Dạy tằm dệt lụa: Hành trình khám phá và sáng tạo của nghệ nhân Phan Thị Thuận
Bà Phan Thị Thuận là một trong chín Công dân ưu tú của Thủ đô năm 2021. Đây không chỉ là sự công nhận cho cá nhân bà mà còn là động viên, khích lệ cho những nỗ lực không ngừng của bà trong việc khôi phục và phát triển làng nghề dệt vải tơ tằm truyền thống.
Bà Phan Thị Thuận, người con của làng Phùng Xá, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, sinh ra và lớn lên trong môi trường làm nghề trồng dâu và nuôi tằm canh cửi. Là đời thứ ba trong gia đình truyền thống theo nghề, bà Thuận sớm bộc lộ tình yêu và niềm đam mê đối với nghệ thuật dâu tằm.
Thập niên 1970, vùng đất của bà được mệnh danh là "Thủ đô dâu tằm" miền Bắc với hàng chục nghìn ha ruộng dâu trải dài qua nhiều làng xã ven sông Đáy. Tuy nhiên, thị trường dâu tằm bắt đầu suy giảm từ năm 1984, khi nhà máy ươm tơ Mỹ Đức dừng thu mua và nhiều hộ dân chuyển sang trồng lúa. Làng Phùng Xá không ngoại lệ, và nghề dệt vải tơ tằm dần trở nên lạc lõng trong bước tiến của thời đại.
Khác biệt với sự suy giảm, bà Thuận không từ bỏ nghề truyền thống của gia đình. Với sự quyết tâm phi thường, bà gầy dựng lại nghề nuôi tằm và tìm đầu ra cho sản phẩm tơ tằm. Không chỉ giữ nguyên phương pháp truyền thống, bà Thuận còn khám phá ra phương án mới - biến con tằm thành "thợ dệt." Bà bắt đầu huấn luyện tằm để chúng có thể tự nhả tơ và dệt mà không cần đến sự canh cửi.
Mỗi đêm, bà Thuận đều mày mò bên những con tằm, "huấn luyện" chúng để có thể dệt lụa theo cách mà bà mong muốn. Qua những đêm dài đầy sự tận tụy, bà Thuận đã thành công trong việc tạo ra những tấm lụa tơ tằm bền đẹp mà không cần đến sự canh cửi truyền thống.
Sự đổi mới không chỉ giới hạn ở quy trình nuôi tằm mà còn mở ra cánh cửa cho một sản phẩm mới: chăn bông tơ tằm tự dệt. Năm 2012, bà Thuận chính thức giới thiệu sản phẩm này, đánh dấu bước tiến quan trọng trong ngành công nghiệp dệt lụa Việt Nam.
Chăn bông tơ tằm tự dệt của bà Thuận xứng đáng nhận Chứng nhận OCOP 5 sao của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, không chỉ thu hút người tiêu dùng trong nước mà còn nhận được sự quan tâm từ thị trường quốc tế. Sản phẩm của bà đã được xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Nhật Bản, Thái Lan, Đức, Bỉ, Trung Quốc, Ả Rập Xê Út.
Vinh quang của nghệ nhân Phan Thị Thuận không chỉ là những giải thưởng và danh hiệu cá nhân, mà còn là hành trình đánh thức một nghề truyền thống, đem lại sự sống lại cho làng nghề dệt tơ tằm và góp phần làm nên bản sắc văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.
Gốm men Suối Ngọc: Đỉnh Cao OCOP 5 Sao và sự thăng hoa của gốm Bát Tràng
Doanh nghiệp HTX Tân Thịnh từ làng gốm Bát Tràng đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử khi chính thức nhận danh hiệu OCOP 5 sao vào ngày 25/09/2023. Với sản phẩm nghệ thuật gốm men Suối Ngọc, họ không chỉ khẳng định vị thế và uy tín của mình mà còn góp phần nâng cao danh tiếng của làng gốm Bát Tràng có lịch sử hơn 1.000 năm.
Chương trình "Mỗi Xã Một Sản Phẩm" (OCOP) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chọn lựa 22 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 5 sao, trong đó có bộ sản phẩm gốm men Suối Ngọc của HTX Tân Thịnh. Đây không chỉ là một thành công cho doanh nghiệp mà còn là minh chứng cho sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và đương đại trong ngành gốm Bát Tràng.
Nghệ nhân Trần Đức Tân, "cha đẻ" của gốm men Suối Ngọc, chia sẻ rằng sản phẩm này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật gốm truyền thống mà còn là biểu tượng của sự đổi mới và sáng tạo. Sự kết hợp tinh tế của truyền thống và đương đại đã mang đến cho Suối Ngọc không chỉ vẻ đẹp nghệ thuật mà còn sự phản ánh tâm huyết và sự hiện đại của người nghệ nhân trong thời đại hội nhập.
Mỗi sản phẩm gốm men Suối Ngọc không chỉ là một tác phẩm đẹp mắt mà còn là câu chuyện về quá trình sản xuất đặc biệt. Với kỹ thuật phối trộn và nung đốt tinh tế, bề mặt men tỏa sáng như ngọc, tạo nên những tác phẩm độc nhất vô nhị mang theo câu chuyện và ý nghĩa riêng của từng sản phẩm. Việc kết hợp hình ảnh bông hoa sen và đài sen trên sản phẩm không chỉ làm phong phú nghệ thuật mà còn truyền tải thông điệp về bảo tồn môi trường và sự sống mới.
Nghệ nhân Trần Đức Tân đã chia sẻ về khó khăn và trăn trở trong hành trình phát triển sản phẩm OCOP. Ông nhấn mạnh rằng sự quan tâm và hỗ trợ từ Nhà nước, đặc biệt là thông qua các hội chợ xúc tiến thương mại, là quan trọng để giúp sản phẩm OCOP bước ra thị trường quốc tế. Ông cũng mong muốn các sản phẩm OCOP được gửi tặng đến nguyên thủ quốc gia và đối tác quốc tế để nâng cao uy tín và tự tin trong cuộc cạnh tranh quốc tế.
*
Bộ sản phẩm gốm men Suối Ngọc và Chăn Bông Tơ Tằm là những minh chứng rõ ràng cho sự thăng hoa trong sáng tạo và nghệ thuật của nghệ nhân nước ta. Không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, mỗi sản phẩm còn là câu chuyện về lòng đam mê, sự sáng tạo, và bản năng kết nối với cộng đồng và thiên nhiên.
Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội
