Vụ tranh chấp thương hiệu Phở Thìn, nhìn từ góc độ văn hóa

Vụ tranh chấp thương hiệu Phở Thìn Lò đúc có ba chủ thể chính liên quan đến vụ việc này:

Chủ thể thứ nhất là ông Nguyễn Trọng Thìn, người tạo ra thương hiệu Phở Thìn Lò Đúc (Hà Nội) vào năm 1979. Theo ông Thìn, cách đây vài năm, ông Đoàn Hải Trung có làm đơn xin mở chi nhánh Phở Thìn 13 Lò Đúc tại tỉnh Hải Dương và được ông đồng ý. Nhưng trong quá trình làm việc, phát hiện ông Đoàn Hải Trung có ý đồ xấu nên đã ngừng hợp tác. Chia sẻ với Zing, ông Nguyễn Trọng Thìn còn khẳng định không sở hữu bất kỳ công ty nào, không triển khai nhượng quyền kinh doanh, mà chỉ hỗ trợ kinh doanh, cho phép người khác kinh doanh theo thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Trọng Thìn cho biết chỉ mới chính thức nhượng quyền quán phở mang thương hiệu đầu tiên tại quận 7, TP.HCM, khai trương hồi đầu tháng 2-2023, những quán "Phở Thìn" khác đều không phải do ông đứng ra xây dựng, đồng hành. Bản thân đơn đăng ký bảo hộ cho thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc mà ông nộp vào năm 2020 cũng chưa được Cục Sở hữu trí tuệ giải quyết. Phát biểu với báo chí, ông Thìn nêu câu hỏi: “Hồ sơ bảo hộ sở hữu trí tuệ của nhãn hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc của tôi đã được bảo hộ ở Mỹ, châu Âu, Nhật Bản. Tôi không hiểu sao không được bảo hộ ở trong nước, khi đây là nơi biết rõ tôi nhất!”.

Chủ thể thứ hai là ông Đoàn Hải Trung. Theo lời giới thiệu trên truyền thông, ông Trung sinh năm 2001 và không cùng huyết thống với ông Thìn, nhưng có cơ hội theo học nghề ông Thìn từ năm 12 tuổi và “tự tin là mình hiểu về phở chỉ sau ông (Thìn)”. Theo Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, ông Trung hiện nắm giữ 49% cổ phần Công ty TNHH Phở Thìn Hà Nội và 51% còn lại thuộc về ông Thìn. Ông Trung cũng là người thành lập Công ty CP Tập đoàn VieThin và góp vốn 50% trong Công ty hợp danh bảo tồn và phát triển thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc Hà Nội (50% còn lại của ông Thìn). Trong giai đoạn được cho là hợp tác với ông Trung, Phở Thìn 13 Lò Đúc liên tiếp mở cửa hàng mới tại một số tỉnh thành trên cả nước, đồng thời lấn sân sang cả thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, một tài khoản mạng xã hội được cho là của ông Nguyễn Trọng Thìn lên tiếng phản bác, nói đây là “một câu chuyện như thật và một vở kịch rất hay để đi lừa người khác”. Tài khoản này cũng nhấn mạnh “thử xem có nấu được nồi phở chuẩn không mà hiểu phở sau tôi” (ý nói ông Đoàn Hải Trung). Theo Kinh tế đô thị, ông Đoàn Hải Trung đã thành lập 3 công ty liên quan “hệ sinh thái Phở Thìn”. Trong đó, có hai công ty là công ty TNHH Phở Thìn Hà Nội và công ty hợp danh bảo tồn và phát triển thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc Hà Nội đều có vốn góp của ông Thìn và ông Trung. Tuy nhiên, việc này đều không được ông Thìn đồng ý, bởi ông Thìn không có bất kỳ giấy tờ, hợp đồng nào về vấn đề này. Trao đổi với vietnambitz.vn về việc tên ông xuất hiện trong danh sách cổ đông góp vốn và thành viên ban lãnh đạo của hai công ty là Công ty TNHH Phở Thìn Hà Nội và công ty hợp danh Bảo tồn và Phát triển Thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc Hà Nội, ông Nguyễn Trọng Thìn khẳng định: “Tôi không hề biết anh Đoàn Hải Trung thành lập công ty và đặt tên tôi trong danh sách góp vốn. Hai công ty đều có tên tôi trong các giấy tờ đăng ký doanh nghiệp và có địa chỉ tại số 13 Lò Đúc, nhưng cả hai chưa từng hoạt động tại 13 Lò Đúc một ngày nào. Tôi không rõ về pháp luật và không hiểu vì sao anh Đoàn Hải Trung có thể đơn phương thành lập công ty, lấy tên của tôi, địa chỉ nhà của tôi để đăng ký kinh doanh và mang những thông tin đó để đi lừa đảo rất nhiều người, gây tổn hại đến uy tín của tôi”.

Chủ thể thứ ba, ông Nguyễn Xuân Hòa, chủ của công ty TNHH MTV Phở Thìn 13 Lò Đúc, một công ty có trụ sở tại TP Hồ Chí Minh và có nhiều chi nhánh ở các tỉnh thành khác. Ông Hòa cũng là người đã mua lại quyền sử dụng thương hiệu Phở Thìn 13 Lò Đúc từ ông Đoàn Hải Trung vào năm 2020. Ông Hòa cho biết ông đã đầu tư nhiều tiền và công sức để phát triển thương hiệu này và mong muốn được bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên, ông Nguyễn Trọng Thìn - người sáng lập ra thương hiệu Phở Thìn Lò Đúc - không công nhận việc chuyển nhượng này và cho rằng đây là hành vi vi phạm bản quyền.

Thực tế, các công ty do ông Nguyễn Trọng Thìn và ông Đoàn Hải Trung sở hữu đều chưa được cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu đối với thương hiệu Phở Thìn.

Theo công bố chính thức, tính đến ngày 26/2, tên gọi Phở Thìn xuất hiện trong 13 đơn đăng ký nhãn hiệu được nộp tại Cục Sở hữu trí tuệ bởi nhiều tổ chức, cá nhân khác nhau. Bên cạnh đó, nhiều cửa hàng mang tên “Phở Thìn” mọc lên khắp nơi tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh, thành khác.

Vụ tranh chấp thương hiệu Phở Thìn có thể được coi là một cuộc tranh cãi văn hóa và pháp lý. Trong văn hóa Việt Nam, ẩm thực luôn được coi là một phần quan trọng của đời sống và văn hóa. Nhiều món ăn truyền thống đã trở thành biểu tượng của đất nước và nổi tiếng khắp thế giới, trong đó có món phở.

Phở Thìn là thương hiệu nổi tiếng trong lĩnh vực phở tại Hà Nội. Tuy nhiên, việc tranh chấp sử dụng tên Phở Thìn làm nổi lên nhiều tranh cãi. Trong trường hợp này, vấn đề không chỉ đơn thuần là vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và thương hiệu, mà còn liên quan đến văn hóa và truyền thống của dân tộc. Vụ tranh chấp này cho thấy sự khác biệt giữa hai cách nhìn về thương hiệu trong văn hóa Việt Nam. Một cách nhìn coi thương hiệu là một tài sản có giá trị và cần được bảo vệ pháp lý để phát triển kinh doanh. Một cách nhìn khác coi thương hiệu là một di sản gia đình và cần được gìn giữ truyền thống để duy trì uy tín. Việc tranh chấp thương hiệu có thể ảnh hưởng đến hình ảnh và danh tiếng của món ăn này.

Theo quan điểm của nhiều người, việc sử dụng tên Phở Thìn chỉ nên thuộc về người sáng lập ra thương hiệu này hoặc những người đã có mối liên hệ chặt chẽ với người sáng lập. Điều này sẽ giúp bảo vệ và duy trì giá trị văn hóa và truyền thống của đất nước, đồng thời đảm bảo rằng người tiêu dùng có được một sản phẩm phở đáng tin cậy.

Từ góc độ đạo đức, việc lợi dụng thương hiệu của người khác mà không có sự đồng ý của họ là không đúng. Theo đạo đức, chúng ta nên đối xử với người khác như cách mà chúng ta muốn bản thân mình được đối xử. Nếu một người đã đầu tư công sức và tài nguyên của mình vào việc phát triển một thương hiệu, thì họ có quyền được bảo vệ và không nên bị lợi dụng mà không có sự đồng ý của họ.

Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn phải được xem xét từ góc độ pháp lý. Trong trường hợp này, các cơ quan chức năng cần thực hiện đầy đủ các quy trình và quy định của pháp luật để giải quyết vấn đề này một cách công bằng và minh bạch.

Việc tranh chấp thương hiệu Phở Thìn cũng có thể là một cơ hội để nâng cao nhận thức về giá trị của thương hiệu và cách bảo vệ nó trong kinh doanh. Đồng thời, các bên cần tôn trọng lẫn nhau và giải quyết vấn đề một cách êm thấm để không làm ảnh hưởng đến chất lượng, uy tín của Phở Thìn - một món ăn đặc trưng của văn hóa Việt Nam.

Tóm lại, vụ tranh chấp thương hiệu Phở Thìn phản ánh sự quan tâm của cả xã hội đối với giá trị văn hóa và truyền thống. Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề này một cách cơ bản, cần phải kết hợp cả hai yếu tố: sự tôn trọng và bảo vệ giá trị văn hóa cùng với việc tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật.