Nội dung tranh luận
Trong bài phản ánh trên Lao Động, các nhà khoa học và nhà nghiên cứu văn hoá đã nhấn mạnh rằng di sản văn hóa, đặc biệt là Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt, đang trải qua những thay đổi lớn trong đời sống và tín ngưỡng. Điều này đặt ra vấn đề về sự cần thiết của việc điều chỉnh quản lý di sản để thích nghi với sự biến đổi này. Cục Di sản văn hóa cần có văn bản dưới luật để đảm bảo rằng quản lý di sản phản ánh chính xác những biến đổi trong đời sống và nhu cầu cộng đồng.
Tuy nhiên, cuộc tranh luận đã gặp phải sự phản ứng gay gắt từ phía lãnh đạo Cục Di sản văn hóa. Họ cho rằng các bài phỏng vấn và quan điểm trái chiều đưa ra trong báo Lao Động đã tạo ra những cái sai trong xã hội và không tương thích với định hướng tuyên truyền của Cục. Tuy vậy, việc chỉ ra cụ thể những cái sai này lại không được nêu rõ.
Theo TS Trần Đức Anh Sơn, việc tổ chức cuộc tranh luận này là cơ hội để Cục Di sản văn hóa và Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch lắng nghe ý kiến của các chuyên gia và nhà nghiên cứu văn hoá, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp hơn trong việc quản lý di sản. Việc này có thể xem như một hình thức "tái tạo di sản", nơi các ý kiến đa dạng và phản biện được sử dụng để điều chỉnh và phát triển quản lý di sản.
Các chuyên gia cho rằng việc phân biệt giữa "thực hành tín ngưỡng" và "trình diễn di sản" là cần thiết. Mặc dù việc trình diễn di sản có thể giúp quảng bá và lan tỏa giá trị của nó đến đông đảo công chúng, nhưng cũng cần có sự tôn trọng và hiểu biết đầy đủ về bản chất và tính chất truyền thống của di sản. Cần có các văn bản và quy định cụ thể để hướng dẫn việc trình diễn di sản một cách đúng đắn.
Trong thực tế, nhu cầu quảng bá và giới thiệu di sản trong các sự kiện quốc tế như hội thảo là không thể tránh khỏi. Các chuyên gia cho rằng cần có sự cân nhắc và điều chỉnh linh hoạt để đảm bảo việc trình diễn di sản không làm sai lệch giá trị và ý nghĩa của chúng. Các văn bản quy định cần phải thể hiện sự hiểu biết sâu rộng về đời sống và tín ngưỡng, cùng với sự hỗ trợ và góp ý từ các chuyên gia và nhà nghiên cứu văn hoá.
Tóm lại, cuộc tranh luận về việc trình diễn hầu đồng và quản lý di sản văn hóa tại Thừa Thiên - Huế đã mở ra một cơ hội để Cục Di sản văn hóa và Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch lắng nghe và tương tác với các quan điểm đa dạng từ cộng đồng chuyên gia và nhà nghiên cứu. Việc này có thể dẫn đến việc điều chỉnh và tái tạo quản lý di sản để phù hợp với sự thay đổi của thời đại và đáp ứng được nhu cầu cộng đồng.
Hướng xử lý vấn đề
Cần sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển: Cuộc tranh luận này cho thấy mâu thuẫn giữa việc bảo tồn di sản văn hóa và việc phát triển và quảng bá nó. Trong một bối cảnh toàn cầu hóa và phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ, việc trình diễn di sản có thể giúp lan tỏa giá trị của nó đến đông đảo công chúng, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức về việc bảo vệ tính thiêng liêng và truyền thống của di sản. Vấn đề là phải điều tiết được sự cân bằng giữa hai phương thức, vừa giúp cho di sản được lan tỏa ảnh hưởng rộng ra thế giới, vừa không bị lợi dụng, biến dạng.
Sự linh hoạt trong quản lý di sản: Sự thay đổi trong đời sống và tín ngưỡng của cộng đồng đặt ra một yêu cầu cho việc linh hoạt trong quản lý di sản. Cần có sự nhạy bén trong việc thích nghi với những biến đổi này và tìm cách để di sản vẫn thể hiện giá trị và ý nghĩa của mình trong bối cảnh mới. Luật là do con người xây dựng nên, không phải là bất biến. Một khi có những nhu cầu mới mà các điều luật chưa bao quát được, cần điều chỉnh, bổ sung.
Tầm quan trọng của chuyên gia và nhà nghiên cứu: Việc lắng nghe và tương tác với các chuyên gia và nhà nghiên cứu văn hoá là quan trọng để đảm bảo quản lý di sản được dựa trên kiến thức sâu rộng và thông tin chính xác. Các chuyên gia có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các gợi ý và giải pháp hợp lý cho việc quản lý di sản.
Sự đa dạng trong quan điểm: Cuộc tranh luận này cũng cho thấy sự đa dạng và phong phú trong quan điểm và quan niệm về di sản văn hóa. Việc thảo luận về những góc nhìn trái chiều là cần thiết để tạo nên một quản lý di sản trung thực và toàn diện. Không những vậy, đây là điều đáng mừng, vì đông đảo thành phần trong xã hội đã đặc biệt quan tâm đến di sản của đất nước. Một xã hội muốn phát triển thì phải chấp nhận sự tranh luận nhiều chiều, tôn trọng những ý kiến trái chiều, không vội truy chụp động cơ.
Sự tôn trọng với tính thiêng liêng của di sản: Cuộc tranh luận cần đảm bảo sự tôn trọng và hiểu biết đúng đắn về tính thiêng liêng và truyền thống của di sản. Việc trình diễn di sản cần phải tuân thủ những nguyên tắc và giới hạn nhất định để không làm sai lệch giá trị của nó.
Nhìn chung, vấn đề này thể hiện sự phức tạp và đa chiều của việc quản lý di sản văn hóa trong một thế giới đang thay đổi. Để đảm bảo sự bảo tồn và thích nghi của di sản với thời đại, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng, sự tương tác với các chuyên gia, và việc đưa ra quyết định dựa trên các góc nhìn đa dạng trên cơ sở luật pháp và khoa học từ các phía liên quan.
