Liên hoan Cải lương toàn quốc thu hút gần 1.000 nghệ sĩ, diễn viên với 27 vở diễn. Đây là liên hoan có đông nghệ sĩ tham gia nhất từ trước đến nay. Liên hoan đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng những người yêu mến bộ môn nghệ thuật truyền thống này.
Cải lương là loại hình kịch hát có nguồn gốc từ miền Nam, hình thành trên cơ sở dòng nhạc Đờn ca tài tử và dân ca Đồng bằng sông Cửu Long, nhạc xưa cổ. Liên hoan Cải lương toàn quốc 2021 cho thấy tình yêu với nghệ thuật cải lương vẫn luôn chảy bằng sự cần mẫn và bền bỉ của những người nghệ sĩ yêu nghề, say nghề.
Đa số các vở diễn tham gia liên hoan được đầu tư bài bản từ quy mô, hình thức và diễn xuất của diễn viên. Theo Ban Tổ chức, trong số gần 1.000 nghệ sĩ tham gia Liên hoan có khoảng 300 nghệ sĩ trẻ. Điều này góp phần minh chứng cho sức sống bền bỉ của loại hình nghệ thuật này.
Liên hoan năm nay không chỉ có sự tham gia của các đoàn cải lương công lập, mà có có nhiều đơn vị ngoài công lập. Nghệ sĩ Điền Trung, Nhà hát Trần Hữu Trang, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, tại Thành phố, nghệ sĩ được tạo điều kiện tham gia diễn xuất ở các sân khấu ngoài công lập. Điều đó không chỉ mang lại thu nhập, mà là cơ hội cho diễn viên trẻ cọ xát, thể hiện năng lực của mình. Còn những nghệ sĩ kì cựu muốn làm mới mình. Sân khấu xã hội hóa thường khó khăn do tự chủ kinh phí nhưng lợi thế là không bị gò bó, nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo mà mục tiêu cuối cùng là luôn hướng đến khán giả, làm sao để được khán giả đón nhận. Do đó, quan trọng là làm đúng cách, biết đối tượng mình hướng đến là ai… May mắn của nghệ sĩ tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là được truyền thông mạnh, từ đó tiếp cận khán giả nhiều hơn. Bên cạnh đó lực lượng diễn viên nhiều, đa dạng cũng là một lợi thế không gây nhàm chán cho khán giả.
Ê-kíp của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Sự kiện và giải trí We thành lập tháng 5/2019 tại TP HCM mang đến Liên hoan vở Chân dung người mở cõi. Đạo diễn, diễn viên Minh Trường đã đặt nhiều niềm tin vào các cộng sự trẻ của mình. Đạo diễn, diễn viên Minh Trường cho biết, khi lựa chọn nghệ sĩ cho vở diễn, điều anh quan tâm nhất là phù hợp với vai và hết lòng khi làm nghề. Ê-kíp lần này đa phần là nghệ sĩ trẻ, có thể không quá xuất sắc, nhưng đều đam mê với nghệ thuật cải lương.
Theo nghệ sĩ Minh Trường, khán giả không quay lưng với nghệ thuật cải lương. Đặc biệt sau thời gian “im ắng” do dịch COVID-19, các đoàn đã hoạt động hết tốc lực, sân khấu sáng đèn thường xuyên. Nhiều suất chiếu không còn vé bán, đặc biệt là rất nhiều bạn trẻ đến xem. Qua những phản hồi trên mạng xã hội có thể thấy, nhiều bạn trẻ đến xem lần đầu đều thấy hay và hứng thú. “Nhưng thời đại hiện nay khán giả có quá nhiều lựa chọn, nên muốn đưa cải lương đến với người xem, trước hết phải thu hút được khán giả tới rạp. Để làm được điều đó không chỉ là nội dung, kịch bản, khả năng của diễn viên, mà phải làm tốt truyền thông. Nghệ thuật cải lương đang thiếu đội ngũ làm truyền thông chuyên nghiệp”, nghệ sĩ Minh Trường cho hay.
Liên hoan Cải lương toàn quốc lần này tập hợp rất đông những nghệ sĩ trẻ, triển vọng và nhiệt huyết. Họ chính là sợi dây kết nối, là nguồn cảm hứng mới để những thế hệ trẻ đến và đón nhận nghệ thuật cải lương.
Trưởng đoàn Sân khấu Võ Thị - Võ Huỳnh Mơ chia sẻ: Được tham gia Liên hoan là thỏa lòng yêu nghề của những nghệ sĩ trong đoàn, là cơ hội quý báu để học hỏi, trau dồi bản thân. Thời học phổ thông, tôi không thích cải lương nhưng khi học xong Cao đẳng ngành Công nghệ thông tin, tôi lại vào trường Sân khấu Điện ảnh học diễn viên cải lương. Chị Mơ nghĩ, người trẻ như mình mà quay lưng với cải lương thì những thế hệ sau mình sẽ còn ai đam mê nữa. Dù gặp khó khăn về kinh phí nhưng chúng tôi nỗ lực kêu gọi xã hội hóa và cùng nhau hùn tiền, hùn công sức, ba tháng một lần biểu diễn phục vụ khán giả miễn phí tại rạp Thầy Năm Tú - là rạp cải lương đầu tiên của Việt Nam (phường 1, thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang).
