc, ca ngợi ông là một thiên tài quân sự trong thế kỷ 20, đã lãnh đạo quân đội làm nên chiến thắng Ðiện Biên Phủ 1954 đánh bại thực dân Pháp. Hai tờ “Dân tộc” và “Bưu điện Băng-cốc” của Thái-lan dành các vị trí trang trọng nhất trên báo đăng tải các bài viết về Ðại tướng Võ Nguyên Giáp, ca ngợi ông là người anh hùng của dân tộc Việt Nam, là học trò xuất sắc nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Báo “Asahi” (Nhật Bản) số ra ngày 7-10 khẳng định, Ðại tướng Võ Nguyên Giáp là “anh hùng dân tộc”, sự ra đi của Ðại tướng là tổn thất to lớn đối với Ðảng, Nhà nước và QĐND Việt Nam. Ðại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là vị tướng, mà còn là một người có nhân cách, có tình yêu thiên nhiên và tôn trọng lịch sử. Nhiều báo Ðức phản ánh đậm nét thông tin Ðại tướng từ trần, trong đó nêu bật những công lao to lớn của Ðại tướng cũng như tình cảm sâu đậm mà nhân dân Việt Nam dành cho Ðại tướng. Báo Nam Ðức đăng bài “Nhà cách mạng qua nhiều cuộc chiến tranh” kể về thân thế, sự nghiệp và công lao của Ðại tướng Võ Nguyên Giáp. Bài viết trên tờ Nhật báo (TAZ) của Ðức đánh giá Ðại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong các nhà chiến lược quân sự lỗi lạc nhất thế kỷ XX.

Sự đánh giá và tôn vinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ thật sự thuyết phục khi các cuộc chiến tranh đã lùi vào quá khứ, khi người Pháp, người Mỹ có dịp gặp gỡ và chuyện trò với Đại tướng thì họ mới thật sự hiểu vì sao họ đã thua một vị tướng chưa hề đọc 1 cuốn sách giáo khoa quân sự nào và cũng chưa được học 1 trường sỹ quan quân sự nào. Chính Đại tướng cũng đã có lần nói đùa với một học giả Mỹ: “Tôi đã tốt nghiệp học viện quân sự “bụi rậm”.

Đó là những sự đánh giá khách quan, công bằng và cũng là sự tôn vinh xứng đáng của những chính khách phương Tây, các nhà nghiên cứu lịch sử quân sự bên kia chiến tuyến, các tướng lĩnh quân đội đã từng là đối thủ với Đại tướng trên chiến trường.

*Giáo viên Lịch sử, Trường THPT chuyên Phan Bội Châu – Nghệ An