Tham gia Liên hoan năm nay, Bạc Liêu có 4 vở diễn của 3 đơn vị gồm Hội Sân khấu tỉnh Bạc Liêu với vở “Một thời để nhớ”; Nhà hát Cao Văn Lầu với vở “Làm vua” và “Thái sư Trần Thủ Độ”; Hội Văn nghệ dân gian Bạc Liêu với vở “Dòng sông đỏ”.
Vở “Dòng sông đỏ” của đạo diễn Nghệ sĩ ưu tú Minh Chiến; soạn giả Ngô Hồng Khanh; diễn viên Nghệ sỹ ưu tú Minh Chiến, Diễm My, Công Tràng... tái hiện cuộc chiến đấu quả cảm và sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ đặc công rừng Sác thời kháng chiến chống Mỹ. Được dàn dựng công phu trên nền rừng Sác sống động, cùng lối diễn xuất ấn tượng, người xem cảm nhận sâu sắc về cuộc chiến hào hùng của các chiến sĩ đặc công rừng Sác.
Ông Trần Phước Thuận, Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Bạc Liêu đánh giá: Liên hoan năm nay tập trung nhiều tác phẩm độc đáo, nhiều vở diễn có yếu tố lịch sử. Liên hoan lần này chuyên nghiệp hơn những lần trước, nội tâm nhân vật, kỹ năng diễn xuất của các nghệ sĩ và chủ đề của các vở diễn sâu sắc hơn.
Đoàn Nghệ thuật Cải lương Bến Tre mang đến Liên hoan vở diễn "Trái tim và đôi mắt" nói về cuộc đời, sự nghiệp của cụ Đồ Chiểu. Diễn viên Khánh Dũng, 51 tuổi, đã thể hiện trọn vẹn vai diễn cụ Đồ Chiểu. Anh khá tự tin nhận vai diễn này và đây cũng là một trong các vai diễn anh tâm đắc trong sự nghiệp hơn 30 năm làm nghề.
Để mang vở diễn này đến với Liên hoan, các nghệ sĩ đã tập luyện hơn 1 tháng. Mặc dù còn nhiều khó khăn về vật chất, nhưng các nghệ sĩ luôn cần mẫn và tận tâm với nghề. “Khi tập, tôi và một số nghệ sĩ nhà ở huyện cách thành phố Bến Tre 30 - 40km, phải đi về mỗi ngày vì đoàn không có chỗ ăn ở cho diễn viên, nhưng mọi người vẫn cố gắng nỗ lực vì tình yêu với nghề”, anh Khánh Dũng bộc bạch.
Đoàn Cải lương Long An mang đến vở diễn "Bên dòng Long Khốt". Vở diễn nói về cuộc chiến chống nạn diệt chủng Pôl Pốt, qua đó thể hiện tính nhân văn sâu sắc, lan tỏa tình yêu con người. Bên cạnh đó, đoàn có vở "Truyền tích Lúa Nàng thơm" tham dự Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm đang diễn ra tại Hà Nội.
Tại Liên hoan năm nay, mỗi vở diễn đều có khá đông khán giả. Đoàn Thanh niên xã Đức Lập Hạ, huyện Đức Hòa đã tổ chức xe đưa đoàn viên, thanh niên đến xem vở cải lương Duyên kiếp của Công ty Trách nhiệm hữu hạn giải trí sân khấu Kim Ngân. Đây là kịch bản cải lương nổi tiếng của soạn giả Hoàng Song Việt đã từng đem về doanh thu lớn cho nhiều đoàn hát thập niên 90.
Với một kịch bản nổi tiếng, đã qua dàn dựng của rất nhiều đoàn và nhiều loại hình nghệ thuật cùng các diễn viên kỳ cựu, vở diễn là thách thức lớn đối với diễn viên trẻ. Tuy nhiên, vở diễn của Công ty Trách nhiệm hữu hạn giải trí sân khấu Kim Ngân đã để lại nhiều ấn tượng cho người xem. Vở diễn rất xúc động, được đầu tư bài bản về hình ảnh và diễn xuất của diễn viên.
Khó khăn hiện nay của cải lương nói riêng và các nghệ thuật truyền thống nói chung là kịch bản. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Trí Trắc cho rằng, đề tài hiện đại không khó với nghệ thuật dân tộc nói chung và cải lương nói riêng, nhưng người làm nghệ thuật chưa hiểu, chưa hết mình với cuộc sống đương thời. Chúng ta đang thiếu kịch bản hay, cải lương cần gần với cuộc sống thực tế hơn. Hiện không thiếu kỹ thuật, không thiếu con người tài năng nhưng thiếu vốn sống. “Có 5 thành phần làm nên nghệ thuật sân khấu là tác giả, đạo diễn, diễn viên, khán giả và nhà quản lý. Cả 5 chủ thể này phải cùng hành động để có những tác phẩm hay, được người xem đón nhận, trong đó chủ thể quyết định là nhà quản lý”.
Cải lương là loại hình nghệ thuật có sự tổng hợp của hát bội, đờn ca tài tử và chịu ảnh hưởng của kịch nghệ phương Tây. Theo năm tháng, loại hình nghệ thuật này đã có những biến cải về nội dung tuồng tích, điệu ca, lời hát cho đến cách thức bài trí sân khấu… Song có thể khẳng định, dù có thay đổi, cải tiến đến đâu thì những giá trị cốt lõi của nghệ thuật cải lương như tính trữ tình, nét bi, sự khôi hài… vẫn tồn tại trong nhiều vở diễn kinh điển của loại hình nghệ thuật đặc sắc này.
X.V
